NIEOBECNI 2022–2023

Lista NIEOBECNYCH jest w tym roku nieco krótsza niż w ostatnich latach, ale każde odejście zawsze jest przedwczesne, zwłaszcza gdy śmierć przychodzi znienacka i zabiera osobę młodą, aktywną, w sile wieku. Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą… Pamiętajmy o nieobecnych, bo póki trwa pamięć, oni są wśród nas. Ofiarujmy też za nich modlitwę: Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie!

LISTOPAD 2022

Igor Sypniewski (1974–2022) – piłkarz, grający na pozycji napastnika, zawodnik ŁKS Łódź, współtwórca awansu tej drużyny do ekstraklasy, w reprezentacji Polski zagrał dwa mecze, z Nową Zelandią(1990) i Kamerunem (2001), w polskiej ekstraklasie 17, strzelając pięć goli. Występował w klubach: ŁKS Łódź, Orzeł Łódź, Panathinaikós Ateny, RKS Radomsko, Wisłą Kraków, Kallithea FC, Halmstads BK, Malmö FF i Trelleborgs FF. Na przebieg kariery wpłynęły sprawy osobiste, zmagał się z depresją, był uzależniony od alkoholu i miał konflikty z prawem. Zmarł 4 XI 2022.

* * *

Gabriela Teresa Cwojdzińska (1928–2022) – pedagog, pianistka, w czasie II wojny światowej kolporterka Armii Krajowej, działaczka społeczna, współzałożycielka KIK w Koszalinie, działaczka „Solidarności”, internowana w stanie wojennym, potem przewodnicząca diecezjalnego komitetu biskupiego zajmującego się pomocą represjonowanym i kolporterka prasy podziemnej. Senator I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego, członek OKP, potem Parlamentarnego Klubu Unii Demokratycznej, współzałożycielka Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, przez 13 lat w jego władzach regionalnych i krajowych, aktywna w działalności społecznej jako pedagog muzyczny. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Wolności i Solidarności, Medalem Polonia Mater Nostra Est, odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” oraz odznakami Stowarzyszenia Artystów Muzyków; honorowa obywatelka Koszalina. Zmarła 5 XI 2022.

* * *

Urszula Staniszewska (1980–2022) – dziennikarka, od września 2019 roku w redakcji portalu TOK FM jako autorka tekstów i koordynator projektów specjalnych. Wcześniej pracowała w redakcji natemat.pl. Zawodowo była związana z Fundacją Instytutu Studiów Wschodnich, a w Fundacji Rozwoju Kultury Fizycznej jako Community Manager. Zmarła 7 XI 2022.

* * *

Władysław Kustra (1955–2022) – siatkarz, w reprezentacji Polski wystąpił 111 razy, trzykrotny srebrny medalista mistrzostw Europy w: Belgradzie (1975), Helsinkach (1977) i Paryżu (1979), członek drużyny olimpijskiej w Moskwie, która zajęła 4. miejsce. Od 1985 roku w Portugalii, a od 1990 roku trener w klubie S.C. Espinho, w latach 1990–1999 trener klubu Esmoritz. Zmarł 7 XI 2022.

* * *

Mariusz Duda (1967–2022) – stomatolog, specjalista w dziedzinie implantologii i chirurgii stomatologicznej, doktor nauk medycznych, był profesorem wizytującym uniwersytetów w Kolonii, we Frankfurcie nad Menem, w Sumach, Zaporożu, San Jorge w Saragossie oraz New York University College of Dentistry. Właściciel poradni implantologii, stomatologii estetycznej, chirurgii plastycznej i medycyny estetycznej w Katowicach, międzynarodowy egzaminatorem z zakresu implantologii stomatologicznej, autor blisko stu artykułów naukowych, współzałożyciel i od 2007 roku wiceprezydent Polskiego Stowarzyszenia Implantologicznego, członek wielu międzynarodowych stowarzyszeń naukowych. W drodze powrotnej z Kongresu ICOI w Las Vegas zginął w wypadku samochodowym. Zmarł 8 XI 2022.

* * *

Lidia Wilczyńska (1941–2022) – tancerka, wieloletnia solistka baletu Teatru Muzycznego w Poznaniu, tańczyła w zespole Pieśni i Tańca Śląsk, od 1956 roku tancerka Operetki Poznańskiej, tworzyła grupy baletowe na koncertach estradowych, od 1983 roku na artystycznej emeryturze. Odznaczona Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarła 9 XI 2022.

* * *

Zbigniew Cieślar (1971–2022) – kierowca i pilot rajdowy, dwukrotny rajdowy mistrz Polski, jako kierowca i pilot brał udział m.in. w mistrzostwach Polski, Rajdowych Mistrzostwach Świata, Rajdowych Mistrzostwach Europy, dwukrotnie zdobył tytuł Rajdowego Samochodowego Mistrza Polski: w 2008 roku w klasie A-7 i w 2021 roku w klasie 3, na koncie miał 31 startów jako kierowca i 149 jako pilot. Zmarł 11 XI 2022.

* * *

Prof. Wojciech Suchorzewski (1933–2022) – urbanista, autor licznych projektów i opracowań dotyczących ruchu drogowego i polityki transportowej w Warszawie, światowej klasy ekspert w sprawach transportu, profesor zwyczajny Politechniki Warszawskiej. W latach 1956–1957 w Centralnym Biurze Studiów i Projektów Transportu Drogowego i Lotniczego w pracowni „Cytadela” pracował nad projektem kablobetonowego mostu Gdańskiego (niezrealizowany), w latach 1957–1958 opracował projekt techniczny odcinka Wybrzeża Helskiego i Szczecińskiego oraz projekt ulicy Szwedzkiej. W latach 1958–1968 był generalnym projektantem układu komunikacyjnego Warszawy. Od 1968 roku wicedyrektor, a następnie dyrektor Instytutu Gospodarki Komunalnej, przewodniczący Konsultacyjnej przy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych. W latach 1981–1986 pracował w Nairobi w Kenii jako specjalista ds. transportu. W 2011 roku uczestniczył w pracach Komisji Europejskiej nad projektem Strategicznego planu rozwoju technologii transportu. W 2012 na zlecenie ONZ-Habitat opracował raport o transporcie w miastach 27 krajów Europy Środkowo-Wschodniej i Azji Zachodniej. Odznaczony licznymi odznaczeniami branżowymi, a ponadto Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Zmarł 11 XI 2022.

* * *

Elżbieta Morawiec (1940–2022) – krytyk teatralny, publicystka, tłumaczka, związana m.in. ze Starym Teatrem w Krakowie, w latach 1980–1981 działaczka „Solidarności”, później animatorka kultury niezależnej, organizatorka niezależnych spektakli teatralnych, publicystka pism drugoobiegowych i organizatorka ich kolportażu, rozpracowywana przez Służbę Bezpieczeństwa PRL. Absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim obroniła doktorat z teatrologii. W latach 1978–1990 była kierownikiem literackim Teatru Polskiego we Wrocławiu, w latach 1980–1986 – Teatru Studio w Warszawie, w latach 1983–1990 – Starego Teatru w Krakowie, w latach 1983–1990 – Teatru Ósmego Dnia w Poznaniu. W „Solidarności” od września 1980 roku, w latach 1982–1989 animatorka ruchu kultury niezależnej w Krakowie, organizatorka niezależnych spektakli teatralnych, m.in. w kościele karmelitów na Piasku w Krakowie oraz w kościele św. Józefa w Podgórzu, organizatorka kolportażu podziemnych pism, współpracowniczka „Arki”, współzałożycielka „Miesięcznika Małopolskiego”, współpracowała z pismami niezależnymi: „Kultura Niezależna”, „Świat”. Od 1995 roku członek redakcji, a w latach 2005-2016 stały współpracownik czasopisma „Arcana”. Laureatka Nagrody Polcul Foundation, odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 12 XI 2022.

* * *

Jadwiga Kiszczak (1947–2022) – nauczycielka związana ze szkolnictwem muzycznym, wizytatorka Centrum Edukacji Artystycznej MKiDN, od ponad 20 lat zaangażowana w działalność Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym w Lublinie, w ostatnim czasie była prezesem tego stowarzyszenia. Od 1980 roku w „Solidarności”, delegat na Zjazd Regionalny Sekcji Oświaty oraz delegat na ogólnopolskie zjazdy tych szkół w Poznaniu i Warszawie. W czasie stanu wojennego organizowała pomoc dla dzieci osób represjonowanych i internowanych oraz zajmowała się kolportażem wydawnictw niezależnych, zorganizowała bibliotekę dla nauczycieli oraz lokal dla drukarzy. W latach 1990–2012 wizytatorka Centrum Edukacji Artystycznej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Warszawie na Region Lubelski. Odznaczona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi przez Prezydenta RP na Uchodźctwie „Za zasługi w działalności niepodległościowej”, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Wolności i Solidarności, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz odznaczeniami regionalnymi resortowymi. Zmarła 12 XI 2022.

* * *

Jerzy Kronhold (1946–2022) – poeta, reżyser, działacz kultury, dyplomata, absolwent polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, i Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie, na Wydziale Reżyserii Dramatu. Należał do krakowskiej grupy poetyckiej „Teraz”, współtwórca Nowej Fali, organizator zjazdów poetyckich w Cieszynie, aktywista i rzecznik Solidarności Polsko-Czecho-Słowackiej, pomysłodawca Festiwalu Teatralnego „Na Granicy” w Cieszynie i Czeskim Cieszynie, autor trzynastu tomików poetyckich. Dwukrotnie konsul generalny RP w Ostrawie (1991–1996 i 2007–2011), dyrektor Instytutu Polskiego w Bratysławie (2000–2006), członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (do sierpnia 2020 roku). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Laurem Umiejętności i Kompetencji oraz Krzyżem Wolności i Solidarności, wyróżniony nagrodami literackimi. Zmarł 13 XI 2022.

* * *

Jerzy Połomski (pierwotnie Jerzy Pająk) (1933–2022) – piosenkarz (baryton), artysta estradowy, aktor, absolwent Wydziału Estradowego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Jako aktor zadebiutował w 1957 roku na deskach warszawskiego Teatru Buffo, później występował w Teatrze Syrena. Grał role dramatyczne. Po pierwszych nagraniach radiowych dał się poznać jako wokalista, w 1958 roku zajął II miejsce w plebiscycie Polskiego Radia na najpopularniejszego polskiego piosenkarza po Mieczysławie Foggu, w 1961 roku zdobył II nagrodę na I Międzynarodowym Festiwali Piosenki w Sopocie za utwór Woziwoda, w 1968 roku odebrał drugą nagrodę na 6. Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, a w 1969 został laureatem festiwalu Złoty Orfeusz w Bułgarii. Wylansował wiele przebojów lat 60. i 70., m.in. Bo z dziewczynami, Cała sala śpiewa z nami, Co mówi wiatr, Daj, Kodeks, Moja miła, moja cicha, Nie zapomnisz nigdy, Tylko ona jedna. Koncertował w kraju i zagranicą, m.in. w Wielkiej Brytanii, Danii, Czechosłowacji ZSRR, Jugosławii, Rumunii, na Węgrzech, a także na Kubie, w USA, Kanadzie i Australii. Dwukrotnie wyróżniony tytułem Najpopularniejszego Piosenkarza Polonii Amerykańskiej. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Złotym Fryderykiem za całokształt twórczości i Pierścieniem Patrioty. Zmarł 14 XI 2022.

* * *

Prof. Adam Zieliński (1931–2022) – prawnik, cywilista, profesor nauk prawnych, profesor zwyczajny na Uniwersytecie Warszawskim, poseł na Sejm X kadencji wybrany z ramienia PZPR z listy krajowej w I turze głosowania, były Rzecznik Praw Obywatelskich (1996–2000) i były prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego (1982–1992). W latach 1955–1982 orzekł w sądzie powiatowym, potem w Sądzie Okręgowym dla m. st. Warszawy, pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości jako dyrektor departamentu prawnego, zasiadał w Radzie Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów (1976–1984 i 1986–1989), członek Rady Konsultacyjnym przy Przewodniczącym Rady Państwa Wojciechu Jaruzelskim, Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa (1988–1990), w latach 1994–1995 sekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, dwukrotnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 14 XI 2022.

* * *

 

Piotr Jerzy Pankanin (1948–2022) – chemik, polityk, absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, pracował jako chemik w służbach ochrony środowiska oraz dziennikarz Polskiego Radia w Bydgoszczy, w latach 1990–1994 radny Rady Miasta Bydgoszczy, od 1991 roku wiceprezydent Bydgoszczy, senator II kadencji z list „Solidarności”, poseł na Sejm II kadencji z listy Unii Pracy, od 1998 roku w Unii Wolności. Dyrektor biura zarządu Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych, w latach 2011–2016 członek Zarządu PWPW. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 16 XI 2022.

* * *

Barbara Hyla-Makowska (1946–2022) – polityk, działaczka związkowa i nauczycielka, posłanka na Sejm z ramienia SLD II, III i IV kadencji, absolwentka Wydziału Matematyczno-Fizycznego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, pracowała jako nauczycielka, potem była etatowym pracownikiem ZNP, od 1999 roku członek SLD. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi i peruwiańskim Krzyżem Wielkim Orderu za Wybitną Służbę. Zmarła 17 XI 2022.

* * *

Grzegorz Chmielewski (1946–2022) – dziennikarz motoryzacyjny, autor kilkunastu książek poświęconych temu sportowi, ekspert w dziedzinie historii rajdów samochodowych, współpracownik wielu pism motorowych, radiowiec współpracujący w kilkoma rozgłośniami, związany m.in. z Polskim Radiem (1976–1990) i RMF FM (1991–1998). Autor takich pozycji książkowych, jak: Szkice na stulecie polskich wyścigów górskich, serii Biblioteka Auto Klubu Dziennikarzy Polskich, Ewa i Sobiesław Zasada. Safari Rally Kenia oraz Serpentyną na szczyt. Zmarł 17 XI 2022.

* * *

Andrzej Rozhin (1940–2022) – reżyser teatralny, aktor, scenarzysta, dyrektor teatrów i festiwali teatralnych. Absolwent PWST w Krakowie i Uniwersytetu UMCS w Lublinie, gdzie założył Akademicki Teatr UMCS GONG-2 i zrealizował w nim pond 30 przedstawień. Występował na deskach teatru im. Andersena w Lublinie, gdzie debiutował jako reżyser. Jako dyrektor i kierownik artystyczny zarządzał wieloma teatrami w Polsce, m.in. w Olsztynie, Koszalinie, Szczecinie oraz Teatrem im. Juliusza Osterwy w Lublinie, gdzie odniósł największe sukcesy artystyczne. W jego teatrach debiutowali m.in. Agnieszka Holland, Bohdan Cybulski, Feliks Falk, Michał Bajor czy Bogusław Linda. Członek rzeczywisty SPATiF – ZASP od 1964 roku, gdzie pełnił wiele różnych funkcji. Wyreżyserował ponad 180 spektakli w teatrach polskich i zagranicznych, m.in. na Słowacji. A także przedstawień w Teatrze TV. Jego realizacje zdobywały nagrody na festiwalach krajowych i zagranicznych. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz wieloma innymi odznaczeniami regionalnymi i resortowymi. Zmarł 17 XI 2022.

* * *

Andrzej „Zięba” Gal (1933–2022) – baca z Witowa, który zasłynął tym, że gościł papieża Jana Pawła II w swojej bacówce w 1983 roku i obdarował go oscypkami na drogę. Od dziecka zajmował się wyrobem oscypków, w dorosłym życiu wypasał owce w Dolinie Chochołowskiej. Zmarł 18 XI 2022.

* * *

Prof. Roman Teisseyre (1929–2022) – geofizyk, absolwent i profesor Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytutu Geofizyki PAN. Lwowiak, od 1935 mieszkał w Warszawie, w wieku 15 lat brał udział w Powstaniu Warszawskim na Żoliborzu, po 1945 roku osiedlił się w Krakowie, a następnie we Wrocławiu. Studia kończył w Warszawie, gdzie obronił doktorat, uzyskał habilitację i tytuł profesora zwyczajnego, od 1953 roku pracował w Instytucie Geofizyki PAN, którego był dyrektorem w latach 1970–1972. Członek korespondent PAN od 1969 roku i rzeczywisty od 1980 roku, specjalizował się w fizyce wnętrza Ziemi, autor blisko 300 prac naukowych, w tym międzynarodowych podręczników i monografii. Odznaczony Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Warszawskim Krzyżem Powstańczym, doktor honoris causa AGH w Krakowie. Zmarł 21 XI 2022.

* * *

Irena Pera ps. „Kalinowska” (1925–2022) – warszawianka, łączniczka w Powstaniu Warszawskim, więźniarka obozu Ravensbrück. Zmarła 22 XI 2022.

* * *

Marcin Kudełka (1966–2022) – aktor filmowy, dubbingowy, teatralny i telewizyjny oraz lektor. Absolwent PWST w Warszawie, Wydziału Sztuki Lalkarskiej w Białymstoku. Występował głównie w dubbingu i reklamach. Od 1987 roku pracował jako lektor. Użyczył swojego głosu w takich filmach i animacjach jak Johnny Bravo czy Kaczor Donald. Zmarł 24 XI 2022.

* * *

Janusz Badura ps. „Jastrząb” (1929–2022) – harcerz Szarych Szeregów, żołnierz Powstania Warszawskiego pułku „Baszta”. Okradziony w 2021 roku przez oszusta podszywającego się za potrzebującego ze wszystkich oszczędności przeznaczonych na leczenie siebie i siostry. Podczas zbiórki udało się w trzy dni zebrać trzykrotność tego, co stracił. Zmarł 24 XI 2022.

* * *

Janusz Skwark (1938–2022) – aktor teatralny i filmowy, absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi oraz Wydziału Reżyserii Dramatu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Związany z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, a także z teatrami m.in. w Poznaniu, Słupsku, Szczecinie, Wrocławiu, Kielcach, oraz z Teatrem Narodowym w Warszawie, grał w teatrze telewizji, serialach i radiu. Największą popularność przyniosła główna rola w ekranizacji powieści Szatan z siódmej klasy. Grał także m.in. w serialach Plebania, Klan, Wszystko przed nami, Na sygnale oraz Pierwsza Miłość. Zmarł 25 XI 2022.

* * *

Jan Krzyżanowski (1939–2022) – aktor teatralny i filmowy, znany z ról w filmach Karol. Człowiek, który został papieżem, Śmierć jak kromka chleba, Polskie drogi. Przez lata pracował jako dyrektor Stołecznej Estrady i Teatru na Targówku. Prywatnie był mężem Sławy Przybylskiej. Zmarł 26 XI 2022.

* * *

Zdzisława Rzepka ps. „Wiesia” (1927–2022) – harcerka Szarych Szeregów, sanitariuszka w pododdziale „Miotły” batalionu „Zośka” w czasie Powstania Warszawskiego. Zmarła 26 XI 2022.

* * *

Jan Marek Owsiński (1944–2022) – radiowiec, działacz „Solidarności”, absolwent historii na Uniwersytecie Warszawskim, uczestnik Marca ’68, aresztowany, ukarany przez kolegium ds. wykroczeń grzywną i relegowany z uczelni. W latach 1974–1982 pracownik Komitetu ds. Radia i Telewizji, od września 1980 roku w „Solidarności”, członek Komisji Wydziałowej, współorganizator i członek redakcji Radia „Solidarność” Regionu Mazowsze, internowany w stanie wojennym, w latach 1982–1987 bez stałego zatrudnienia. W 1989 roku zaangażowany w prace sekretariatu przy „Okrągłym Stole”, w latach 1991–1993 zastępca przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji oraz kierownik Polskiego Radia, od 1992 roku został pierwszym prezesem Polskiego Radia. W latach 1994–1997 redaktor naczelny i prezes Radia Eska; w latach 1998–2000 był doradcą Radia Racja; w latach 2000–2007 zastępcą dyrektora i dyrektorem Biura Programowego Polskiego Radia. Od 2007 roku na emeryturze. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 26 XI 2022.

* * *

Anna Sienkiewicz-Rogowska (1971–2022) – ekonomistka, menedżerka kultury, absolwentka Akademii Ekonomicznej w Krakowie i Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Leona Koźmińskiego, pracowała w bankowości jako ekspert ds. marketingu, w latach 2001–2005 producentka Festiwalu Filmowego i Artystycznego „Lato Filmów” w Kazimierzu Dolnym, uczestniczyła w przygotowaniu i promocji wydarzeń kulturalnych, współpracowała przy produkcji filmów dokumentalnych, była wykładowcą na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Od 2008 roku związana kolejno z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej, Filmoteką Narodową jako jej dyrektor, a ostatnio z Muzeum Miasta Stołecznego Warszawy, którego była wicedyrektorem. Zaangażowana m.in. w otwarcie Izby Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy. Zmarła 27 XI 2022.

* * *

Adam Ostrowski (1945–2022) – zapaśnik, żołnierz, pracownik naukowy WAT, olimpijczyk z Meksyku 1968 roku, Monachium 1972 roku i Montrealu 1976 roku. Startował w stylu klasycznym w wadze półśredniej i średniej. Mistrz Polski z 1968 roku w wadze półśredniej. Brązowy medalista mistrzostw świata w 1975 roku w wadze średniej, srebrny medalista mistrzostw Europy z 1970 roku w wadze średniej. Po zakończeniu kariery trener młodzieży w Legii Warszawa. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 29 XI 2022.

* * *

Roman Załuski (1936–2022) – reżyser filmowy, scenarzysta, absolwent Wydziału Reżyserii PWST w Łodzi, jako reżyser debiutował w 1970 roku, popularność przyniosły mu komedie obyczajowe ostatnich lat PRL, takie jak: Wyjście awaryjne, Och Karol, Kogel-mogel, Galimatias, czyli kogel-mogel II, Komedia małżeńska, a także serial Dom, do którego napisał scenariusz. Zmarł 29 XI 2022.

* * *

Tadeusz Karolak (1944–2022) – dyrygent, absolwent Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w warszawie, współpracował m.in. z Polską Operą Królewską, Warszawską Operą Kameralną czy też warszawskim Teatrem Komedia, w którym był pod koniec lat 80. Kierownik muzycznej. Dyrygował też orkiestrami na potrzeby filmów i seriali, m.in. w Pierścionku z orłem w koronie, Złocie dezerterów, serialu Przedwiośnie i Ach śpij kochanie. W 2010 roku zdobył Teatralną Nagrodę Muzyczną im. Jana Kiepury. Zmarł 30 XI 2022.

* * *

Gryzelda Studzińska ps. „Zela” (1929–2022) – harcerka Szarych Szeregów, łączniczka w Powstaniu Warszawskim, w wieku 11 lat wstąpiła do 52. Żeńskiej Drużyny Harcerek im. Klaudyny Potockiej w Warszawie. W ramach działalności konspiracyjnej brała udział w tajnych kompletach, po powstaniu wywieziona do obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Po wojnie zamieszkała w Łodzi, gdzie ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Łódzkim i przez kilkadziesiąt lat pracowała jako nauczycielka języka polskiego w łódzkich liceach. Zmarła 30 XI 2022.

GRUDZIEŃ 2022

* * *

Płk Danuta Szyksznian-Ossowska ps. „Sarenka”, „Szarotka” (1925–2022) – łączniczka Okręgu Wilno Armii Krajowej w grupie łączniczki „Kozy”, po kampanii wrześniowej wstąpiła do młodzieżowej organizacji konspiracyjnej w Liceum im. Adama Mickiewicza w Wilnie. Wzięła udział w strajku szkolnym na znak protestu przeciwko usuwaniu przez władze litewskie polskich nauczycieli ze szkół. Od grudnia 1939 roku łączniczka ZWZ, od 1941 roku w grupie łączniczek „Kozy”, w lipcu 1944 roku w czasie operacji „Ostra Brama” łączniczka „Kapitana Jana”. Uniknęła aresztowania przez NKWD i podjęła służbę w dywersyjnym oddziale specjalnym rtm. Zygmunta Augustowskiego „Huberta”. Aresztowana 24 grudnia 1944 roku przez Ludowy Komisariat Bezpieczeństwa Państwowego po wielodniowych przesłuchaniach skazana zaocznie na 10 lat łagrów. We wrześniu 1945 roku zwolniona z odbywania dalszej kary. Szykanowana za działalność w AK i pobyt w łagrze. Pracowała jako nauczycielka z dziećmi kalekimi. Po przejściu na emeryturę działała w organizacjach kombatanckich i charytatywnych. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Zesłańców Sybiru i Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Pośmiertnie awansowana na stopień pułkownika i odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 1 XII 2022.

* * *

Por. Jerzy Kwietniewski ps. „Siwy” (1931–2022) – harcerz Szarych Szeregów, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, przeprowadzał żołnierzy do Puszczy Kampinoskiej, uczestnik akcji „małego sabotażu”, malowania haseł na murach, kolportażu prasy, obserwacji ruchów nieprzyjaciela. Brał udział w akcjach zwiadowczych, prowadzonym rozpoznaniu oraz ubezpieczaniu grup harcerskich odbywających szkolenia.  W czasie Powstania Warszawskiego został ranny w obie nogi. Po wojnie po ukończeniu technikum otrzymał nakaz pracy w „Zamechu”, gdzie był dyspozytorem zmiany, a następnie głównym dyspozytorem. Pracował także w Elbląskim Kombinacie Budowlanym. Mieszkał w Elblągu. Zmarł 2 XII 2022.

* * *

Prof. Andrzej Danysz ps. „Filozof” (1924–2022) – lekarz, absolwent Wydziału Medycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor nauk medycznych, współtwórca radiofarmakologii, pracował na uczelniach medycznych w Łodzi i Białymstoku, a także w Instytucie Leków (1969–1992) i w Instytucie Farmaceutycznym (1992–1994). W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, jeden z ostatnich żołnierzy batalionu „Gustaw-Harnaś”, brał udział w zdobyciu Poczty Głównej, Komendy Policji i Kościoła św. Krzyża. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, doktor honoris causa Akademii Medycznej w Białymstoku. Zmarł 2 XII 2022.

* * *

Tomasz Nowakowski (1974–2022) – prawnik, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, urzędnik państwowy, w latach 2004–2005 podsekretarz i sekretarz stanu w Urzędzie Komitetu Integracji Europejskiej oraz sekretarz Komitetu Integracji Europejskiej, w latach 2005–2007 podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Od 2008 roku związany z Grupą Orange, w której pełnił funkcję dyrektora wykonawczego ds. korporacyjnych. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, kawaler Legii Honorowej Francji . Zmarł 3 XII 2022.

* * *

Jarosław Kawecki (1955–2022) – dziennikarz Polskiego Radia, od 30 lat związany z „Radiem kierowców”. Pracę radiowca zaczynał w studenckim radiu „Akademik” w 1976 roku. Do Polskiego Radia trafił na miesięczną praktykę wakacyjną, zorganizowaną przez Klub Dziennikarzy Studenckich. W radiowej jedynce pracę podjął w 1980 roku, w 2019 roku został nagrodzony Złotym Mikrofonem Polskiego Radia za mistrzowskie posługiwanie się krótką formą radiową oraz swadę i lekkość przy podejmowaniu trudnych tematów. Dwa lata temu odszedł na emeryturę. Zmarł 6 XII 2022.

* * *

Jan Nowicki (1939–2022) – aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser teatralny, pedagog, felietonista, pisarz i poeta. Zagrał niemal 200 ról w teatrze telewizji i w filmach, znany z takich produkcji, jak: Niepochowany, Wielki Szu, Magnat, Spirala czy Sanatorium pod Klepsydrą. Przez 30 lat był aktorem Teatru Starego w Krakowie, gdzie zagrał kilkadziesiąt ról, a jego kreacje przeszły do historii polskiego teatru. Miał burzliwe życie, uczęszczał do siedmiu różnych szkół średnich w różnych miastach, a maturę zdał w jednym z liceów w Łodzi, po trzech latach w łódzkiej filmówce i skreśleniu go z listy studentów przez rok pracował w kopalni, a następnie podjął studia w PWST w Krakowie, które ukończył. Był potem wykładowcą na tej uczelni, a w latach 1973–1974 prodziekanem Wydziału Aktorskiego. Felietonista „Przekroju” (1998–1999) i kieleckiego Magazynu Kulturalnego Projektor (2015–2019). Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Krzyżem Oficerskim Zasługi Republiki Węgierskiej, a także nagrodzony i odznaczony licznymi nagrodami i odznaczeniami regionalnymi i branżowymi. Zmarł 7 XII 2022.

* * *

Kpt. Jerzy Widejko „Jureczek” (1933–2022) – najmłodszy partyzant Armii Krajowej, gdy stracił rodziców, w 1944 roku przygarnęła III Partyzancka Wileńska Brygada AK „Szczerbca”, działająca w rejonie miasteczka Turgiele. Pełnił funkcję gońca, łącznika, a w miarę potrzeby zwiadowcy. Brał udział w akcji „Burza”. Po rozbrojeniu oddziału przez NKWD trafił do obozu w Miednikach Królewskich. Został zwolniony jako nieletni. Znów trafił do partyzantki, uczestniczył w walkach, m.in. w zdobyciu wsi Rudniki. Potem spotkały go kolejne aresztowania i dom dziecka, z którego zbiegł do zaprzyjaźnionej rodziny. W ramach tzw. repatriacji wyjechał do Polski. Był członkiem PZPR. W 2012 roku został awansowany na stopień kapitana. Odznaczony m.in. Krzyżem Orderu Krzyża Niepodległości. Zmarł 8 XII 2022.

* * *

Prof. Józef Ignaczak (1947–2022) –matematyk specjalizujący się w mechanice teoretycznej i stosowanej, twórca Równania Termosprężystości. Absolwent Wydziału Matematyki i Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, doktoryzował się i habilitował w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN. Przez wiele lat wykładał na najlepszych uczelniach w USA i Australii (m.in. w Rochester Institute of Technology, Flinders University czy Monash University). Autor kilku książek, m.in. Mathematical Theory of Elasticity oraz Theory of Elasticity and Thermal Stresses. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi. Przyczyną jego śmierci był zator płucny, wcześniej chorował na COVID-19. Zmarł 8 XII 2022.

* * *

Gen. Mirosław Hermaszewski (1941–2022) – lotnik i kosmonauta, generał brygady, pilot Wojska Polskiego, pierwszy i dotychczas jedyny w historii Polak, który odbył lot w kosmos. Jako dziecko przeżył rzeź wołyńską, ocalony przez matkę z napadu UPA na rodzinne Lipniki, ale stracił łącznie 19 członków swojej rodziny. W latach 1956–1957 był członkiem ZMP, w 1962 roku wstąpił do PZPR. Jak wynika z zachowanych w IPN akt w latach 1962–1964 był tajnym współpracownikiem WSW ps. „Długi”. Absolwent Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie, w 1966 roku uzyskał uprawnienia pilota I klasy i został przeszkolony w pilotażu samolotów ponaddźwiękowych. Absolwent Akademii Sztabu Generalnego w Warszawie, w latach 1964–1978 służył w Wojskach Obrony Powietrznej Kraju, był dowódcą pułków lotnictwa i trafił do grupy kandydatów na kosmonautów. Został wyłoniony w drodze selekcji spośród kilkuset polskich pilotów do lotu w kosmos. Na przełomie czerwca i lipca (od 27 czerwca do 5 lipca) 1978 roku odbył razem z Piotrem Klimukiem lot na statku kosmicznym Sojuz 30. W latach 1987–1983 był komendantem Wyższej Szkoły Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie, zastępcą Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej (1991–1992), szefem bezpieczeństwa lotów WLiOP (1992–1995), a od 1995 roku inspektorem ds. Sił Powietrznych w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. Delegat na VIII i X Zjazd i gość IX Zjazdu PZPR, członek WRON. Prezes Polskiego Towarzystwa Astronautycznego (1983–1989), członek Komitetu Wykonawczego Stowarzyszenia Kosmonautów i Astronautów Świata, a także Kapituły medalu Akademii Polskiego Sukcesu, a od 1979 roku Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych. Założyciel i aktywny członek Międzynarodowego Stowarzyszenia Uczestników Lotów Kosmicznych. Próbował sił w polityce po 1989 roku, wstąpił do SLD, startował do Senatu, sejmiku mazowieckiego i do Sejmu. W czasie służby latał na różnych typach szybowców i samolotów. Lot pożegnalny odbył 5 października 2005 roku w wieku 64 lat. Prywatnie teść polityka PiS Ryszarda Czarneckiego. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, licznymi odznaczeniami branżowymi, a za udział w misji kosmicznej Złotą Gwiazdą Bohatera ZSRR, Orderem Lenina oraz Orderem Krzyża Grunwaldu I Klasy. Zmarł 12 XII 2022.

* * *

Prof. Zbigniew Wawer (1956–2022) – muzealnik i historyk wojskowości, specjalizujący się w historii polskich sił zbrojnych na Zachodzie w okresie II wojny światowej i producent filmowy, varsavianista profesor nadzwyczajny w Instytucie Polityki Społecznej i Stosunków Międzynarodowych Politechniki Koszalińskiej, autor kilkudziesięciu publikacji książkowych, w tym monografii „Monte Cassino” – najpełniejszej polskiej pracy o bitwie, współautor książki „Wojsko polskie w II wojnie światowej” oraz artykułów naukowych z zakresu historii Polski i wojskowości, a także publikacji popularnonaukowych. Od 1980 roku prowadził badania naukowe w Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego, w Instytucie Marszałka Piłsudskiego oraz w Studium Polski Podziemnej w Londynie. Od 1991 roku stały współpracownik TVP, w latach 2012–2016 dyrektor Muzeum Wojska Polskiego, od 2017 roku dyrektor Łazienek Królewskich w Warszawie. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, kawaler orderów Finlandii, Holandii, Estonii, Węgier i Republiki Federalnej Niemiec. Zmarł 12 XII 2022.

* * *

Prof. Andrzej Tyszka (1934–2022) – socjolog kultury, pisarz, działacz opozycji w czasach PRL, działacz obywatelski, prekursor badań stylu życia i społeczności lokalnych, społecznik, aktywizator patriotyzmów małych ojczyzn. Specjalizował się w aksjologii społecznej i aksjologii kultury. Przez ponad 30 lat do 2000 roku pracował w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1978 roku był jednym z założycieli Towarzystwa Kursów Naukowych, internowany w stanie wojennym. Zaangażowany w działalność w społeczności lokalnej – w Podkowie Leśnej i w okolicach. Był jednym z czworga założycieli i organizatorów Uniwersytetu Otwartego „Pokolenia” z ramienia Związku Podkowian i jego wykładowca w kolejnych semestrach. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 12 XII 2022.

* * *

Ks. Antoni Kieniewicz (1941–2022) – kartograf pracujący w Państwowym Przedsiębiorstwie Wydawnictw Kartograficznych. Założył rodzinę. Z żoną Marzeną wychował czworo dzieci – córkę i trzech synów oraz ośmioro wnucząt. Po śmierci żony Antoni Kieniewicz wstąpił do Archidiecezjalnego Seminarium Misyjnego „Redemptoris Mater”. Przyjął święcenia kapłańskie w 2010 roku, w wieku 69 lat. W czasie Mszy św. prymicyjnej wraz z nim przy ołtarzu stanął jego syn, Piotr, który obchodził wtedy 17. rocznicę kapłaństwa. Jako wikariusz i rezydent pełnił posługę w parafiach warszawskich. W latach 2013–2015 pracował jako katechista na Drodze Neokatechumenalnej. Zmarł 13 XII 2022.

* * *

Mariusz Walter (1937–2022) – reporter, reżyser, pracownik naukowy, menedżer, producent, współwłaściciel Grupy ITI, założyciel telewizji TVN, przedsiębiorca od kilkunastu lat notowany na liście 100 najbogatszych Polaków tygodnika „Wprost”. W latach 2013–2018 honorowy prezes Grupy ITI. Absolwent Politechniki Śląskiej w Gliwicach, dziennikarz TVP w latach 1963–1982, w latach 1967–1983 członek PZPR, wchodził w skład egzekutywy KZ PZPR przy Radiokomitecie. Redaktor naczelny Redakcji Widowisk Publicystycznych i Form Dokumentalnych Studia 2 TVP w latach 1978–1982. W stanie wojennym zakończył pracę w TVP. W latach 1979–1984 wykładał na Uniwersytecie Śląskim. W 1984 roku założył z Janem Wejchertem holding ITI i otrzymali od władz PRL koncesję na sprowadzanie sprzętu elektronicznego z zagranicy i dystrybucję filmów na kasetach wideo. W archiwach IPN jest adnotacja, że 11 maja 1983 roku został zarejestrowany przez Wydział III Departamentu II SB jako TW „Mewa”, ale w 1989 roku dokumenty na temat jego współpracy zostały zniszczone lub sprywatyzowane (zrezygnowano z rejestracji 11 grudnia 1989 roku). W latach 1997– 2001 stanął na czele telewizji TVN, od 2001 roku szefostwo objął jego syn Piotr (obecnie wiceprezes). Był reżyserem licznych filmów dokumentalnych, członek Kapituły Rady Biznesu. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 13 XII 2022.

* * *

Andrzej Matul (1947–2022) – lektor, spiker, aktor dubbingowy i dziennikarz radiowy związany z Polskim Radiem od 1973 roku, pracował w radiowej Jedynce. Absolwent XXVI Liceum Ogólnokształcącego im. gen. Henryka Jankowskiego „Kuby” w Warszawie oraz  filologii Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego ze specjalizacją teatrologiczną. Swoją działalność w Polskim Radiu rozpoczął w „Sygnałach dnia”, później prowadził „Cztery pory roku” i „Lato z radiem”, a także „Radiowy Tygodnik Kulturalny” i „Wieczory z Jedynką”. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, laureat tytułu Mistrza Mowy Polskiej w VII edycji plebiscytu oraz Złotego Mikrofonu i Chryzostoma. Zmarł 15 XII 2022.

* * *

Krzysztof Mrówka (1958–2022) – dziennikarz sportowy i ekonomiczny, absolwent prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim, związany m.in. z „Tempem”, „Gazetę Krakowską” i z „Gazetą Wyborczą”, z portalem Interia związany od 15 lat, wieloletni szef Interia Biznes. Zmarł 18 XII 2022.

* * *

Anna Lutosławska-Jaworska (1928–2022) – aktorka teatralna i serialowa, reżyser teatralna, pedagog, malarka i fotograf. Występowała na deskach teatrów w Krakowie i we Wrocławiu, była pedagogiem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie, gdzie pracowała na stanowisku docenta, wykładała również na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zagrała ponad sto ról w spektaklach teatralnych, wystąpiła w kilkudziesięciu spektaklach Teatru Telewizji i Polskiego Radia. Grała też w kilkunastu filmach i popularnych serialach, takich jak Klan, Lekarze, Pierwsza miłość czy Barwy szczęścia. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Nagrodą im. Ireny Solskiej oraz innymi branżowymi odznaczeniami. Zmarła 19 XII 2022.

* * *

Katarzyna Huzar-Czub (1977–2022) – autorka i tłumaczka książek dla dzieci, a także inicjatorka wielu przedsięwzięć dla najmłodszych, takich jak Raniutto w Filharmonii czy Tuli-Ranki w szkole Akukulele. Jej książki przybliżały dzieciom postaci słynnych kompozytorów, takie jak Ignacy i jego plan czy Henio i cztery struny. Wydała też wiersze dla dzieci Wierszyki świąteczne i Rodzinne rymowanki (z Michałem Rusinkiem). Zmarła 19 XII 2022.

* * *

Bp Tadeusz Werno (1931–2022) – pierwszy biskup pomocniczy diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, święcenia kapłańskie przyjął w 1956 roku w Gorzowie Wielkopolskim z rąk bp. Michała Klepacza. Był m.in. dyrektorem Wydziału Duszpasterskiego gorzowskiej kurii i ojcem duchownym w Niższym Seminarium Duchownym, a od 1971 roku proboszczem parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Świdwinie. W 1974 roku przyjął sakrę biskupią z rąk prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego. Trzykrotnie wybierany przez Kolegium Konsultorów na administratora diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej: po śmierci bp. Czesława Domina, po nominacji bp. Mariana Gołębiewskiego na metropolitę wrocławskiego oraz po nominacji bp. Kazimierza Nycza na metropolitę warszawskiego. W latach 80. był przewodniczącym Komitetu Budowy Wyższego Seminarium Duchownego w Koszalinie. Zaangażowany w opiekę duszpasterską nad internowanymi i więzionymi w stanie wojennym, za co był szykanowany przez aparat władzy komunistycznej. Od 2007 roku na emeryturze, mieszkał w Domu Księży Emerytów w Kołobrzegu. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 20 XII 2022.

* * *

Lech Kuropatwiński (1947–2022) – polityk, przedsiębiorca, rolnik, samorządowiec, działacz związkowy, poseł na Sejm IV i V kadencji, członek PZPR (1970–1989), przewodniczący partii „Samoobrona” (2012–2022) i Związku Zawodowego Rolników „Samoobrona” (2011–2022). Od 2020 roku członek rady ds. rolnictwa przy Prezydencie RP Andrzeju Dudzie. Zmarł 20 XII 2022.

* * *

Grzegorz Osiński (1967–2022) – fizyk kwantowy, informatyk, kognitywista, absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, stypendysta w laboratoriach NASA w Kalifornii, kierownik Instytutu Informatyki Akademii Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu, ekspert Radia Maryja i Telewizji Trwam, publicysta „Naszego Dziennika”. Zmarł 20 XII 2022.

 * * *

Kira Gałczyńska (1936–2022) – dziennikarka, pisarka, autorka kilkunastu dzieł poświęconych głównie jej ojcu Konstantemu Ildefonsowi Gałczyńskiemu. Stworzyła muzeum poświęcone jej ojcu w Praniu na Mazurach, które przez 17 lat do czerwca 1997 roku, prowadziła razem z mężem. Należała do Związku Literatów Polskich i Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Odznaczona Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarła 21 XII 2022.

* * *

Prof. Krzysztof Wiesław Rau (1936–2022) – twórca i reżyser teatrów lalkowych, aktor lalkarz, profesor sztuk teatralnych. W latach 50. tymczasowo aresztowany za działalność w ruchu harcerskim. Arkana lalkarstwa zgłębiał w Teatrze Lalki i Aktora „Marcinek” w Poznaniu, absolwent polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Były dyrektor Białostockiego Teatru Lalek, założyciel oraz dziekan Wydziału Sztuki Lalkarskiej w Białymstoku warszawskiej Akademii Teatralnej. W latach 1989–1992 pracował w stołecznym Teatrze Lalka, w latach 1997–2001 był kierownikiem Teatru Lalek Banialuka w Bielsku-Białej. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Srebrnym i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a także wyróżniony licznymi nagrodami i odznaczeniami branżowymi. Zmarł 21 XII 2022.

* * *

Zbigniew Rybak (1973–2022) – rugbista, związany z Arką Gdynia od początku jej istnienia, jeden z pomysłodawców powstania klubu rugby w Gdyni. Zagrał w filmie dokumentalnym Sylwestra Latkowskiego To my rugbiści. Autor książki Zbigniew Rybak – syn Józefa, która okazała się bestsellerem. Zmarł 21 XII 2022.

* * *

Victor Grotowicz (1953–2022) – opozycjonista, tłumacz, dziennikarz, pisarz, członek-założyciel Studenckiego Komitetu Solidarności, działacz antykomunistyczny, współorganizator Radia Solidarność, obrońca PaFaWagu przed pacyfikacją stanu wojennego, internowany w stanie wojennym, emigrant polityczny, współpracownik Radia Wolna Europa. Zmarł 22 XII 2022.

* * *

Andrzej Pstrokoński (1936–2022) – koszykarz, olimpijczyk, trener koszykówki i polityk, zawodnik Legii Warszawa. Reprezentant Polski podczas igrzysk olimpijskich w Rzymie (1960) i w Tokio (1964), pięciokrotnie występował w Mistrzostwach Europy (1957, 1959, 1961, 1963 i 1965). W kadrze narodowej występował w latach 1956–1966, w tym czasie wziął udział w 200 spotkaniach, notując na swoim koncie 1009 punktów. W latach 1968–1971 trener kobiecej reprezentacji Polski, w okresie 1971–1975 drużyny warszawskiej Legii oraz męskiej reprezentacji w latach 1976–1977. Od 1980 roku członek Zarządu Polskiego Związku Koszykówki. Działacz Krajowej Partii Emerytów i Rencistów, bez powodzenia startował do Sejmiku województwa mazowieckiego i do Sejmu. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 24 XII 2022.

* * *

Henryk Szordykowski (1944–2022) – lekkoatleta, średniodystansowiec, medalista mistrzostw Europy, olimpijczyk, zawodnik Wawelu Kraków. Dwukrotnie wystąpił w igrzyskach olimpijskich, w Meksyku w 1968 roku i w Monachium w 1972 roku. Czterokrotnie startował w Mistrzostwach Europy, w Budapeszcie w 1968 roku, w Atenach w 1969 roku (brązowy medal w biegu na 1500 m), w Helsinkach w 1971 roku (srebrny medal w biegu na 1500 m) i w Rzymie w 1974 roku. Największe sukcesy odniósł podczas halowych Mistrzostw Europy, czterokrotnie zdobył mistrzostwo Europy w biegu na 1500 m, srebrny w biegu na 800 m i złoty w sztafecie. Jedenaście razy był mistrzem Polski, trzy razy halowym mistrzem USA w biegu na 1 milę. Rekordzista Polski w biegu na 1500 m, 2000 m i w sztafecie klubowej 3 x 1000 m, dwukrotny zwycięzca biegu Memoriału Janusza Kusocińskiego. Zmarł 25 XII 2022.

* * *

Bogusław Litwiniec (1931–2022) – reżyser teatralny, działacz kulturalny, założyciel studenckiego Teatru „Kalambur”, polityk, senator IV i V kadencji. Absolwent fizyki teoretycznej na Uniwersytecie Warszawskim, pracował w Instytucie Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego jako asystent, działając równocześnie jako dramaturg i publicysta kulturalny. W 1957 roku założył studencki Teatr „Kalambur” i został jego kierownikiem, reżyserem, aktorem i autorem tekstów. W 1966 roku ukończył studium teatru i dramaturgii w Nancy we Francji. W latach 1967–1993 organizował Międzynarodowy Festiwal Teatru Otwartego we Wrocławiu, był dyrektorem artystycznym Festiwali Polskiej Sztuki Współczesnej we Wrocławiu, współtworzył i redagował miesięcznik „Śmiech Europy”, współzałożyciel Stowarzyszenia Europejskich Więzi we Wrocławiu, działacz Związku Artystów Scen Polskich. Z zespołem Teatru „Kalambur” występował w Europie, USA i Kanadzie. Od 1953 roku członek PZPR, od 1980 roku wchodził w skład zespołu ds. teatru przy KC PZPR. Po 1990 roku związał się z SLD, w latach 1994–2001 radny Rady Miasta Wrocławia, wygrał wybory uzupełniające do Senatu IV kadencji, w którym zasiadał także w V kadencji, uzyskując mandat z okręgu wrocławskiego. Reprezentował Polskę w Parlamencie Europejskim w ramach delegacji krajowej. W 2005 roku dołączył do Polskiej Partii Socjalistycznej. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 25 XII 2022.

* * *

Piotr Winnicki (1980–2022) – dziennikarz ekonomiczny, redaktor serwisu Wyborcza.biz i stron ekonomicznych „Gazety Wyborczej”, w gospodarczych działach tego tytułu prasowego pracował od jesieni 2017 r. Od kilku lat przygotowywał też newslettery „Wyborczej”. Wcześniej pracował m.in. w Onecie i Wirtualnej Polsce. Zmarł 25 XII 2022.

* * *

Emilian Kamiński (1952–2022) – aktor i reżyser teatralny, filmowy, musicalowy, dubbingowy i wokalista, założyciel Fundacji Atut i Teatru Kamienica. Absolwent Technikum Ekonomicznego nr 8 w Warszawie, na dużym ekranie zadebiutował w filmie Akcja pod Arsenałem. W latach 1980–1981 członek „Solidarności, wiceprzewodniczący organizacji związkowej w Teatrze Narodowym w Warszawie. W stanie wojennym jeden z współtwórców i wykonawców Teatru Domowego, który pierwszy spektakl Przywracanie porządku wystawił 1 listopada 1982 roku w mieszkaniu Ewy Dałkowskiej; sztukę tę powtórzono jeszcze sto razy, a w repertuarze teatru był też słynny pamflet Bluzg w wykonaniu Kamińskiego. Związany był z Teatrem Narodowym (1977–1983), Ateneum (1983–2000), występował także w innych teatrach warszawskich. W 2002 roku założył Fundację Wspierania Twórczych Inicjatyw Teatralnych „Atut”, która działa przy prywatnym Teatrze Kamienica, założonym w 2009 roku, gdzie organizowane były charytatywne spektakle dla bezdomnych. Wystąpił w ponad 50 filmach i serialach, a największą popularność zdobył, wcielając się w rolę Jerzego Bociana w filmie U Pana Boga w ogródku i U Pana Boga za miedzą. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” i Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Zmarł 26 XII 2022.

* * *

Ryszard Strzelecki (1950–2022) – dziennikarz, wieloletni redaktor działu warszawskiego „Super Ekspresu”, wychowawca młodych adeptów dziennikarstwa. Zanim trafił do mediów, był przewodnikiem po Warszawie. Zmarł 26 XII 2022.

* * *

Andrzej Iwan (1959–2022) – piłkarz i trener piłkarski, reprezentant Polski w piłce nożnej, uczestnik Mistrzostw Świata w 1978 i 1982 roku (srebrny medal za III miejsce). Zawodnik Wisły Kraków, w której barwach zagrał 198 razy, strzelając 69 goli. Od 1985 roku w Górniku Zabrze, potem w zagranicznych klubach (niemieckim VfL Bochum, greckim Aris FC oraz szwajcarskich FC Azzurria i FC Pulla. W I lidze rozegrał 269 meczów i strzelił 90 goli, w europejskich pucharach zagrał 17 razy, strzelając cztery gole. Po zakończeniu kariery piłkarskiej zajął się szkoleniem, początkowo juniorów, a potem w klubach seniorskich. Pracował również jako komentator i ekspert piłkarski. Zmarł 27 XII 2022.

* * *

Agata Gałuszka-Górska (1973–2022) – prawnik, karnista, zastępca Prokuratora Krajowego, w prokuraturze od kwietnia 1999 roku, w latach 2004–2008 prowadziła i nadzorowała postępowanie dotyczące przestępczości zorganizowanej w Prokuraturze Okręgowej w Krakowie, a później w Prokuraturze Krajowej.  Od września 2008 roku. pracowała w Biurze Prezydialnym Prokuratury Krajowej, a od marca 2010 roku w Departamencie Organizacji Pracy, Wizytacji i Systemów Informatycznych Prokuratury w Prokuraturze Generalnej. Od lutego 2013 roku do marca 2016 roku pełniła funkcję Naczelnika Wydziału Organizacji Pracy Prokuratury w Prokuraturze Generalnej, a od marca 2016 roku funkcję zastępcy Prokuratora Krajowego. Była żoną zmarłego w 2016 roku posła Artura Górskiego. Zmarła 28 XII 2022.

* * *

Stanisław Ziębiec (1938–2022) – pilot, jako kapitan pilotował samolot z papieżem Janem Pawłem II w 2002 roku, kiedy ten po raz ostatni opuszczał Polskę. Pierwsze loty na szybowcach zaliczył w Aeroklubie Podhalańskim w Tęgoborzy. Łącznie w powietrzu spędził ponad 24 tys. godzin, w tym ponad 1500 w szybowcach. Znaczną część tego czasu poświęcił szkoleniu młodych adeptów lotnictwa w Piotrkowie Trybunalskim.  Odznaczony najwyższym  honorowym odznaczeniem lotniczym – odznaką Błękitne Skrzydła oraz Złotą Odznaką Szybowcową. Zmarł 28 XII 2022.

* * *

Tadeusz Janik (1922–2022) – dziennikarz i komentator sportowy radia i telewizji, zawodnik sekcji piłki ręcznej, hokeja na lodzie, piłki nożnej i narciarstwa katowickiego AZS, trener piłki ręcznej. Brał udział w kampanii wrześniowej, internowany przez sowietów, a po ucieczce z ZSRR trafił do obozu pracy w Bawarii. Po wojnie studiował w Wyższym Studium Nauk Społeczno-Gospodarczych w Katowicach i w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Komentator i kierownik redakcji społecznej Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach. W Ośrodku TVP w Katowicach kierował redakcją sportową i był komentatorem, redaktor naczelny katowickiego „Sportu”. Był wysłannikiem TVP na 12 letnich i zimowych igrzyskach olimpijskich, a także kilkudziesięciu mistrzostwach świata i Europy. Zmarł 30 XII 2022.

* * *

Leszek Sobieszak (1945–2022) – działacz podziemia solidarnościowego, robotnik, absolwent zasadniczej szkoły zawodowej rolnictwa w Ziębicach, pracownik Wrocławskiej Fabryki Urządzeń Mechanicznych, puławskich Zakładów Azotowych i gdańskiego Siarkopolu. W sierpniu 1980 roku był wiceprzewodniczącym komitetu strajkowego, delegatem i członkiem prezydium MKS sformowanego w Stoczni Gdańskiej. W stanie wojennym działacz podziemia solidarnościowego, w 1985 roku aresztowany i skazany na pół roku więzienia. W 1987 roku wyemigrował do USA. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 31 XII 2022.

* * *

Andrzej Szopa (1952–2022) – aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. Absolwent Wydziału Aktorskiego łódzkiej PWST. W latach 1987–1996 mieszkał i występował w USA, gdzie przeszedł udar mózgu i od tego czasu poruszał się na wózku inwalidzkim. Związany z wrocławskim Teatrem Polskim (1977–1987, 1997–1998), a także Teatrem Kwadrat w Warszawie (1998–2017). Zagrał w ponad 60 filmach i serialach, wcielając się w role drugoplanowe, m.in. w takich produkcjach, jak: Wielki Szu, Na dobre i złe, Klan, Plebania, M jak miłość, Czas honoru czy Pierwsza miłość. Podkładał głos w takich filmach, jak: Hobbit czy w serii o Harrym Potterze. Zmarł 31 XII 2022.

* * *

Bogusław Wincenty Pyka ps. „Bogdan” (1930–2022) – działacz podziemia niepodległościowego w latach 40. XX wieku, należał do młodzieżowej organizacji Polska Tajna Armia Wyzwoleńczo-Demokratyczna, działającej w liceum im. Adama Mickiewicza w Katowicach. Aresztowany we wrześniu 1948 roku przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa i osadzony w Więzieniu dla Młodocianych Więźniów Politycznych w Jaworznie i skazany na 6 lat pozbawienia wolności (zwolniony w czerwcu 1953 roku na mocy amnestii). W więzieniu pracował jako elektryk. W 1990 roku współzałożyciel Oddziału Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego w Katowicach. Zorganizował Oddział Związku Młodocianych Więźniów Politycznych lat 1944 – 1956 „Iaworzniacy” w Jaworznie, którym kierował. Inicjator wielu akcji i współredaktor pisma „Jaworzniacy”. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości oraz innymi odznaczeniami związkowymi i resortowymi. Zmarł 31 XII 2022.

* * *

Bogdan Winiarski (1928–2022) – lekkoatleta, trener, społecznik, w czasie II wojny światowej harcerz Szarych Szeregów i żołnierz Armii Krajowej. Jako sportowiec był wszechstronny, specjalizował się głównie  w rzucie dyskiem, skoku w dal i wielobojach, grał także w hokeja, koszykówkę, piłkę nożną, siatkówkę i tenisa stołowego. W wieku senioralnym pokochał tenis ziemny, zdobywając tytuły mistrza Polski weteranów. Po zakończeniu kariery sportowej trener Granatu Skarżysko-Kamienna, wychowawca wielu pokoleń młodzieży. Był pasjonatem wędkarstwa. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Armii Krajowej. Honorowy Obywatel Skarżyska-Kamiennej. Zmarł 31 XII 2022.

STYCZEŃ 2023

* * *

Jadwiga Skolimowska ps. „Jadwiga Czarna” (1927–2023) – harcerka Szarych Szeregów, sanitariuszka Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego. Działała w 31 Warszawskiej Drużynie Harcerek, oddelegowana do Lasek, gdzie opiekowała się podopiecznymi z zastępu „Czaple”, wśród których były też dzieci żydowskie. Zmarła 3 I 2023.

* * *

Halina Żelaska ps. „Halinchen” (1923–2023) – sanitariuszka Powstania Warszawskiego, wprowadzona do konspiracji w lutym1941 roku przez ppor. Romana Dawidowskiego ps. „Intendent”, uczyła się medycyny na tajnych kompletach, na jej rękach zmarł Krzysztof Kamil Baczyński. Po wojnie zamieszkała na stołecznej Ochocie. Zmarła 3 I 2023.

* * *

 

Por. Szczepan Kusyk (1918–2023) – najstarszy żołnierz kampanii wrześniowej na Lubelszczyźnie, uczestnik bitwy pod Tomaszowem Lubelskim, więziony i torturowany przez gestapo i żandarmerię niemiecką. Po wojnie był sołtysem przez wiele lat. Zmarł 3 I 2023.

* * *

Gen. Jan Henryk Podhorski ps. „Zygzak” „Marciniak” (1921–2023) – działacz konspiracyjny, generał brygady Wojska Polskiego w stanie spoczynku, z wykształcenia leśnik, związany ze spółdzielczością pracy oraz rzecznik patentowy. Podczas kampanii wrześniowej walczył jako ochotnik w batalionie Obrony Narodowej „Opalenica, uczestniczył w akcji internowania Niemców w Rakoniewicach, był w niewoli przez kilka miesięcy. Jeden z założycieli harcerskiej organizacji konspiracyjnej „Orły”, potem członek Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy, Narodowych Sił Zbrojnych oraz Armii Krajowej. Uczestnik Powstania Warszawskiego, walczył w szeregach pułku NSZ im. gen. Władysława Sikorskiego, potem w 2. Kompanii batalionu AK „Miłosz” śródmiejskiej grupy „Radwan”. Po powstaniu więziony w Stalagu IV B w Muehlbergu nad Łabą. Po wojnie uczestnik konspiracji antykomunistycznej, współorganizator Młodzieży Wszechpolskiej, represjonowany oraz więziony przez władze stalinowskie, skazany na 7 lat pozbawienia wolności (w wyniku amnestii skrócony do 3 lat). Do końca lat 80. inwigilowany przez SB. W latach 1993–2013 prezes Okręgu „Wielkopolska” Związku Żołnierzy NSZ, później prezes Rady Naczelnej Związku Żołnierzy NSZ oraz członkiem Rady Kombatanckiej przy Marszałku Województwa Wielkopolskiego i Związku Powstańców Warszawskich. W 2016 roku awansowany na stopień generała brygady w stanie spoczynku. Laureat nagrody honorowej „Świadek Historii” przyznawanej przez IPN. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz innymi odznaczeniami wojskowymi i powstańczymi. Zmarł 4 I 2023.

* * *

Stefan Wojnecki (1929–2023) – artysta fotograf i teoretyk fotografii, absolwent Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, od 1978 roku wykładowca poznańskiej PWSSP (obecnie ASP), w latach 1987–1993 dziekan Wydziału Malarstwa, Grafiki i Rzeźby oraz kierownik Zaocznego Studium Fotografii Profesjonalnej, od 1952 roku członek Poznańskiego Towarzystwa Fotograficznego, w którym pełnił funkcję prezesa Zarządu PTF, a od 1978 roku jest członkiem honorowym PTF, członek rzeczywisty Okręgu Wielkopolskiego Związku Polskich Artystów Fotografików, członek honorowy Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej Stowarzyszenia Twórców, swoje prace prezentował na wystawach w Poznaniu i w Warszawie. Autor tekstu Odcinanie pępowiny nt. fotografii cyfrowej, organizator wystaw i sympozjów. Jego fotografie mają w swoich kolekcjach galerie w Czechach oraz muzea w Krakowie, Poznaniu i we Wrocławiu. Uhonorowany tytułem Artiste FIAP przez Międzynarodową Federację Sztuki Fotograficznej FIAP, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz licznymi odznaczeniami branżowymi. Zmarł 4 I 2023.

* * *

Prof. Jan Rowiński (1936–2023) – sinolog, badacz stosunków międzynarodowych, dyplomata, badacz Chin. Ukończył studia na Uniwersytecie Pekińskim oraz w Instytucie Dyplomatycznym w Pekinie, w 1965 roku uzyskał doktorat, a w 1987 roku habilitację. W latach 1960–1969 oraz 1993–2004 pracownik MSZ, w tym w latach 1995–2001 jako zastępca ambasadora RP w Chinach w randze radcy ministra pełnomocnego, w latach 1969–1993 i 2004–2007 analityk Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Od 2002 roku profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie Warszawskim, członek Collegium Invisible. Wypromował ośmioro doktorów. Zmarł 4 I 2023.

* * *

Ks. prof. Roman Rogowski (1936–2023) – emerytowany profesor zwyczajny, teolog dogmatyk, autor wielu prac z zakresu teologii, duchowości oraz esejów teologiczno-literackich poświęconych mistyce gór, publicysta i felietonista. Święcenia kapłańskie przyjął z rąk bp. Andrzeja Wronki w 1960 roku we Wrocławiu, odbył studia doktorskie z teologii dogmatycznej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Habilitował się na podstawie dorobku naukowego na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Wykładowca na Papieskim Wydziale Teologicznym, promotor ponad 320 prac magisterskich, 22 licencjackich i 7 doktorskich, aktywny prelegent i rekolekcjonista, a także autor cotygodniowych felietonów w lokalnej prasie poświęconych kwestiom wiary w kontekście aktualnych wydarzeń, prowadził własną, niedzielną audycję w Polskim Radiu Wrocław. Członek Klubu Wysokogórskiego i Polskiego Klubu Górskiego, odbywał wyprawy w góry Europy i innych kontynentów, odwiedził Meksyk, Tajlandię, Indie, Wietnam i inne kraje. Podróże stały się kanwą rozważań teologiczno-literackich poświęconych górom i ich mistyce. Wieloletni współpracownik „Colloquium Saltus” „Wrocławskiego Przeglądu Teologicznego”, „Nowego Życia”, „Gościa Niedzielnego”, „Wieczoru Wrocławia” i „Gazety Wrocławskiej”. Autor hipotez teologicznych „Salus vicaria”, „Deus compatiens” oraz „Transsubstantiatio paschalis”, w jego dorobku jest blisko 80 pozycji książkowych. Zmarł 6 I 2023.

* * *

Mikołaj Haremski (1957–2023) – reżyser i scenarzysta filmów oraz seriali dokumentalnych i fabularnych, twórca filmów przyrodniczych adresowanych do młodej widowni. Absolwent Wydziału Reżyserii łódzkiej filmówki. Karierę zawodową rozpoczynał w Wytwórni Filmów Oświatowych, gdzie specjalizował się w produkcjach dokumentalnych, m.in. Refren z dziejów książki, reżyserował seriale, m.in. Klan i Dwie strony medalu, filmy dokumentalne, takie jak Ignacy Daszyński, filmy z cyklu Obcy – gatunki inwazyjne w Polsce, nagrodzony na festiwalach w kraju i zagranicą za filmy Gabriel czy Lawstorant, a także spektakle i programy telewizyjne. Zmarł 7 I 2023.

* * *

Władysław Kaim (1957–2023) – pięściarz Wisły Kraków i Hutnika, trzykrotny brązowy medalista mistrzostw Polski w kategorii lekkopółśredniej (63,5 kg). Zasłynął z efektownego stylu boksowania, ponad sto walk wygrał przed czasem i ani razu nie przegrał przez nokaut. Po zakończeniu kariery zawodniczej był trenerem pięściarzy „Białej Gwiazdy”. Zmarł 8 I 2023.

* * *

Bogdan Ciesielski (1946–2023) – muzyk multiinstrumentalista, aranżer, kompozytor, lider jazzowych grup i zespołów rozrywkowych, współzałożyciel Oddziału Północnego Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego. Pasjonat jazzu, jako 15-latek związał się z Grupą Jazzu Tradycyjnego, którą współtworzył. Jeździł z koncertami po Polsce północnej, zdobył wyróżnienie na wrocławskim festiwalu „Jazz nad Odrą”. Poza jazzem grał muzykę rozrywkową w grupie klezmerskiej „Pięciu Cieni”, utworzył zespół muzyczny przy bydgoskiej Rozgłośni Polskiego Radia, gdzie prezentował instrumentalne wersje polskich przebojów, a także akompaniował na licznych koncertach gwiazdom polskiej estrady. Współzałożyciel i wiceprezes Oddziału Północnego Polskiego Stowarzyszenia Jazzowego. Koncertował także zagranicą, odbył rejs artystyczny dookoła świata poprzez Australię, Japonię i Singapur. Zajmował się działalnością aranżacyjno-akompaniatorską, współpracując m.in z Teatrem Polskim i Radiem PIK. Zmarł 8 I 2023.

* * *

Mariusz Prasał (1960–2023) – aktor, dziennikarz telewizyjny i radiowy, specjalista public relations. Absolwent Wydziału Aktorskiego łódzkiej filmówki, pracował w Teatrze w Jeleniej Górze, występował w epizodycznych rolach w serialach. Pracował w Radiu Wrocław, był rzecznikiem prasowym ds. promocji wrocławskiego Aquaparku i specjalistą ds. promocji w Ossolineum. Współpracował z TVP Wrocław, m.in. jako lektor „Magazynu Aktualności Kulturalnych”, redaktor programu „Zielonym do góry” i prowadzący teleturniej „Szóstka na szóstkę”. Był też lektorem filmowym. Zmarł 10 I 2023.

* * *

Prof. Antonina Kowtunow (1946–2023) – śpiewaczka operowa (sopran), pedagog, profesor zwyczajny nauk muzycznych. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej we Wrocławiu, debiutowała na scenie Opery Wrocławskiej, od 1973 roku solistka Opery Poznańskiej, w latach 1978–1982 współpracowała z Teatrem Wielkim w Warszawie. Od 2000 roku prowadziła klasę wokalną na Akademii Muzycznej w Poznaniu. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz odznaczeniami resortowymi i regionalnymi. Zmarła 10 I 2023.

* * *

Stefan Brzózka (1931–2023) – szachista, arcymistrz w grze korespondencyjnej, w 1953 roku po raz pierwszy wystąpił w finale mistrzostw Polski w Krakowie. Do 1966 roku w finałowych turniejach zagrał 11 razy, a w 1963 roku zdobył brązowy medal. W 1958 roku wystąpił w narodowej drużynie na szachowej olimpiadzie w Monachium. W latach poświęcił się całkowicie rozgrywkom korespondencyjnym, w 1966 roku zdobył tytuł indywidualnego mistrza Polski w szachach korespondencyjnych, był m.in. uczestnikiem XVI finału indywidualnych mistrzostw świata. W 1985 roku jako pierwszy polski zawodnik otrzymał tytuł arcymistrza gry korespondencyjnej. Zmarł 10 I 2023.

* * *

Jan Ludwiczak (1937–2023) – robotnik, działacz opozycji antykomunistycznej w PRL, przewodniczący KZ NSZZ „Solidarność” w kopalni „Wujek” w Katowicach. Uczestnik Poznańskiego Czerwca 1956 roku, zatrzymany i przesłuchany przez MO, a potem skierowany do służby w Wojskowym Korpusie Górniczym w Katowicach. W latach 1960–1965 pracował w Kopalni „Walenty”, a następnie do 1990 roku w kopalni „Wujek” w Katowicach. W latach 1975–1981 był członkiem PZPR, skąd został usunięty. W okresie 1978–1980 kolporter wydawnictw KSS „KOR”. W 1980 roku wiceprzewodniczący komitetu strajkowego w kopalni, członek założyciel „Solidarności” w kopalni „Wujek” i przewodniczący KZ, delegat na I i II Walny Zjazd Delegatów Regionu, aresztowany w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku (z tego powodu wybuchł na kopalni strajk, a w wyniku jego pacyfikacji zginęło dziewięciu górników), potem internowany w pięciu różnych ośrodkach aż do 23 grudnia 1982 roku (podczas internowania uczestnik buntu oraz pięciodniowej głodówki). W latach 80. zaangażowany w działalność podziemną, wielokrotnie wzywany do WUSW w Katowicach na przesłuchanie, zastraszany i nakłaniany do emigracji. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarł 12 I 2023.

* * *

Jan Sabala ps. „Blondyn” (1931–2023) – żołnierz Armii Krajowej, łącznik z Powstania Warszawskiego, walczył w zgrupowaniu „Żniwiarz”. Zmarł 12 I 2023.

* * *

Zenon Pigoń (1940–2023) – polityk, nauczyciel, związkowiec, działacz opozycji demokratycznej w PRL, poseł na Sejm X kadencji. Absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Śląskim, pracował jako nauczyciel w zasadniczych szkołach górniczych, w latach 1976–1980 był członkiem PZPR. Od 1980 roku członek „Solidarności”, po wprowadzeniu stanu wojennego aresztowany i skazany na 2 lata więzienia w zawieszeniu. Do 1983 roku redagował podziemne pismo „Głos Śląsko-Dąbrowski”. W latach 1989–1991 poseł z ramienia Komitetu Obywatelskiego, działał w Porozumieniu Centrum i w partii Chrześcijańskich Demokratów. W latach 1992–2002 pracował w urzędzie miasta w Tarnowskich Górach. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarł 12 I 2023.

* * *

Marek Piotr Gaszyński (1939–2023) – dziennikarz i prezenter muzyczny, autor tekstów ponad 150 piosenek oraz autor książek o tematyce muzycznej, znawca polskiej muzyki rozrywkowej. Absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1962 roku dziennikarz muzyczny Polskiego Radia, tworzył audycje muzyczne dla radia i pisał artykuły do prasy codziennej oraz muzycznej. Od 1964 roku pisał teksty piosenek dla wykonawców muzyki rozrywkowej, m.in. dla: Czesława Niemena, Haliny Frąckowiak, Heleny Majdaniec, Jerzego Grunwalda, Bogusława Meca, Wojciecha Gąssowskiego, Wojciecha Skowrońskiego, Tadeusza Woźniaka, a także zespołów Czerwone Gitary, Niebiesko Czarni, Polanie, Test… Do najpopularniejszych utworów, które śpiewała cała Polska należały Sen o Warszawie czy Gdzie się podziały tamte prywatki. W latach 2006–2007 był prezesem warszawskiego Radia dla Ciebie. Autor napisanego trzynastozgłoskowcem utworu poetyckiego Pan Tadeusz Jazz, czyli krajobraz po bitwie. Historia polskiego jazzu z lat 1945–1959 w sześciu księgach wierszem oraz powieści Teoria zbrodni uprawnionej. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 15 I 2023.

* * *

Prof. Przemysław Jałowiecki (1954–2023) – lekarz, specjalista w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii oraz medycyny ratunkowej, profesor nauk medycznych, nauczyciel akademicki, rektor Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach w kadencjach 2012–2016 i 2016–2020. Studiował na Uniwersytecie w Algierze i na Wydziale Lekarskim wrocławskiej Akademii Medycznej, a dyplom z wyróżnieniem uzyskał na Śląskiej Akademii Medycznej. Zawodowo związany z Wydziałem Nauk Medycznych w Zabrzu, był prodziekanem, prorektorem ds. szkolenia podyplomowego i prorektorem ds. klinicznych. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Zmarł 14 I 2023.

* * *

Jerzy Garniewicz (1939–2023) – muzyk, artysta estradowy, piosenkarz, popularyzator kultury kresowej, był związany z kabaretem „Tey”, przez wiele lat był właścicielem restauracji „Kresowa” w Poznaniu. Zmarł 15 I 2023.

* * *

Paweł Sobczak (1969–2023) – dziennikarz ekonomiczny, specjalizował się w tematyce makroekonomicznej, pisał o zagadnieniach związanych z polityką monetarną i fiskalną, zajmował się także polskim sektorem bankowym. Wieloletni korespondent Redakcji Ekonomicznej PAP Biznes (1998–2003) oraz polskiej redakcji Agencji Reuters (2003–2018), karierę zawodową związał także z Interią Biznes. Zmarł 16 I 2023.

* * *

Andrzej Dudziński ps. „Dudi” (1945–2023) – rysownik, grafik, malarz, karykaturzysta i fotografik, absolwent Wydziału Grafiki warszawskiej ASP. Jako rysownik debiutował na łamach „Szpilek” w 1970 roku, zamieszczając rysunki z cyklu „Dudi”, przedstawiające przedziwnego ptaka z bardzo włochatą głową, długim dziobem i cieniutkimi długimi nogami, który z czasem stał się jego alter ego.  Swoje satyryczne rysunki publikował także w miesięczniku „Polska” oraz w tygodnikach „Kultura”, Polityka”, „Ty i Ja” i „Tygodniku Powszechnym”. W 1977 roku wyemigrował do USA, a od 1980 roku, gdzie współpracował z amerykańskimi czasopismami, m.in. „New York Timesem” czy „Playboyem”. Uprawiał też grafikę użytkową, malował, projektował plakaty, a w latach 1982–1990 wykładał w Parsons School of Design w Nowym Jorku. W dorobku miał kilkadziesiąt indywidualnych wystaw swoich prac, m.in. w Berlinie, Düsseldorfie, Genewie, Lipsku, Pradze, Tokio, Waszyngtonie i licznych miastach Polski. Po wielu latach powrócił do Polski. W 2015 roku wyreżyserował film Mój ojciec Staś wg scenariusza Magdy Dygat, będący subiektywną biografią pisarza Stanisława Dygata. Przed wyborami prezydenckimi w 2010 i 2015 roku był członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 17 I 2023.

* * *

Krzysztof Balawejder (1978–2023) – politolog, społecznik, urzędnik samorządowy, menedżer, działacz charytatywny, kibic. Absolwent politologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego i studiów doktoranckich na tym wydziale, założyciel i członek Stowarzyszenia Absolwentów i Studentów Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 2012–2019 stał na czele spółki POLBUS-PKS, przez wiele lat, zaangażowany był też w pracę w Ministerstwie Skarbu Państwa, związany także z Dolnośląskim Urzędem Wojewódzkim. Od 6 maja 2019 roku prezes MPK Wrocław; w tym czasie realizował programy na rzecz modernizacji floty i wrocławskich torowisk, m.in. #TORYwolucję. Społecznik, pasjonat transportu miejskiego, zaangażowany w liczne akcje charytatywne i społeczne, w ostatnim czasie szczególnie na rzecz Ukrainy, a jako zapalony kibic współpracował z wrocławskimi klubami sportowymi. Zmarł 19 I 2023.

* * *

Prof. Stefan Czyżewski (1953–2023) – operator filmowy, były prorektor i wykładowca akademicki łódzkiej szkoły filmowej, a także nauczyciel akademicki na Uniwersytecie Łódzkim oraz na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Absolwent Filmoznawstwa na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego oraz Wydziału Operatorskiego i Realizacji Telewizyjnej Szkoły Filmowej w Łodzi, przez wiele lat wykładowca w Instytucie Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego oraz na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej Szkoły Filmowej w Łodzi, w latach 2008–2012 jej prorektor. Zmarł 20 I 2023.

* * *

Tadeusz Oleksy (1956–2023) – górnik, działacz „Solidarności” w kopalni „Sosnowiec”, działacz podziemnych struktur „Solidarności”, współpracownik Jerzego Buzka. W czasach działalności związkowej był redaktorem naczelnym biuletynu informacyjnego „Kilof”, brał udział w kolportażu ulotek, pomocy represjonowanym, uczestniczył manifestacjach niepodległościowych. Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarł 20 I 2023.

* * *

Krzysztof Biskupski (1954–2023) – koszykarz i trener koszykówki, absolwent warszawskiej AWF, zawodnik MKS Żak Kielce (1968–1970), drugoligowej Tęczy Kielce (1970–1976) oraz pierwszoligowej AWF Warszawa, był członkiem reprezentacji Polski juniorów, z którą wywalczył m.in. 2. miejsce w międzynarodowym turnieju w Mannheim w 1973 roku, a w latach 1973–1976 członkiem polskiej kadry narodowej seniorów. W latach 1980–1987 trener juniorów w AZS AWF Warszawa, a w latach 1988–1993 trener drużyny seniorskiej. Zmarł 20 I 2023.

* * *

Marek Mirosław Plura (1970–2023) – polityk, psychoterapeuta, działacz społeczny na rzez osób niepełnosprawnych, poseł, senator, eurodeputowany. Absolwent pedagogiki na Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej „Ignatianum” w Krakowie i studiów podyplomowych z zakresu psychoterapii na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Pracował w ośrodkach pomocy społecznej dla niepełnosprawnych jako pracownik socjalny i pedagog. Założyciel Stowarzyszenia „Dobry Dom” i prezes Śląskiego Stowarzyszenia Edukacji i Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych „Akcent”, a także przewodniczący rady programowej Działu Integracyjno-Biblioterapeutycznego Biblioteki Śląskiej, był zastępcą skarbnika Międzynarodowego Parlamentu Osób Niepełnosprawnych i wicedyrektorem Very Special Arts Poland. Poseł wybrany z list Platformy Obywatelskiej w latach 2007–2014, eurodeputowany w kadencji 2014–2019, a w 2019 roku uzyskał mandat senatora z list Koalicji Obywatelskiej. Wspierał starania o uznanie Ślązaków za mniejszość etniczną. Od urodzenia chorował na zanik mięśni poruszał się na wózku elektrycznym. Był żonaty, miał córkę i syna. Odznaczony nagrodami i wyróżnieniami za działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, kawaler Orderu Uśmiechu. Zmarł 21 I 2023.

* * *

Por. Julian Wyszomirski ps. „Brzoza” (1922–2023) – uczestnik kampanii wrześniowej i obrony Warszawy w1939 roku, żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski. Od lutego 1940 roku członek i żołnierz konspiracji Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy, a następnie Narodowych Sił Zbrojnych. W NSZ był także instruktorem Warszawskiej Podchorążówki. W czasie okupacji grał jako napastnik w żoliborskiej drużynie piłkarskiej „Granat”. Podczas Powstania Warszawskiego dołączył do II Obwodu „Żywiciel” Warszawskiego Okręgu AK – zgrupowania „Żbik” plutonu 233. W październiku 1944 roku trafił do niewoli. Przebywał w obozie jenieckim Stalag XI-A Altengrabow, położonym w Saksonii-Anhalt. Po 1989 roku aktywny członek Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej, a także członkiem Zarządu Okręgu Mazowieckiego Związku Żołnierzy NSZ. Odznaczony Krzyżem Walecznych, Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, Medalem Pro Patria, Medalem 70-lecia Powstania Warszawskiego, a także Medalem Obrońcy Ojczyzny 1939–1945. Zmarł 22 I 2023.

* * *

Barbara Radecka (1937–2023) – aktorka teatralna i filmowa, reżyser teatralny, polityk, feministka, działaczka społeczna. Zadebiutowała jako statystka w 1957 roku w filmie Jerzego Kawalerowicza Prawdziwy koniec wielkiej wojny. Karierę w telewizji rozpoczęła pod koniec lat 80, w 1989 roku pojawiła się w serialu Odbicia. Grała epizodyczne role w znanych polskich serialach, takich jak Plebania, Pitbull, Na sygnale, W rytmie serca, Na Wspólnej czy Przyjaciółki. Działała charytatywnie, regularnie wspomagała dzieci z domów dziecka w całej Polsce, brała je pod częściową opiekę i wychowanie. Jednym z jej autorskich projektów w późniejszych latach był istniejący od 2012 roku amatorski Teatr Pogotowie Poetyckie. Po zdiagnozowaniu u niej nowotworu, odmówiła leczenia. Zmarła 23 I 2023.

* * *

Helena Miziniak (1939–2023) – działaczka polonijna, wieloletnia prezydent Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych (w latach 2000–2006 i 2012–2015), działała w Zjednoczeniu Polskim w Wielkiej Brytanii, pełniąc w nim funkcje: sekretarza, sekretarza generalnego, prezesa, redaktora naczelnego Biuletynu ZP oraz członka komitetu redakcyjnego miesięcznika „Orzeł Biały”. Współpracowała z organizacjami polonijnymi o zasięgu europejskim i światowym. Zasiadała w prezydium Rady Polonii Świata. Przez trzy kadencje była członkiem Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Marszałku Senatu RP, a także przewodniczącą Zespołu Doradców do Spraw Migracji Ekonomicznej Obywateli Polskich do Państw Członkowskich Unii Europejskiej, działającego przy Marszałku Senatu RP VII kadencji. Uczestniczyła w pięciu Światowych Zjazdach Polonii i Polaków za Granicą, w tym trzem przewodniczyła. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi RP. Zmarła 23 I 2023.

* * *

Tomasz Stoppa (Eljot) (1968–2023) – działacz Federacji Młodzieży Walczącej na Pomorzu, związany początkowo z Grupami Wykonawczymi FMW „Jedność”, potem z Biuletynem Informacyjnym Szkół Zawodowych, drukarz, kolporter – wychowanek Dariusza Krawczyka „Krawca”. W 1987 roku we władzach krajowych FMW. Organizator kółek samokształceniowych, m.in. spotkań z pisarzami etc., animator przekształcenia biuletynu w „Wiatr od morza”, potem: założyciel Ruchu Społeczeństwa Zaangażowanego oraz animator pism: „Milo nr 9” (IX LO Gdańsk), „Jedynka” (I LO Gdańsk) i „Opornika” (V LO Gdańsk)”. Zmarł 24 I 2023.

* * *

Przemysław Górny (1932–2023) – bokser, działacz antykomunistyczny, założyciel Ligi Narodowo-Demokratycznej, represjonowany, więziony i bity za swoją działalność. W 1951 roku zdobył tytuł młodzieżowego wicemistrza Polski w boksie. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, współzałożyciel Związku Młodzieży Demokratycznej. Aresztowany w 1960 roku, oskarżony o przynależność do tajnego związku wrogiego PRL, mimo bicia w trakcie przesłuchań, odmówił składania zeznań i podpisywania dokumentów procesowych. Ponownie aresztowany w 1965 i 1966 roku i skazany na dwa lata więzienia. Warunkowo zwolniony po roku, a dwa dni później potrącony przez samochód w niewyjaśnionych okolicznościach. Przez rok przechodził trudną rehabilitację. W 1968 roku skreślony z listy studentów, przeszedł na rentę. Żył w bardzo trudnych warunkach materialnych, cały czas inwigilowany przez SB. W latach 90. podjął działalność wychowawczą w jednej z młodzieżowych organizacji działającej na rzecz ochrony środowiska. Po 10 kwietnia 2010 roku był aktywny wśród obrońców Krzyża przed Pałacem Prezydenckim. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 24 I 2023.

* * *

Franciszek Stefan Jamroż (1943–2023) – inżynier elektronik, działacz związkowy i samorządowy, prezydent Gdańska (1991–1994). Absolwent Wydziału Elektroniki Politechniki Gdańskiej, pracował w Gdańskich Zakładach Elektronicznych Unimor jako konstruktor, w Zakładach Radiowych Radmor jako kierownik pracowni i w Instytucie Łączności w Gdańsku, gdzie był kierownikiem Wydziału Konstrukcyjno-Warsztatowego. W „Solidarności” od 1980 roku, delegat na I zjazd Solidarności Regionu Gdańskiego, członek Zarządu Regionu Gdańskiego. W 1989 roku wiceprzewodniczący Komitetu Obywatelskiego, od 1990 roku radny i przewodniczący rady miasta, a od czerwca 1991 roku do 7 lipca 1994 roku prezydent Gdańska. W latach 1994–1998 dyrektorem naczelny, dyrektor produkcji i dyrektor ds. rozwoju firmy NORD. Od 2008 roku na emeryturze. Oskarżony o przyjęcie w 1994 roku od niemieckiej firmy SPO GmbH ponad 48 tys. marek w zamian za nabycie przez komunalne Gdańskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej technologii i materiałów oraz za podpisanie kontraktu na ocieplanie budynków na Stogach został skazany w 2004 roku prawomocnym wyrokiem sądu na trzy lata pozbawienia wolności oraz grzywnę 20 tys. zł. Zmarł 25 I 2023.

* * *

Jan Witold Suliga (1951–2023) – etnograf, antropolog kultury, pisarz, tarocista. Stypendysta studiów doktoranckich na Uniwersytecie Łódzkim i na Uniwersytecie w Ranchi. Specjalizował się w kulturze, antropologii kulturowej i stosowanej, geografii religii, kabale, tantrze, szamanizmie, mitologii i symbolice mitów oraz historii okultyzmu. W latach 1989–2006 dyrektor Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, założyciel Centrum Terapii Uzależnień Duchowych, a od roku 2014 roku prowadził Kabalistyczną Szkołę Tarota. Autor kilkudziesięciu artykułów z zakresu etnografii, antropologii kulturowej i religioznawstwa, a także książek z dziedziny ezoteryki oraz powieści. Jego wystawa muzealna „Krocząc drogami aniołów. Anioły w sztuce i tradycji judeochrześcijańskiej” otrzymała I nagrodę Ministra Kultury za Wydarzenie Muzealne 1998 roku. Zmarł 26 I 2023.

* * *

Aleksander Krawczuk (1922–2023) – historyk starożytności i eseista, profesor nauk humanistycznych, w latach 1986–1989 minister kultury i sztuki w rządach Zbigniewa Messnera i Mieczysława Rakowskiego, poseł na Sejm I i II kadencji wybrany z list SLD, podczas II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej. Absolwent Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1949–1986 pracownik naukowy w Zakładzie Historii Starożytnej UJ, a od 1957 do 1986 roku także w WSP w Krakowie. Popularyzator historii antycznej prowadził wraz z Arturem Janickim i Jadwigą Klinowską cykl dokumentalny Antyczny świat profesora Krawczuka. Autor licznych, tłumaczonych na wiele języków, prac naukowych i książek popularnonaukowych. Członek Związku Literatów Polskich i Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego. Odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 27 I 2023.

* * *

Płk prof. Wojciech Narębski (1925–2023) – geolog, specjalizujący się w geochemii, naukach mineralogicznych i petrologii wulkanitów i metabazytów. W czasie II wojny światowej działał w szeregach Związku Wolnych Polaków w Wilnie, za co został aresztowany przez NKWD i osadzony w więzieniu w Gorki. Zwolniony po układzie Sikorski – Majski trafił do 2 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych gen. Władysława Anderska, brał udział w kampanii włoskiej, walczył w 22 Kompanii Zaopatrywania Artylerii, m.in. w bitwie o Monte Cassino. Maturę uzyskał w 1946 roku w Gimnazjum i Liceum działającym przy 2 Korpusie Polskim w Alessano. Po wojnie skończył studia chemiczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, a studia doktorskie w dziedzinie geochemii na AGH i Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1956 roku pracował w Muzeum Ziemi PAN w Krakowie, uzyskując kolejne stopnie i tytuły naukowe, prowadził badania m.in. na Spitsbergenie. Autor publikacji na temat działań 2 Korpusu w kampanii włoskiej, laureat nagrody honorowej „Świadek historii”, przyznanej przez IPN. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim oraz pośmiertnie Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz licznymi odznaczeniami krajowymi i zagranicznymi za zasługi wojenne, kawaler Orderu Uśmiechu. Awansowany pośmiertnie ze stopnia podpułkownika do pułkownika. Zmarł 27 I 2023.

* * *

Piotr Waśko (1961–2023) – polityk, poseł na Sejm, samorządowiec. Absolwent kulturoznawstwa na Uniwersytecie Adama Mickiewicza, w latach 1983–1990 szef koła ZMW, w okresie 1984–1987 radny Miejsko-Gminnej Rady Narodowej Wielenia, a w latach 1987–1990 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Pile. Członek ZSL (1987–1989), a w latach 1996–2002 burmistrz miasta i gminy Wieleń, a do 2006 roku dyrektor departamentu w  urzędzie marszałkowskim. W 2006 roku wybrany na radnego sejmiku wielkopolskiego z list Platformy Obywatelskiej, członek zarządu Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Poznaniu. W latach 2007–2011 poseł na Sejm wybrany z listy Platformy Obywatelskiej. Zmarł 29 I 2023.

* * *

Waldemar Wawrzyniak (1938–2023) – architekt, absolwent i pracownik naukowy Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej.  Od 2001 roku  profesor na tym wydziale, później na KUL, wreszcie na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Promotor 215 prac dyplomowych, w tym 35 na Wydziale Architektury na Uniwersytecie Technicznym w Oranie (Algieria), gdzie pracował w latach 1984–1989.  Autor i współautor ponad 150 domów jednorodzinnych, rezydencji, wnętrz i ogrodów, a także: amfiteatru w Lądku Zdroju, obserwatorium PIHM na Śnieżce, trzech zrealizowanych projektów kościołów, uczestniczył też w wielu konkursach architektoniczno-urbanistycznych z sukcesem. W ostatnich latach należał do inicjatorów wzniesienia pomnika Ignacego Jana Paderewskiego z okazji 100-lecia Niepodległości i autorem projektu posadowienia pomnika przy ul. Krupniczej we Wrocławiu. Zmarł 29 I 2023.

* * *

Wiesław Urbański (1957–2023) – działacz opozycji antykomunistycznej w PRL, student historii i prawa na Uniwersytecie Łódzkim (1979–1985), od 1979 roku współpracownik lub członek organizacji opozycyjnych – ROPCiO i Ruchu Młodej Polski, współzałożyciel NZS Uniwersytetu Łódzkiego, wiceprzewodniczący i przewodniczący Komisji Uczelnianej NZS, delegat na I Krajowy Zjazd Delegatów NZS w Krakowie, współorganizator strajku studentów w Łodzi w 1981 roku, współautor wielu postulatów, negocjator ze stroną rządową. Współorganizator demonstracji w obronie więźniów politycznych w maju 1981 roku. Organizator kolportażu pism: „Bratniak”, „Veto”, „Opinia”. Współorganizator manifestacji patriotycznych z okazji 3 Maja i 17 września. 2 maja 1981 roku pobity przez tzw. „nieznanych sprawców”. Internowany w stanie wojennym, uczestnik głodówki protestacyjnej w Łęczycy w grudniu 1981 roku. Współpracował m.in. z MKK „Jesteśmy”, Grupą Roboczą „S”, RKW „S” Ziemi Łódzkiej. Do 1985 roku uczestniczył w działaniach Ruchu Młodej Polski, a następnie w Konfederacji Polski Niepodległej. Wielokrotnie zatrzymywany przez SB. W latach 1988–1989 przebywał na emigracji w USA. Pracował m.in. jako dziennikarz radia polonijnego. Działał w Polskim Porozumieniu Niepodległościowym w Chicago. Współpracował m.in. z Andrzejem Czumą. Po powrocie do Polski w 1989 roku zastępca dyrektora Oddziału „RUCH” w Łodzi, członek zarządu Polskiej Agencji Informacyjnej w Warszawie, członek Komisji Likwidacyjnej RSW „Prasa-Książka-Ruch”. W latach 1990–1993 prezes ZW Porozumienia Centrum w Łodzi, w okresie 1997–2001 członek ZR AWS w Łodzi, w latach 2008–2012 współtworzył Stowarzyszenie Niezależni. Odznaczony m.in. Medalem Walki o Niepodległość i Prawa Człowieka, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarł 30 I 2023.

* * *

Marek Waldemar Sułkowski (1952–2023) – psycholog kliniczny, specjalizujący się w leczeniu ofiar księży pedofilów. Przyczynił się do skazania ks. Grzegorza K. — byłego proboszcza z Tarchomina, oskarżonego o gwałt na małoletnim chłopcu i molestowanie jego młodszego brata. Społecznik, protestował wraz z opozycją, a przed Pałacem Prezydenckim brał udział w Literiadzie, czyli proteście przeciwko łamaniu konstytucji. Zmarł 30 I 2023.

* * *

Anna Czerwińska (1949–2023) – alpinistka i himalaistka, zdobywczyni sześciu ośmiotysięczników i Korony Ziemi, uczestniczka wypraw wspinaczkowych m.in. z Wandą Rutkiewicz i Krystyną Palmowską, z zawodu doktor nauk farmaceutycznych, porzuciła zawód dla gór, prowadziła firmę, która sprowadzała z Indii ubrania, biżuterię oraz inne orientalne produkty. Początkowo uprawiała taternictwo, później zainteresowała się Alpami, Himalajami i Karakorum. Jako druga Polka po Wandzie Rutkiewicz zdobyła Mount Everest w maju 2000 roku, czym skompletowała Koronę Ziemi, jako druga osoba z Polski po Leszku Cichym. Autorka artykułów w prasie górskiej, m.in. w „Taterniku”, a także kilku książek. Odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi. Zmarła 31 I 2023.

* * *

Jan Kudra (1937–2023) – kolarz, wielokrotny mistrz Polski na szosie i na torze, dwukrotny zwycięzca Tour de Pologne, reprezentant Polski, olimpijczyk z Tokio (1964), trener. Absolwent wrocławskiej AWF, gdzie zdobył uprawnienia trenera II, a motem I klasy. Dziewięciokrotny mistrz Polski, pięciokrotny uczestnik Wyścigu Pokoju, 5-krotny uczestnik Tour de Pologne, który dwukrotnie wygrał (1962, 1968) i czterokrotny uczestnik kolarskich mistrzostw świata, zwycięzca  wyścigu o Puchar Dowódcy Marynarki Wojennej oraz wyścigu dookoła Warmii i Mazur. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi  oraz złotym i srebrnym  Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe. Zmarł 31 I 2023.

LUTY 2023

* * *

Leonard Pietraszak (1936–2023) – aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy. Absolwent Wydziału Aktorskiego PWSTiF w Łodzi, występował na deskach teatrów w Poznaniu i w Warszawie. Wystąpił w ponad 40 filmach i serialach. Popularność przyniosły mu role serialach Czarne chmury, Czterdziestolatek i Kariera Nikodema Dyzmy, a także rola Kramera w dwuczęściowej komedii Vabank i Vabank II. Był kolekcjonerem obrazów z okresu Młodej Polski, swoją kolekcje przekazał bydgoskiemu Muzeum Okręgowemu. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 1 II 2023.

* * *

Prof. Jadwiga Koczocik-Przedpełska (1920–2023) – patofizjolog, profesor nauk medycznych, w czasie wojny żołnierz Narodowej Organizacji Wojskowej i Armii Krajowej, wieloletnia kierownik Zakładu Patofizjologii Narządów Ruchu Instytutu Ortopedii i Rehabilitacji Akademii Medycznej w Poznaniu, honorowy członek Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Armii Krajowej. Zmarła 1 II 2023.

* * *

Barbara Ślizowska-Konopka (1935–2023) – gimnastyczka sportowa, trenerka i sędzia sportowa, dwukrotna uczestniczka igrzysk olimpijskich, brązowa medalistka olimpiady w Melbourne w 1956 roku, jedyna Polka wyróżniona honorowym dyplomem Międzynarodowej Federacji Gimnastycznej. Drużynowo, indywidualnie i na poszczególnych przyrządach zdobyła na mistrzostwach Polski juniorek łącznie 103 medale, a na mistrzostwach Polski seniorek 54 medale, w tym 21 złotych. Ośmiokrotnie zwyciężała z drużyną w klasyfikacji Pucharu Polski dla najlepszej sekcji gimnastycznej roku, a pięciokrotnie zdobywała drugie miejsce. Oprócz brązowego medalu olimpijskiego zdobyła dwa srebrne medale na V Świtowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w wieloboju drużynowym oraz drużynowych ćwiczeniach z przyborem. W 1958 roku zakończyła karierę sportową, zostając trenerem, sędzią oraz działaczem sportowym. Zmarła 2 II 2023.

* * *

Tadeusz Zagoździński (1937–2023) – fotograf prasowy i fotoreporter, współpracował m.in. z Centralną Agencją Fotograficzną, warszawskim oddziałem tygodnika „Time” i Agencją Interpress, dokumentował m.in. lot w kosmos polskiego kosmonauty Mirosława Hermaszewskiego, pielgrzymki Jana Pawła II, był osobistym fotografem Edwarda Gierka oraz reporterem wojennym w Wietnamie, Angoli, Libanie, Iranie, Afganistanie i Namibii. .  Laureat wielu nagród, m.in.: World Press Photo (1969), srebrnego medalu Interpress Photo (1979), zdobywca tytułu Mistrza Międzynarodowej Fotografii Prasowej za rok 1983 podczas międzynarodowego konkursu Interpress Photo w Damaszku. W 2014 roku jego prace poświęcone papieżowi  Polakowi eksponowano na wystawie „Początki Wielkiego Pontyfikatu”. Zmarł 2 II 2023.

* * *

Prof. Szewach Weiss (1935–2023) – politolog, polityk i dyplomata, profesor nauk politycznych, poseł do Knesetu w latach 1981–1999 i jego przewodniczący (1992–1996), w latach 2001–2003 ambasador Izraela w Polsce. Urodził się w przedwojennej Polsce, w Borysławiu w województwie lwowskim. Dzięki pomocy Ukrainki Julii Lasotowej, polskiego małżeństwa Anny i Michała Górali oraz Marii Potężnej z synem Tadeuszem przetrwał niemiecką okupację. W grudniu 1946 przedostał się z rodzicami do Palestyny, gdzie odbył służbę wojskową i został dziennikarzem radiowym. Absolwent nauk politycznych na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie i prawa na Uniwersytecie w Tel Awiwie. W 1975 roku założył Wydział Mediów na Uniwersytecie Hajfy i został profesorem tej uczelni. Podczas swojej misji dyplomatycznej w Polsce gościnnie prowadził wykłady na Uniwersytecie Warszawskim  oraz współpracował z tygodnikami „Wprost”, „Uważam Rze”, „Do Rzeczy”, a także z dziennikiem „Rzeczpospolita”. Od 2000 roku przewodniczący Rady Instytutu Jad Waszem. Autor  kilkudziesięciu książek: dla dzieci, z dziedziny nauk politycznych, na temat zarządu miejskiego oraz Holocaustu. Członek zagraniczny Polskiej Akademii Umiejętności oraz Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu. Odznaczony m.in. Orderem Orła Białego, Krzyże Wielkim Orderu Zasługi Rzeczpospolitej Polskiej, licznymi międzynarodowymi nagrodami, doktor honoris causa pięciu polskich uniwersytetów, w tym Wrocławskiego i Warszawskiego, laureat Nagrody im. Jana Nowaka Jeziorańskiego. Zmarł 3 II 2023.

* * *

Wojciech Walasik (1963–2023) – aktor teatralny, filmowy i dubbingowy, reżyser. Absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, wykładowca łódzkiej Akademii Muzycznej w latach 2001–2011. Występował na deskach Teatru Nowego w Łodzi, a także z ról w 30 filmach i serialach, najbardziej znany z seriali Klan, Plebania i Ojciec Mateusz. Zmarł 3 II 2023.

* * *

Janina Wehrstein (1930–2023) – działaczka „Solidarności”, organizatorka akcji protestacyjnych, represjonowana i więziona w latach 80. Absolwentka VI LO w Gdańsku, pracownik biurowy gdańskich zakładów pracy, od września 1980 roku członek Prezydium Komisji Zakładowej „Solidarności” w Przedsiębiorstwie Państwowym Pracownie Konserwacji Zabytków w Gdańsku. Po wprowadzeniu stanu wojennego członek komitetu strajkowego, ciężko pobita przez ZOMO podczas demonstracji pod pomnikiem Poległych Stoczniowców, hospitalizowana, a potem zwolniona z pracy. Udostępniała swoje mieszkanie na podziemną drukarnię, w sierpniu 1982 roku aresztowana i osadzona w więzieniu, po roku zwolniona na mocy amnestii. Działaczka podziemnych struktur „Solidarności”, redaktorka i kolporterka podziemnych pism. Ponownie aresztowana w październiku 1985 roku i zwolniona po roku n podstawie amnestii. W latach 1986–1988 kierownik Komisji Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność”, organizatorka pomocy dla strajkujących.  Podczas wyborów w czerwcu 1989 roku szefowa Rady Funduszu Wyborczego przy Regionalnym Komitecie Obywatelskim w Gdańsku. W latach 1989–1991 kierownik działu interwencji i porad prawnych ZR Gdańskiego, w okresie 1991–1993 dyrektor Biura Poselsko-Senatorskiego NSZZ „Solidarność” w Gdańsku, a w latach 1993–1997 asystent poselski Bogdana Borusewicza. Od 1989 roku współzałożycielka, członek Zarządu Gdańskiego Oddziału Rodziny Katyńskiej, od 1991 przewodnicząca oddziału gdańskiego Stowarzyszenia Penitencjarnego Patronat, od 2002 członek zarządu stowarzyszenia. Od 1993 roku członek Stowarzyszenia „Godność” w Gdańsku. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 6 II 2023.

* * *

Janusz Kowalczyk (1969–2023) – ekspert i specjalista z Centrum Europy Wschodniej UMCS w Lublinie, absolwent Wydziału Politologii UMCS oraz Europejskiego Kolegium Polskich i Ukraińskich Uniwersytetów, obronił rozprawę doktorską na temat polsko-ukraińskiej współpracy transgranicznej w kontekście integracji europejskiej. Tłumacz z języka ukraińskiego i znawca problematyki ukraińskiej, orędownik porozumienia i pojednania polsko-ukraińskiego. Autor licznych opracowań i komentarzy eksperckich z zakresu stosunków międzynarodowych, bezpieczeństwa, relacji międzyetnicznych i międzykonfesyjnych w Europie Wschodniej, wydanych w Polsce i Ukrainie.  Zmarł 6 II 2023.

* * *

Leszek Pniaczek (1965–2023) – aktor teatralny i telewizyjny, reżyser, występował na deskach teatrów krakowskich, wieloletni dyrektor Domu Kultury w Dobczycach, instruktor teatralny, założyciel Teatru im. kard. Karola Wojtyły w Myślenicach, znany z roli Toporka w Spotkaniach z balladą, a także z takich produkcji telewizyjnych, jak: Opowieść o Józefie Szwejku i jego drodze na front, Przygody dobrego wojaka Szwejka, Klan czy Majka.  Zmarł 6 II 2023.

* * *

Tadeusz Chwiedź (1935–2023) – ekonomista, inżynier i działacz społeczny, wieloletni prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków. W 1940 roku był deportowany do Kazachstanu z mamą i siostrą, wrócił ze zsyłki w kwietniu 1946 roku. Absolwent studiów technicznych w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Białymstoku, na podstawie nakazu pracy podjął zatrudnienie w przemyśle terenowym i gospodarce komunalnej. Zmarł 6 II 2023.

* * *

Ludwik Jaszczur (1927–2023) – weteran II wojny światowej, uczestnik bitwy o Monte Cassino, służył w dowodzonym przez gen. Władysława Andersa 2 Korpusie Polskim. Jako 14-latek został wywieziony przez Niemców do przymusowych robót. Udało mu się uciec do Włoch, gdzie trafił do 2 Korpusu Polskiego i w 22 kompanii zaopatrywania artylerii nosił pociski razem niedźwiedziem Wojtkiem. Po wojnie zamieszkał w Edynburgu, gdzie razem z żoną prowadził sklep z galanterią skórzaną. Zmarł 6 II 2023.

* * *

Mateusz Murański (1993–2023) – freak fighter, zawodnik mieszanych sztuk walki, występował w federacjach Fame MMA i High League, stoczył dziesięć pojedynków, a cztery z nich okazały się zwycięskie. Ostatnie zwycięstwo odniósł podczas gali Fame MMA 14, kiedy pokonał Alana Kwiecińskiego. Próbował swoich sił w aktorstwie, zagrał m.in. w serialu Lombard. Życie pod zastaw, gdzie wcielił się w rolę Adriana „Adka” Barskiego, oraz w filmie Jerzego Skolimowskiego IO, nominowanym do Oscara. Zmarł 8 II 2023.

* * *

Mirosław Domińczyk (1953–2023) – działacz opozycji antykomunistycznej w latach 70., współorganizator Wolnych Związków Zawodowych w Kielcach, założyciel świętokrzyskiej „Solidarności”, uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku. We wrześniu 1980 roku wybrany przewodniczącym MKZ NSZZ „Solidarność” Regionu Świętokrzyskiego, potem szef regionu i członek Krajowej Komisji Porozumiewawczej. Internowany w stanie wojennym, po zwolnieniu z internowania w lutym 1983 roku wyemigrował do USA. W latach 1983–1990 współpracownik Komitetu Pomocy w Nowym Jorku i amerykańskich związków zawodowych AFL-CIO, organizator wsparcia dla podziemnej „Solidarności”. W grudniu 1983 roku z Ireną Lasotą, Leszkiem Waliszewskim i Janem Nowakiem-Jeziorańskim był członkiem polskiej delegacji do prezydenta Reagana. W latach 1983–1993 konsultant AFL-CIO ds. Europy Wschodniej. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Solidarności Walczącej. Zmarł 8 II 2023.

* * *

Barbara Spudych (1935–2023) – działaczka opozycji antykomunistycznej i podziemnej „Solidarności”. Jako uczennica technikum należała do młodzieżowej organizacji niepodległościowej „Rodzinka”, rozpowszechniającej idee przedwojennego harcerstwa i działającej na terenie Bydgoszczy, za co została aresztowana w 1951 roku i skazana na rok pozbawienia wolności. Po wyjściu na wolność inwigilowana przez SB. Od 1980 roku w „Solidarności”, po wprowadzeniu stanu wojennego zaangażowała się w działalność wydawniczą i kolportażową, założyła podziemne pismo „W Drodze”, którego była redaktorką i autorką tekstów. W maju 1983 roku aresztowana, w lipcu zwolniona z powodu umorzenia postępowania na mocy amnestii. Kontynuowała podziemną działalność wydawniczą do końca lat 80. Odznaczona Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarła 10 II 2023.

* * *

Edward Strąk (1941–2023) – muzyk, saksofonista i klarnecista, jazzman. Wychowywał się bez ojca, który został zabrany do obozu koncentracyjnego z łapanki ulicznej w 1944 roku. Gry na klarnecie uczył się w ognisku muzycznym. Talent muzyczny rozwijał w wojsku. Był marynarzem na kutrach torpedowych i jednocześnie grał na klarnecie w rozrywkowych zespołach muzycznych w czasie służby w marynarce. W roku 1972 dołączył do Vistula River Brass Band, jednego z najbardziej stylowych zespołów polskiego jazzu tradycyjnego. Występował z Vistulą przez 25 lat w klubach i na festiwalach nie tylko w Polsce, ale o niemal całej Europie. Grał na klarnecie, saksofonie tenorowym i barytonowym. Vistula River Brass Band z jego udziałem dwukrotnie zdobyła nagrodę „Złota Tarka” – w latach 1976 i 1977. Zmarł 13 II 2023.

* * *

Józef Błaszczykowski (1909–2023) – kolejarz, działacz ludowy, samorządowiec, w czasie okupacji niemieckiej żołnierz Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. W latach 1926–1937 związany był ze Związkiem Młodzieży Wiejskiej. Po wojnie pracownik PKP, awansując od stanowiska robotnika przy naprawie torów do kierownika pociągu. Był członkiem rady nadzorczej i prezesem Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska w Wąchocku oraz przewodniczącym Gminnego Zarządu Kółek i Organizacji Rolniczych. Od 1961 roku należał do ZSL, był radnym Gminnej Rady Narodowej w Wąchocku, Grodzkiej Rady Narodowej w Parszowie oraz Powiatowej Rady Narodowej w powiecie iłżeckim. Zmarł 14 II 2023.

* * *

Abp Wilhelm Kurtz (1957–2023) – misjonarz, werbista, emerytowany zwierzchnik archidiecezji Mandang. Po święceniach kapłańskich, które przyjął w 1962 roku, oraz kursie angielskiego w Australii w 1967 roku wyjechał do Papui Nowej Gwinei, gdzie pełnił posługę w górskiej diecezji w prowincji Simbu. W latach 1982–1999 był biskupem diecezjalnym Kundiawy. W latach 1999–2001 był koadiutorem archidiecezji Madang, a od 2001 roku pełnił posługę jako arcybiskup aż do przejścia na emeryturę w 2010 roku. Zmarł 14 II 2023.

* * *

Grzegorz Skrzecz (1957–2023) – pięściarz, medalista mistrzostw Europy i świata, olimpijczyk, aktor. Zawodnik wagi ciężkiej Gwardii Warszawa, brązowy medalista mistrzostw świata w Monachium w 1982 roku oraz brązowy medalista mistrzostw Europy w Warnie w 1983 roku, uczestnik letnich igrzysk olimpijskich w 1980 roku w Moskwie, pięciokrotny mistrz Polski (1979, 1980, 1981, 1982, 1984), zwycięzca turnieju o „Złoty Pas Polusa” w 1976 roku oraz dwukrotny triumfator Turnieju im. Feliksa Stamma w latach 1979 i 1981. Stoczył 236 walk, odnosząc 204 zwycięstwa, jeden remis i 31 porażek. Trenował amatorów, m.in. Michała Żebrowskiego. Gościł także jako ekspert bokserski w wielu programach. Próbował swoich sił jako aktor, zagrał epizodyczne role w filmach: Sztos, Sztos 2, Chłopaki nie płaczą, Poranek Kojota, E-mc2, Zmowa, Czwarta władza, a także w serialach, m.in. Ojciec Mateusz czy Miodowe lata. Był członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami w 2015 roku. Zmarł 15 II 2023.

* * *

Płk Józef Sowa (1933–2023) – działacz społeczny, prezes Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych prze III Rzeszę, działacz społeczny, jeden z ostatnich świadków tragicznych zdarzeń z 1 września 1943 roku – przeżył obławę, był razem z bratem Edmundem świadkiem egzekucji rodziców, Franciszki i Józefa, którzy od ponad roku ukrywali w podziemnej kryjówce czwórkę Żydów. Rozdzielony z rodzeństwem, wywieziony był w głąb Niemiec do pracy przymusowej. Zmarł 15 II 2023.

* * *

Por. Mieczysław Rosół (1920–2023) – żołnierz konspiracji niepodległościowej podczas II wojny światowej, porucznik Wojska Polskiego w stanie spoczynku. W 1942 roku zaprzysiężony jako żołnierz placówki Armii Krajowej w Kidowie w Obwodzie Olkusz „Olga”. Uczestniczył w akcji likwidacji konfidentów w Wolbromiu oraz w akcji niszczenia ksiąg gminnych w miejscowościach Kidów-Żarnowiec. W 1944 roku dołączył do oddziału partyzanckiego ppor. Zenona Siudy ps. „Volt” w zgrupowaniu por. Mieczysława Tarchalskiego ps. „Marcin”. Po wojnie był represjonowany przez  UB. Po 1989 roku działacz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej i Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Zmarł 16 II 2023.

* * *

Marian Łyczkowski ps. „Żwir” (1927–2023) – architekt, w czasie wojny żołnierz Armii Krajowej z kieleckiego (najpierw BCH potem od „Ponurego”), walczył w Brygadzie Kieleckiej AK, w oddziale legendarnego Antoniego Hedy „Szarego”, brał udział w likwidacji niemieckiego kata – Fittinga. Po wojnie autor wielu prac zmieniających oblicze odbudowywanej Warszawy, członek zespołu który opracował nowatorskie projekty architektoniczne, jak na owe czasy. Jeden z niewielu polskich architektów wyróżniony i nagradzany przez agendy ONZ. W krajach Afryki doceniony za realizacje tamtejszych obiektów, na stałe uznany za wkład ich kulturę (Muzeum Narodowe  Nigerii w Lagos). Przykład nowoczesnego potraktowania wnętrz do prezentacji sztuki Afryki – uznano przez ONZ za wzorcowy obiekt).  Zmarł 16 II 2023.

* * *

Kpt Bogusław Teter ps. „Tygrys” (1922–2023) – były żołnierz Batalionów Chłopskich, działacz ludowy, pszczelarz, społecznik. Był kapitanem Wojska Polskiego, w czasie II wojny światowej żołnierzem Związku Walki Zbrojnej i Batalionów Chłopskich, po wojnie  członkiem Związku Kombatantów Rzeczypospolitej i Byłych Więźniów Politycznych, a także działaczem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, później Polskiego Stronnictwa Ludowego. Przez ponad 20 lat organizował paczki świąteczne dla dzieci z ubogich rodzin z Bożęcina i gminy Wilczyce, miejsca pochodzenia rodziny Tetrów. Paczki trafiły łącznie do około czterech tysięcy osób. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 18 II 2023.

* * *

Ppor. Henryka Roszkowska ps. „Kurczak” (1926–2023) – łączniczka Narodowych Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, uczestniczyła w akcji „Burza”, służyła w oddziale por. „Waligóry”. Aresztowana w czerwcu 1946 roku, mimo brutalnego przesłuchania, nie wydała swojego oddziału, ale straciła dziecko (od jesieni 1944 roku była zamężna z por. Stefanem Brzuszkiem ps. „Boruta”, dowódcą oddziału partyzanckiego NSZ na Lubelszczyźnie); zwolniona w marcu 1947 roku na mocy amnestii. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Pro Bono Polonia, Krzyżem Zasługi Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i Krzyżem Armii Krajowej. Zmarła 18 II 2023.

* * *

Prof. Stanisław Grygiel (1934–2023) – filozof, doktorant i wieloletni współpracownik Jana Pawła II, współzałożyciel i wykładowca antropologii Papieskiego Instytutu Jana Pawła II dla Studiów nad Małżeństwem i Rodziną przy Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Studia filozoficzne ukończył na Papieskim Fakultecie Filozoficznym Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (1956), a studia filologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim (1961). Doktorat z filozofii uzyskał na Katolickim Uniwersytecie w Lublinie (1965). Kierownikiem jego pracy doktorskiej był biskup Karol Wojtyła. W latach 1966–1967 stypendysta w Instytucie Filozofii na Uniwersytecie w Louvain w Belgii, a w latach 1962–1980 redaktor katolickiego miesięcznika „Znak” i wykładowca filozofii na Papieskim Wydziale Teologicznym w Krakowie. Współzałożyciel i wieloletni dyrektor kwartalnika „Il Nuovo Areopago”. Uczestniczył w pracach dwóch synodów biskupów europejskich. Autor licznych publikacji książkowych wydanych w Polsce, we Włoszech, w Hiszpanii i w Stanach Zjednoczonych, członek Europejskiej Akademii Nauk i Sztuk (European Academy of Sciences and Arts, Vienna-Salzburg), Akademii Filozoficznej w Argentynie i Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Odznaczony m.in. Orderem św. Grzegorza i Wielkim Krzyżem Zasługi Kawalerów Maltańskich z Gwiazdą, laureat na grody Totus Tuus, doktor honoris causa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Zmarł 20 II 2023.

* * *

Prof. Witold Cęckiewicz (1924–2023) – architekt, w czasie wojny żołnierz Armii Krajowej, uczestnik akcji „Burza”. Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, po studiach główny architekt miasta Krakowa, potem dyrektor Instytutu Projektowania Urbanistycznego i kierownik Katedry Kompozycji Urbanistycznej Politechniki Krakowskiej. Profesor Politechniki Krakowskiej, profesor wizytujący w Iowa State Uniwersity w Ames oraz w Stadtebauliches Institute w Stuttgarcie, wykształcił ponad 600 architektów, autor ok. 120 publikacji. Twórca ponad 50 sakralnych projektów architektonicznych, m.in. sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, dwukrotnie Krzyżem Partyzanckim, Komandorią Orderu Św. Grzegorza Wielkiego. Zmarł 20 II 2023.

* * *

Miron Zajfert (1953–2023) – muzyk, dyrektor artystyczny Festiwalu Muzyka Pokoju – Muzyka Wiary, realizowany przez Centrum Myśli Jana Pawła II (powstał dzięki inspiracji Światowy Dzień Modlitwy o Pokój w Asyżu, zorganizowany w 1986 roku przez Jana Pawła II). Festiwal wspiera budowanie kultury, w której porozumienie istnieje ponad podziałami ideologicznymi, wyznaniowymi czy politycznymi. Był też dyrektorem festiwalu Nowa Muzyka Żydowska, a także inicjatorem cyklu „Żydowskie granie” realizowany z Gminą Wyznaniową Żydowską w Warszawie.  W Łodzi co roku organizował centralny koncert na rocznicę Zagłady Getta Łódzkiego z Centrum Dialogu Marka Edelmana, a z Niepodległą każdego roku koncert na rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę. Zmarł 20 II 2023.

* * *

Prof. Jerzy Krechowicz (1937–2023) – malarz, grafik, profesor ASP w Gdańsku, a w latach 1996–2002 rektor tej uczelni. Absolwent PWSSP w Gdańsku, kierownik Pracowni Grafiki, w 1965 roku brał udział w Biennale Form Przestrzennych w Elblągu, gdzie zrealizował formę o wysokości 3,5 m, zwaną „maszyną tortur”. Odznaczony m.in. Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 20 II 2023.

* * *

Joanna Jureczko-Wilk (1969–2023) – dziennikarka, w „Gościu Niedzielnym” pracowała od dwudziestu lat, zajmowała się tematami społecznymi, gospodarką oraz sprawami związanymi z wiarą. Zmarła 21 II 2023.

* * *

Marian Skubacz (1958–2023) – zapaśnik stylu wolnego, sześciokrotny mistrz Polski oraz mistrz wicemistrz Niemiec, wicemistrz świata i wicemistrz Europy z 1981 roku, olimpijczyk z Seulu z 1988 roku, dwukrotny brązowy medalista Mistrzostw Europy z 1986 i 1987 roku. Był zawodnikiem Slavii Ruda Śląska i niemieckiego klubu RWG Mömbris/Königshofen. Zmarł 21 II 2023.

* * *

Mieczysław Rutowicz (1957–2023) – działacz opozycji antykomunistycznej, współzałożyciel NZS na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego i członek Komisji Rewizyjnej, uczestnik strajku studenckiego w 1981 roku i współorganizator strajku w pierwszych dniach stanu wojennego. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1976–1980 działacz Duszpasterstwa Akademickiego przy kościele Podwyższenia św. Krzyża w Łodzi, kolporter niezależnych pism (m.in. „Robotnik”, „Opinia”) i książek wydawnictwa NOW-a. Wielokrotnie zatrzymywany i represjonowany przez komunistyczną bezpiekę. Współzałożyciel Wojewódzkiego Komitetu Obywatelskiego w Łodzi. Na początku lat 90. pracował m.in. w Szkole Podstawowej w Bratoszewicach (woj. łódzkie) i Urzędzie Wojewódzkim w Łodzi. Od 2002 roku członek Klubu Myśli Politycznej im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, a od 2008 roku członek i założyciel Stowarzyszenia Związek Weteranów Trzeciej Konspiracji 1956–1989. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarł 21 II 2023.

* * *

Adam Lisewski (1944–2023) – florecista i działacz sportowy, brązowy medalista olimpijski z Meksyku w 1968 roku. Zawodnik AZS Warszawa, dwukrotnie indywidualnie zdobył mistrzostwo Polski (1967 i 1971), wielokrotnie zdobywał mistrzostwo drużynowo. Dwukrotny srebrny (1965 i 1971) i dwukrotny brązowy (1966 i 1967) medalista mistrzostw świata. W latach 1980–1988 i 1992–2008 prezes Polskiego Związku Szermierczego. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 23 II 2023.

* * *

Andrzej Kozak (1940–2023) – aktor teatralny i filmowy, związany z warszawskim Teatrem Dramatycznym (1963–1969), Teatrem Komedia (1969–1974) oraz Teatrem na Targówku (1974–1990, od 1987 roku Teatr Rampa). Grał też w spektaklach Teatru Telewizji i na dużym ekranie (m.in. w Potopie i Misiu), a największą popularność przyniosły mu role w serialach Klan i Ojciec Mateusz. Zmarł 23 II 2023.

* * *

Marcin Gorzędowski (1972–2023) – sztangista, zawodnik Klubu Sportowego Skarpa Bytom, dwukrotny rekordzista świata w wyciskaniu sztangi w pozycji leżącej, rekordzista i mistrz Polski, dwukrotny mistrz Europy. W latach 2017–2018 kilkukrotnie był laureatem Plebiscytu Sportowca Roku. Zmarł 23 II 2023.

* * *

 

Andrzej Garapich (1962–2023) – dziennikarz, wydawca, producent telewizyjny. W latach 2005–2016 prezes spółki Polskie Badanie Internetu, a w okresie 2016–2018 zastępca ds. marketingu biznesowego i projektów misyjnych w TVP, wykładał w Collegium Civitas, Akademii Górniczo-Hutniczej oraz uczelni Łazarskiego. Zmarł 4 III 2023.

* * *

Płk Antoni Olbromski ps. „Tolek” (1928–2023) – harcerz Szarych Szeregów, żołnierz Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych, brał udział m.in. w licznych bitwach i potyczkach przeciwko niemieckiemu okupantowi na Kielecczyźnie. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej, a także Medalem 100-lecia Odzyskania Niepodległości. Zmarł 6 III 2023.

* * *

Prof. Władysław Findeisen (1926–2023) – inżynier automatyk, profesor nauk technicznych, współtwórca teorii systemów w nauki o sterowaniu, rektor Politechniki Warszawskiej (1981–1985), polityk, w czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej i uczestnik Powstania Warszawskiego (po jego upadku przebywał w obozie jenieckim w Niemczech). Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej, z którą związał zawodową i naukową karierę, uzyskując kolejne stopnie i tytuły naukowe. Od 1971 roku profesor zwyczajny i członek korespondent PAN, a od 1986 roku członek rzeczywisty i członek zwyczajny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Od 1981 roku rektor Politechniki Warszawskiej i mimo oporu PZPR wybrany na kolejną kadencję, jednak w listopadzie 1985 roku odwołany ze stanowiska decyzją władz PRL. W latach 1986–1990 przewodniczący Prymasowskiej Rady Społecznej, w 1989 roku członek Komitetu Obywatelskiego i uczestnik obrad Okrągłego Stołu. Senator I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego, wybrany ponownie z list Unii Demokratycznej. Kawaler Orderu Orła Białego, odznaczony m.in. Krzyże Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Armii Krajowej, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, medalem „Zasłużony dla Kościoła i Narodu” oraz Orderem Świętego Grzegorza Wielkiego, doktor honoris causa University of London, Politechniki Warszawskiej i Gdańskiej oraz Technische Universität Limenau. Zmarł 7 III 2023.

* * *

Dominik Kuta (1952–2023) – gitarzysta, multiinstrumentalista, wokalista, kompozytor. Debiutował w amatorskich zespołach bluesowych, uzyskując pierwsze wyróżnienia i nagrody. Od 1970 roku wokalista, gitarzysta, flecista i pianista Czerwonych Gitar, występujący pod pseudonimem Dominik Konrad. Odbył wraz zespołem liczne tournée krajowe i zagraniczne. Współtwórca grupy folk-rockowej Rodzina Pastora, w latach 1972–1975 współpracował z Bractwem Kurkowym 1791, a w 1973 roku wystąpił z tą grupą na XI Festiwalu Piosenki w Opolu i Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu, uzyskując Srebrny Pierścień. Występował na festiwalach w Sopocie, Berlinie, Gdańsku i w ZSRR. Współpracował z takimi zespołami jak 74 Grupa Biednych czy Grupa Dominika. Jego album z archiwalnymi nagraniami zespołu Rodzina Pastora Biegnijmy w Słońce ukazał się w 2020 roku. Indywidualnym jego sukcesem było zdobycie III nagrody za kompozycję Tam znajdę cię Ojczyzno. Zmarł 7 III 2023.

* * *

Jan Syczewski (1937–2023) – polityk, samorządowiec, działacz mniejszości białoruskiej, poseł na Sejm III kadencji. Absolwent pedagogiki na Uniwersytecie Gdańskim, w latach 1962–1964 sekretarz zarządu oddziału powiatowego ZNP w Hajnówce, od 1979 roku do przejścia na emeryturę pracownik Politechniki Białostockiej. Wieloletni działacz PZPR, w latach 1997–2001 poseł z list SLD, radny sejmiku i wicemarszałek województwa podlaskiego (2002–2014), wieloletni prezes Białoruskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego w Polsce. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 9 III 2023.

* * *

Janusz Weiss (1949–2023) – dziennikarz, pisarz, prezenter radiowy i telewizyjny. Studiował na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej. Współzałożyciel razem z Andrzejem Woyciechowskim Radia Zet, autor legendarnej audycji „dzwonię do pani/pana w bardzo nietypowej sprawie”. Z Radiem Zet był związany do 2013 roku, a od 2013 do 2016 z Programem Pierwszym Polskiego Radia. W TVP prowadził teleturnieje Miliard w rozumie i Złoty interes. W latach 2017–2019 współprowadził program Bez ograniczeń na antenie Superstacji. Autor książki Jeden może, drugi nie. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 10 III 2023.

* * *

Waldemar Wilhelm (1935–2023) – pedagog, reżyser, dyrektor teatrów. Absolwent wydziałów Aktorskiego, Reżyserii Teatrów Niezawodowych oraz Reżyserii Filmowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, w latach 1959–1960 studiował w Moskiewskim Instytucie Sztuki. Od 1962 roku wykładowca na Wydziale Aktorskim PWSFTviT w Łodzi, w 1989 roku pełnił funkcję jego dziekana. Dyrektor teatrów w Białymstoku, Kaliszu i Łodzi. Sporadycznie występował jako aktor, m.in. w serialu Czterej pancerni i pies czy w filmie Panienka z okienka. Odznaczony Srebrnym i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 11 III 2023.

* * *

Ks. mitrat Jan Kulik (1961–2023) – prawosławny duchowny, po święceniach kapłańskich, które przyjął z rąk metropolity Bazylego w 1982 roku, delegowany do parafii w Bończy, a od 1989 roku proboszcz w Zabłociu. W 2002 roku został protoijerejem, a od 2008 roku wikariuszem parafii św. Trójcy w Hajnówce, w latach 2011–2021 był proboszczem parafii w Milejczycach, a od 2022 roku mianowany pełniącym obowiązki proboszcza parafii w Ełku. Nagrodzony prawem noszenia mitry, odznaczony Orderem św. Marii Magdaleny II klasy. Zmarł 11 III 2023.

* * *

Elżbieta Żakowicz (1947–2023) – wokalistka, śpiewała z popularnymi w latach 60. i 70. Zespołami. Absolwentka szkoły muzycznej, w 1966 roku zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie „Mikrofon dla wszystkich” za wykonanie piosenki Ty jesteś moim światem. W 1969 r. zdobyła nagrodę na Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Występowała razem z zespołami: Wiślanie 69, Biała Gwiazda, Ametysty, Telstar, Arianie oraz w Centrum, z którym zaśpiewała na festiwalu w Sopocie. Zmarła 12 III 2023.

* * *

Barbara Lityńska (1973–2023) – aktorka z Zespołem Downa, autorka wierszy, córka polityka Jana Lityńskiego. Związana z Teatrem 21, grała w Teatrze Niezwykłym Stowarzyszenia Otwarte Drzwi, występowała w kilku spektaklach, znana z roli siostry głównej bohaterki w serialu Głęboka woda. Pracowała w synagodze jako pomoc dla dzieci i w kuchni, uczęszczała na zajęcia w pracowni PAR–TER. Wydała tomik Nowe wiersze. Zmarła 12 III 2023.

* * *

Maciej Rosalak (1947–2023) – dziennikarz i publicysta, absolwent historii na Uniwersytecie Warszawskim. Drugi sekretarz redakcji dziennika „Rzeczpospolita”, jeden z autorów wstępów do dodatków „Rzeczpospolitej”: „Zwycięstwa Oręża Polskiego”, „Chwała Oręża Polskiego” i „Księga Kresów Wschodnich”. W przeszłości zastępca redaktora naczelnego tygodnika „Wspólnota”. Członek redakcji „Historia Do Rzeczy”, autor kilku tysięcy artykułów popularyzujących historię, a także książek  Reduty Września, Tsunami Historii i Wielkie zarazy ludzkości. Odznaczony Krzyżem Kombatanckim przez prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego, Medalem Pro Memoria oraz złotym medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Zmarł 13 III 2023.

* * *

O. Jan Kanty Stasiński OCD (1933–2023) – karmelita bosy, filozof, misjonarz w Afryce w latach, wykładowca w  Wyższym Seminarium Karmelitów Bosych w Poznaniu. Jako nastolatek był bardzo zaangażowany w harcerstwie, śpiewał również w chórze chłopięcym Stefana Stuligrosza, a także w chórze śpiewu gregoriańskiego u poznańskich Karmelitów Bosych, gdzie zrodziło się jego powołanie zakonne i kapłańskie. Profesję złożył w 1954 roku, a święcenia kapłańskie z rąk bp. Karola Pękali przyjął w 1958 roku. Ukończył filozofię na KUL, gdzie przez dwa lata studiował też matematykę. Wykładał filozofię w Wyższym Seminarium Duchownym Karmelitów Bosych oraz w Wyższym Seminarium Duchownym Księży Chrystusowców w Poznaniu. Po rocznym przygotowaniu misyjnym i kursie języka kirundi w latach 1971–1979 pełnił misję w Burundi aż do wyrzucenia misjonarzy z tego kraju – był duszpasterzem w parafiach Bukirasazi, Mpinga, Musongati i został pierwszym proboszczem parafii w Musongati. Po studiach z teologii duchowości na Papieskim Wydziale Teologicznym Terezjanum w Rzymie na misje Karmelitów Bosych do Rwandy, do parafii Rugango (1984–1986). Powrócił na misje do Burundi w 1992 roku i pełnił funkcję proboszcza w Musongati oraz lektora filozofii w Seminarium w Bujumbura do roku 2007. W latach 2007–2009 pracował jako wikariusz w parafii San Pancrazio w Rzymie, prowadzonej wówczas przez Warszawską Prowincję Karmelitów Bosych. W latach 2009–2015 jako konwentualny w Poznaniu był częstym gościem na Górze Karmel – Hajfa, gdzie pracował jako przewodnik pielgrzymek. Zmarł 13 III 2023.

* * *

Prof. Aleksander Łuczak (1943–2023) – polityk, działacz ZSL, PSL „Odrodzenie”, a potem PSL, historyk, profesor nauk humanistycznych, w latach 1988–1990 wiceminister edukacji, wiceprezes Rady Ministrów (1993–1996), minister edukacji narodowej (1993–1995), przewodniczący KBN (1995–1997), w latach 2003–2005 wiceprzewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, w latach 1989–2001 poseł na Sejm X, I, II i III kadencji. Absolwent historii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie pracował, uzyskując kolejne stopnie i tytuły naukowe, dochodząc do stanowiska profesora nadzwyczajnego (2012), w latach 1983–1986 był prodziekanem Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych. Pełnił funkcję prezydenta Światowej Skautowej Unii Parlamentarnej (1997–2000), prezesa Towarzystwa Wiedzy Powszechnej i rektora Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 15 III 2023.

* * *

Roman Lentner (1948–2023) – piłkarz, zawodnik Górnika Zabrze, w jego barwach rozegrał niemal 300 oficjalnych meczów, zdobywając 86 bramek oraz 8. tytułów Mistrza Polski i 3. trofea Pucharu Polski. W reprezentacji Polski rozegrał 32 spotkania, strzelając w nich siedem goli. Zmarł 15 III 2023.

* * *

Adam Marek Sandauer (1950–2023) – doktor fizyki, społecznik, założyciel i przez wiele lat przewodniczący Stowarzyszenia Pacjentów „Primum Non Nocere”, członek Stowarzyszenia Wolnego Słowa. W 1969 roku oskarżony o rozpowszechnianie ulotek z protestem przeciw aresztowaniu studentów po Marcu ’68 i przeciw inwazji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, za co został usunięty ze studiów. Po kilku katach ponownie przyjęty na studia, magisterium uzyskał w 1975 roku, a doktorat z fizyki w 1980 roku. Po 1989 roku doradzał klubowi parlamentarnemu KPN, w 1997 roku był rzecznikiem prasowym Krajowego Porozumienia Rencistów i Emerytów RP. Inicjator powołania obywatelskiej koalicji pod hasłem „Zdrowie prawem, nie towarem”. W 2010 roku był członkiem Warszawskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich, a w 2015 roku uczestniczył w kampanii prezydenckiej Andrzeja Dudy. Od 2000 roku prowadził kampanię na rzecz utworzenia Rzecznika Praw Pacjenta. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarł 15 III 2023.

* * *

Mirosław Kowalczyk (1957–2023) – aktor teatralny, telewizyjny i filmowy. W latach 1979–1989 występował w Teatrze Syrena, potem m.in. na deskach teatrów Narodowy, Na Woli, Adekwatny, Polski i Komedia. Na dużym ekranie zagrał m.in. w Najdłuższej wojnie nowoczesnej Europy, ale najbardziej był znany z ról w serialach, jak: Barwy szczęścia i Na Wspólnej, wystąpił też w takich produkcjach, jak: Na sygnale, Prawa Agaty, M jak miłość, Klan czy U Pana Boga za miedzą. Wystąpił również w spotach wyborczych Prawa i Sprawiedliwości oraz Platformy Obywatelskiej. Zmarł 17 III 2023.

* * *

Krzysztof Koczurowski (1947–2023) – prawnik, absolwent i pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Gdańskiego (stracił pracę po wprowadzeniu stanu wojennego), pionier badania opinii społecznych w Polsce, założyciel i wieloletni prezes sopockiej Pracowni Badań Społecznych (1990–2016), jeden z założycieli Kongresu Liberalno-Demokratycznego. Zmarł 17 III 2023.

* * *

Warszosław Kmita (1944–2023) – aktor teatralny i telewizyjny, nauczyciel akademicki, absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Łodzi. Przez wiele lat był związany z teatrem, występował w teatrach w Olsztynie, Bydgoszczy, Elblągu i przez 12 lat Kaliszu, gdzie stworzył ponad 50 ról. Wykładowca Studium Animatorów w Kaliszu, można go było również oglądać na małym ekranie, występował w serialach: Klan, Pierwsza miłość lub Gorący temat. Zmarł 17 III 2023.

* * *

Łukasz Gajdzis (1985–2023) – aktor teatralny i filmowy, reżyser, absolwent Wydziału Aktorskiego PWSFTviT w Łodzi, ukończył także studia podyplomowe z reżyserii opery oraz form teatru muzycznego. W latach 2017–2020 był dyrektorem Teatru Polskiego w Bydgoszczy. Wcześniej pracował jako kierownik artystyczny i zastępca dyrektora sceny w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie. Znany z epizodycznych ról w serialach Na sygnale, Komisarz Alex, Na Wspólnej czy Kryminalni. W 2022 roku wcielił się w rolę lekarza w filmie Johnny, a wcześniej zagrał w Run Boy Run i Złodziejach serc. Zmarł 20 III 2023.

* * *

Włodzimierz Weselski (1963–2023) – karateka stylu Kyokushin, posiadacz 6 Dan, trener karate klasy Mistrzowskiej. założyciel Zakopiańskiego Klubu Karate Kyokushin, wielokrotny członek kadry narodowej powołanym przez Polską Organizację Kyokushin Karate w latach 1986, 1987, 1989, 1990, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009.  Wielokrotny medalista mistrzostw Polski. Zdobywca brązowego medalu w 2007 i srebrnego medalu w 2018 roku na Mistrzostwach Świata w Osace w Japonii, a także brązowego medalu w 2002 we Wrocławiu i 2006 roku w Mesynie na Mistrzostwach Europy Open. Wyszkolił i przygotował wielu zawodników w stylu Karate Kyokushin, którzy odnieśli sukcesy w zawodach międzynarodowych. Zmarł 20 III 2023.

* * *

 

Adam Bronikowski (1936–2023) – dziennikarz telewizyjny i prasowy, absolwent Wydziały Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1959–1960 reporter „Słowa Powszechnego”, w okresie 1961–1966 kierownik działu w redakcji „Przeglądu Technicznego”, od 1967 do 1996 roku w Telewizji Polskiej, prezenter i kierownik działu publicystyki w redakcji Dziennika Telewizyjnego oraz szef redakcji Ekonomicznej (1986–1996). Prowadził programy popularne publicystyczne, stworzył cykl filmów dokumentalnych o Azji, po przejściu na emeryturę czynny zawodowo, publikował artykuły w prasie ekonomicznej. Zapalony podróżnik, wieloletni członek Stowarzyszenia Dziennikarzy Podróżników Globtroter. W latach 1965–1966 zarejestrowany przez Wydział III KSMO jako kontakt poufny (ps. „Bronek”), w 1981 roku pozyskany przez wywiad wojskowy i zarejestrowany został jako TW „Adam”. Zmarł 21 III 2023.

* * *

 

Andrzej Zarębski (1957–2023) – polityk, przedsiębiorca, dziennikarz, poseł na Sejm I kadencji, w 1991 roku rzecznik prasowy rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego, w latach 1993–1999 członek i sekretarz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Gdańskim, w czasie pierwszej „Solidarności” związany z prasą studencką i związkową. Współorganizował Biuro Informacji Prasowej Komisji Krajowej związku. Internowany w stanie wojennym (13 XII 1981 – 1 XII 1982), po zwolnieniu pracował jako sprzedawca, potem dyrektor w firmie budowlanej oraz kontynuował działalność podziemną w redakcji pism bezdebitowych. Współtwórca wojewódzkich struktur Kongresu Liberalno-Demokratycznego. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarł 22 III 2023.

* * *

Prof. Andrzej Białkiewicz (1954–2023) – architekt, profesor nauk technicznych, rektor Politechniki Krakowskiej od 2020 roku. Absolwent architektury na Politechnice Krakowskiej, z którą związał się od czasu studiów i na której zdobywał kolejne stopnie i tytuły naukowe, uzyskując tytuł profesora w 2018 roku. W latach 2012–2020 był przez dwie kadencje prorektorem ds. ogólnych, specjalizował się w teorii architektury, konserwacji zabytków, rysunku i malarstwie, autor ponad 120 prac naukowych, w latach 2001–2004 rzeczoznawca ministra kultury i dziedzictwa narodowego w dziedzinie zabytków nieruchomych. Zmarł 22 III 2023.

* * *

Marian Marzyński ur. Jako Marian Kuszner (1937–2023) – reżyser i scenarzysta, dziennikarz. W czasie II wojny światowej znalazł się w warszawskim getcie, po wojnie pracował w Polskim Radiu, potem w Telewizji Polskiej, gdzie twórcą popularnych programów: Turniej Miast, Lot, Wszyscy jesteśmy sędziami. Po Marcu ’68 wyjechał do Danii, a potem do USA, gdzie pracował w szkole filmowej Rhode Island School of Design. Zmarł 23 III 2023.

* * *

Stanisław Popiołek (1939–2023) – urzędnik państwowy, menedżer i specjalista telekomunikacji, od 1992 do 1996 pełnomocnik rządu ds. telekomunikacji na wsi, w latach 1993–1996 podsekretarz stanu w Ministerstwie Łączności, a w okresie 1998–2000 prezes zarządu Polskiego Radia. W latach 1992–1996 pozostawał pełnomocnikiem rządu ds. telekomunikacji na wsi. Zasiadał w radach nadzorczych różnych spółek, m.in. Metronexu. Od 2002 roku był szefem Rady Usług Pocztowych i doradcą prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty, a od 2005 roku wiceprezesem. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 23 III 2023.

* * *

Wiesław Nowak (1952–2023) – lekkoatleta, średniodystansowiec, trener i działacz sportowy, założyciel, wieloletni prezes i trener Młodzieżowego Klubu Lekkoatletycznego „Nefryt” Lubartów, organizator Ogólnopolskich Biegów Lewarta. Zmarł 23 III 2023.

* * *

Ireneusz Skubis (1946–2023) – polityk, nauczyciel i samorządowiec, poseł na Sejm PRL X kadencji i Sejm RP II kadencji. Absolwent Wydziału Ogrodniczego na Akademii Rolniczej w Krakowie i Wydziału Rolno-Ekonomicznego SGGW w Warszawie. Od 1969 roku członek ZSL, w latach 1982–1983 sekretarz wojewódzkiego komitetu partii, poseł X kadencji z list ZSL. Przystąpił do PSL „Odrodzenie”, potem do PSL. W 1993 roku otrzymał mandat poselski z list PSL, w latach 1998–2002 radny sejmiku śląskiego, do 2004 roku starosta powiatu częstochowskiego (odwołany z funkcji w połowie kadencji po seksaferze). Zasiadał we władzach krajowych PSL, prezes powiatowej Ochotniczej Straży Pożarnej. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 23 III 2023.

* * *

Piotr Wysocki (1936–2023) – aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, absolwent PWST w Krakowie. W latach 1964– 1969 występował w Teatrze im. Wiliama Horzycy w Toruniu, w latach 1969–2001 był aktorem Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie. Wystąpił w blisko trzydziestu filmach i serialach telewizyjnych, najbardziej znany z ról w serialach Czterej pancerni i pies, Kariera Nikodema Dyzmy, Rodzina Połanieckich, Klan czy Kryminalni. Był radnym Lublina z ramienia KPN. Odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zginął w pożarze swojego domu w Trzcińcu. Zmarł 26 III 2023.

* * *

Ks. Robert Jantczak (1966–2023) – duchowny katolicki, misjonarz, proboszcz parafii pw. Miłosierdzia Bożego w Konstantynowie Łódzkim, obrońca węzła małżeńskiego w Trybunale Metropolitalnym, Inspektor ds. Cmentarzy Archidiecezji Łódzkiej. Absolwent Akademii Teologii Katolickiej (obecnie Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), przez 13 lat misjonarz w Argentynie. Zmarł 26 III 2023.

* * *

Prof. Paweł Śpiewak (1951–2023) – socjolog i historyk idei, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, publicysta, polityk. Absolwent socjologii na Uniwersytecie Warszawskim, związany ze środowiskiem „Więzi”, od 1978 roku z Towarzystwem Kursów Naukowych, współzałożyciel podziemnego kwartalnika „Res Publica”. W 1980 roku sygnatariusz apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami, od 1980 roku w „Solidarności”. Nauczyciel akademicki w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego , wykładał również w niepublicznych uczelniach warszawskich. Członek Collegium Invisible, w latach 1992–1993 pracował w Ośrodku Studiów Wschodnich. W latach 2005–2007 poseł na Sejm V kadencji wybrany z list Platformy Obywatelskiej. W latach 2011–2020 dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. Od 2021 roku członek Kolegium Społecznego Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie. Do sierpnia 2020 roku członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, był członkiem kolegiów redakcyjnych „Res Publiki Nowej” i „Przeglądu Politycznego” Stały współpracownik tygodników i ogólnopolskich gazet codziennych, w „Tygodniku Powszechnym” współtworzył cotygodniową sekcję Czytania, w której pojawiły się komentarze teologiczne z perspektywy chrześcijańskiej. Laureat Nagrody im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Zmarł 30 III 2023.

* * *

Prof.  Mirosław Perz (1933–2023) – muzykolog i dyrygent, badacz historii muzyki staropolskiej i muzyki europejskiej od średniowiecza do końca XVIII wieku, profesor nauk humanistycznych. Absolwent muzykologii na Uniwersytecie Warszawskim, studiował też grę na organach i dyrygenturę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. Pracował w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, w 1993 roku uzyskał tytuł profesora. W latach 1996–1999 był dyrektorem Instytutu Muzykologii UW oraz przewodniczącym Komitetu Nauk o Sztuce PAN, latach 1956–1959 prowadził Chór Kameralny Filharmonii Narodowej, a w latach 1963–1968 i 1972–1977 Chór Akademicki Uniwersytetu Warszawskiego. Autor licznych publikacji i kustosza polskiej muzyki dawnej, prowadził audycje radiowe wprowadzające do kantat bachowskich. Laureat Nagrody Związku Kompozytorów Polskich oraz Złotego Mikrofonu. Zmarł 30 III 2023.

* * *

Jerzy Kuczera (1951–2023) – aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. Absolwent PWST w Krakowie, występował na deskach Teatru Płockiego, a od 1977 roku był aktorem Teatru Śląskiego w Katowicach, gdzie zagrał kilkadziesiąt ról. Występował też w Teatrze Telewizji oraz serialach telewizyjnych (Pierwsza miłość, Kryminalni, Blisko, coraz bliżej) i na dużym ekranie, m.in. w filmach Paciorki jednego różańca, Grzeszny żywot Franciszka Buły czy Śmierć jak kromka chleba. Zmarł 1 IV 2023.

* * *

Włodzimierz Schmidt (1943–2023) – szachista, działacz i trener szachowy, pierwszy polski arcymistrz, reprezentant Polski na 14 olimpiadach szachowych, siedmiokrotnie zdobył tytuł Mistrza Polski w szachach klasycznych. Absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Poznańskiej. Szachy poznał w dziewiątym roku życia, w latach 1957–1960 w finałach mistrzostw Polski juniorów dwukrotnie zdobył tytuł mistrza, a raz wicemistrza. Przez 30 lat uczestniczył w finałach mistrzostw Polski, zdobywając łącznie 15 medali, w tym 7 złotych, był 16-krotnym mistrzem Polski w szachach błyskawicznych. Wielokrotnie reprezentował Polskę w rozgrywkach drużynowych na olimpiadach szachowych i mistrzostwach Europy. Tytuł arcymistrza uzyskał w 1976 roku. Był trenerem (w 2004 roku otrzymał jako pierwszy Polak trenerski tytuł FIDE Senior Trainer) i działaczem szachowym, a w latach 1999–2004 i 2009–2023 wiceprezesem Polskiego Związku Szachowego. Najwyższy ranking osiągnął w 1978 roku z wynikiem 2505 pkt. dzielił wówczas 89–97 miejsce na światowej liście FIDE, jednocześnie zajmując pierwsze miejsce wśród polskich szachistów. Zmarł 1 IV 2023.

* * *

Robert Janik (1941–2023) – chirurg, przewodnik tatrzański, uczestnik wypraw m.in. w Himalaje i Hindukusz, ratownik GOPR i TOPR. Brał udział w 785 wyprawach ratunkowych w górach. Był ratownikiem górskim od 1966 roku, pełnił funkcję lekarza Grupy Tatrzańskiej GOPR i Szefa Służby Medycznej GOPR. Od 1987 roku był zawodowym ratownikiem w Tatrach. Miał najwyższy stopień ratowniczy Starszego Instruktora Ratownictwa TOPR. W latach 1991–1998 pełnił funkcję naczelnika tatrzańskich ratowników. Brał udział m.in. w polsko-angielskiej wyprawie na Hindukusz w 1977 roku oraz w słynnym pierwszym zdobyciu zimą Mont Everestu w 1980 roku. Jako lekarz brał udział w wyprawach na Kanczendzongę w 1986 roku, wyprawiał się także na K2, w peruwiańskie Andy oraz wielokrotnie w Alpy. Zmarł 1 IV 2023.

* * *

Stanisław Wojciech Malec (1940–2023) – aktor teatralny i filmowy, absolwent Krakowskiej Szkoły Aktorskiej, przez wiele lat występował na deskach Teatru Polskiego i Teatru Ateneum oraz przez 25 lat dla Polonii w Chicago. Popularność zyskał dzięki kreacjom w serialach, takich jak: Daleko od szosy, Barwy szczęścia, Na sygnale, Tajemnica Enigmy. Zmarł 2 IV 2023.

* * *

Wojciech Pestka (1951–2023) – poeta, prozaik, tłumacz. Absolwent UMCS w Lublinie, do grudnia 1981 roku pracownik naukowy WSP w Częstochowie. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, laureat wielu nagród literackich, krajowych i międzynarodowych. Autor tomików poetyckich powieści, przekładów, a także scenariuszy filmowych i sztuk teatralnych. Zmarł 3 IV 2023.

* * *

Płk Kazimierz Paulo ps. „Skała” (1925–2023) – harcerz, uczestnik konspiracji podczas okupacji, po wojnie wywieziony na roboty do Bitterfeld w Saksonii gdzie pracował w zakładzie położonym w lesie, ukrytym pod ziemią. Uczestnik powojennego antykomunistycznego podziemia, dowódca 5. kompanii Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica”  Józefa Kurasia „Ognia”. W 1947 roku aresztowany przez NKWD, rok przebywał w areszcie, przeszedł brutalne śledztwo; funkcjonariusze UB wybili mu wszystkie zęby i powyrywali paznokcie. Został skazany na karę śmierci, ale górnicy z Kopalni Węglówka, gdzie pracował po ujawnieniu w 1946 roku, wystąpili z petycją do Bolesława Bieruta, a ten ułaskawił skazańca – karę śmierci zamieniono na 15 lat pozbawienia wolności, które odsiadywał w więzieniu we Wronkach. Po dziewięciu latach więzienia zwolniony w 1956 roku w wyniku amnestii, potem pracował kopalni Węglówka 1. W 1982 roku przeszedł na emeryturę. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 8 IV 2023.

* * *

Maciej Prus (1937–2023) – aktor, reżyser teatralny i operowy, dyrektor i kierownik artystyczny wielu teatrów. Absolwent Wydziału Aktorskiego PWST w Krakowie i Wydziału Reżyserii PWST w Warszawie. W latach 1965–1968 aktor i asystent reżyser Wandy Laskowskiej w Teatrze Narodowym w Warszawie.  Na początku lat 70. realizował spektakle w warszawskim Teatrze Ateneum i Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, w okresie 1974–1976 artysta pracował jako reżyser w Starym Teatrze w Krakowie, w sezonie 1977/1978 był kierownikiem artystycznym i reżyserem Teatru Muzycznego w Słupsku, a w latach 1980–1982 pełnił funkcję kierownika artystycznego Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Odznaczony m.in. Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 8 IV 2023.

* * *

Andrzej Bławdzin (1940–2023) – kolarz szosowy, zwycięzca Tour de Pologne i dwukrotny olimpijczyk. Wychowanek LZS Mazowsze, uczestnik igrzysk olimpijskich w Tokio w 1964 roku i w Meksyku w 1968 roku, czterokrotnie uczestniczył w Mistrzostwach Świata, tryumfator 24 edycji Tour de Pologne w 1967 roku, mistrz Polski w drużynowym wyścigu szosowym w 1965 roku, trzykrotny uczestnik Wyścigu Pokoju. W 1967 roku został uznany za najlepszego szosowca w kraju w klasyfikacji Polskiego Związku Kolarskiego i Challenge’u „Przeglądu Sportowego”. Zmarł 11 IV 2023.

* * *

Janusz Połeć (1939–2023) – brydżysta, dziennikarz. Arcymistrz międzynarodowy według klasyfikacji Polskiego Związku Brydża Sportowego, mistrz Europy oraz champion w kategorii seniorów. W 1978 roku wraz z Marianem Frenkielem, Andrzejem Macieszczakiem i Andrzejem Wilkoszem wywalczył nieoficjalne mistrzostwo świata w teamie podczas turnieju w amerykańskim Nowym Orleanie. Udzielał się jako dziennikarz, był redaktorem naczelnym ursynowskiego tygodnika „Nasza Metropolia”, współzałożyciel Ursynowsko-Natolińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, był też ursynowskim i stołecznym radnym. Zmarł 11 IV 2023.

* * *

Prof. Jarosław Bręk (1977–2023) – muzyk, śpiewak operowy. W latach 1984–1996 śpiewał w chórze „Poznańskie Słowiki” Stefana Stuligrosza, absolwent Wydziału Wokalnego warszawskiej Akademii Muzycznej. W 2002 był zatrudniony w Warszawskiej Operze Kameralnej, od 2008 roku również w Akademii Muzycznej w Poznaniu. W 2021 roku otrzymał tytuł profesora sztuki. Był dyrektorem artystycznym festiwali muzycznych w Drezdenku i Krzyżu Wielkopolskim. Śpiewał na scenach i estradach m.in. Niemiec, Hiszpanii, Włoch, Holandii, Austrii, Rumunii i Japonii, współpracował ze 150 orkiestrami i 200 chórami z całego świata, wykonał ponad 20 partii operowych oraz ponad 140 dzieł oratoryjnych. Laureat nagród na konkursach wokalnych w Barcelonie, Vercelli i Lizbonie, dwukrotne nominowany do „Paszportu Polityki”. Odznaczony m.in. Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 11 IV 2023.

* * *

Piotr Wesołowski (1964–2023) – dziennikarz i wieloletni redaktor łódzkiego oddziału „Gazety Wyborczej”, w której pracował od jej utworzenia w 1989 roku, oraz lokalnej telewizji TV Toya. W „Gazecie Wyborczej” pełnił m.in. funkcję szefa działu politycznego, sekretarza redakcji, zastępcy redaktora naczelnego i redaktora naczelnego. Był redaktorem i dziennikarzem piszącym głównie o polityce. Publikował też teksty w Dużym Formacie, Ale Historia i Wysokich Obcasach. W telewizji TV Toya prowadził publicystyczne programy „Dla Prawo- i Leworęcznych”, „Presuffka”, „IV Władza”, „Pod prąd”. Był autorem albumu 100 lat Widzewa Łódź oraz wykładowcą akademickim. Laureat nagrody „Dziennikarz Roku 2010”. Zmarł 12 IV 2023.

* * *

Mieczysław Wiśniewski (1925–2023) – żołnierz Armii Krajowej, służył w 5. Pułku Strzelców Podhalańskich, walczył w okolicach Przełęczy Dukielskiej, był jednocześnie dowódcą drużyny sanitarnej. Po wojnie pracował jako księgowy w Kaliskiej Fabryce Fortepianów i Pianin i był członkiem Towarzystwa Miłośników Kalisza. Zmarł 14 IV 2023.

* * *

Irosław Szymański (1946–2023) – lekarz ginekolog i satyryk, absolwent Akademii Medycznej w Lublinie, przez wiele lat ordynator oddziału ginekologicznego Okręgowego Szpitala Kolejowego w Lublinie. Od 1964 roku współtworzył zespół bigbitowy „Szkielety, z którym był związany jako autor tekstów, założyciel Studenckiego Bractwa Satyrycznego „Loża 44”, autor większości tekstów kabaretu, który występował w radiu i telewizji, m.in. w cyklu programów „Spotkanie z Balladą”. P wprowadzeniu stanu wojennego związany z Teatrem im. Juliusza Osterwy. Zmarł 16 IV 2023.

* * *

Ks. prał. Józef Grygotowicz (1932–2023) – kapłan archidiecezji białostockiej, absolwent studiów specjalistycznych z zakresu teologii pastoralnej na KUL, organizator ruchu oazowego, bliski przyjaciel i współpracownik ks. Franciszka Blachnickiego, wizytator nauki religii, a następnie od 1976 roku dyrektor Referatu Katechetycznego kurii, wykładowca katechetyki w Archidiecezjalnym Wyższym Seminarium Duchownym w Białymstoku oraz dyrektor Studium Teologii dla świeckich. Pasjonat fotografii, autor znanego zdjęcia kardynała Karola Wojtyły wędrującego po górach z ks. Franciszkiem Blachnickim. Zmarł 16 IV 2023.

* * *

Maria Teresa Korzonkiewicz-Kiszczak (1934–2023) – ekonomistka, poetka, doktor nauk ekonomicznych, nauczycielka przedmiotów ekonomicznych w średnich szkołach zawodowych, w latach 80. adiunkt w Instytucie Kształcenia Nauczycieli, autorka publikacji naukowych i pomocy dydaktycznych oraz dwóch książek autobiograficznych, a także bajek dla dzieci i tomików wierszy, żona gen. Czesława Kiszczaka. Zasłynęła z próby sprzedaży za 90 tys. zł ok. 50 kg oryginalnych akt z okresu PRK, w tym m.in. dotyczących współpracy Lecha Wałęsy ze Służbą Bezpieczeństwa. Zmarła 17 IV 2023.

* * *

Roman Garbowski (1935–2023) – aktor i reżyser teatralny związany z Lubuskim Teatrem w Zielonej Górze, dyrektor Studia Teatralnego Komedianci. Wystąpił też w filmach, m.in. w Pianiście, a także w serialach Plebania oraz Na dobre i na złe. Zmarł 17 IV 2023.

* * *

Gen. Edward Szwagrzyk (1949–2023) – generał brygady Wojska Polskiego, absolwent Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Pancernych Akademii Sztabu Generalnego. Kolejno pełnił funkcje: szefa sztabu 23 Pułku Czołgów Średnich w Słubicach, dowódcy tego pułku, szefa sztabu 11 Dywizji Pancernej w Żaganiu, dowódcy 10 Sudeckiej Dywizji Zmechanizowanej w Opolu. Po ukończeniu studiów podyplomowych na Królewskiej Akademii Studiów Obronnych w Wielkiej Brytanii pracował  w Sztabie Generalnym, a następnie był attaché wojskowym w Kijowie na Ukrainie. Uczestnik misji w Kosowie. W 2006 roku przeniesiony do rezerwy. Zmarł 17 IV 2023.

* * *

Mieczysław Jakuczek (1928–2023) – artysta plastyk, twórca rzeźb i brązów dla kościołów w całej Polsce, znawca i popularyzator historii Oświęcimia, świadek historii. Zmarł 21 IV 2023.

* * *

Krzysztof Karoń (1955–2023) – filozof, pisarz, publicysta, związany z prawicowymi telewizjami internetowymi, komentator wRealu24 i wPolsce.pl, wielokrotnie gościł też na łamach PCh24TV. Zajmował się m.in. historią marksizmu i kultury, autor książek Color management. Teoria i praktyka i  Historia antykultury. Podstawy wiedzy społecznej. Za tę drugą był nominowany do Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza i otrzymał nagrodę fundacji PAFERE. Przygotował też cykl wykładów zatytułowany „Program Wiedzy Społecznej”. Zmarł 22 IV 2023.

* * *

Edmund Karwański (1929–2023) – aktor teatralny i filmowy, absolwent PWST w Warszawie. Występował w dziesięciu tetrach warszawskich, a w latach 1986–2010 był dyrektorem Teatru Kwadrat. Zagrał w kilkunastu filmach i serialach, m.in. w takich produkcjach, jak: Polskie drogi, Człowiek z marmuru, Śmierć prezydenta, Złotopolscy, Magda M. czy Barwy szczęścia, wystąpił też w kilkunastu spektaklach Teatru Telewizji. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 22 IV 2023.

* * *

Elżbieta Misiak-Bremer (1939–2023) – dziennikarka, inżynier, działaczka opozycji demokratycznej w latach 80., ratownik ochotnik w stanie pozasłużbowym. Absolwentka Politechniki Warszawskiej, od czasu wprowadzenia stanu wojennego do końca lat 80. związana z pismami drugiego obiegu, działała w ogólnopolskiej grupie zajmującej się pozyskiwaniem papieru, drukiem i dystrybucją od 10 do 15 tysięcy egz. „Tygodnika Mazowsze”, publikowała w „Tygodniku Wojennym” i „Przeglądzie Wiadomości Agencyjnych”, działała w grupie politycznej i redakcji miesięcznika „Wyzwolenie”. Aresztowana w kwietniu 1984 roku i przetrzymywana w areszcie do lipca. Jako dziennikarka pracowała m.in. w „Ładzie”, „Tygodniku Solidarność”, „Konfrontacjach” i „Wprost”. W latach 1987–2001 rzecznik prasowy Politechniki Warszawskiej, była też redaktor naczelną uczelnianego miesięcznika, a potem redaktor naczelną periodyku „POgłos” wydawanego przez Platformę Obywatelską. W latach 1999–2005 w zarządzie SDP, a w okresie 2007–2010 w radzie programowej TVP. W GOPR Bieszczady od 28 marca 1966 roku, przepracowała społecznie w górach ponad 3000 godzin, z czego większość na dyżurach pod Tarnicą. W latach 1966–1970 prowadziła schronisko PTTK w Wetlinie. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 25 IV 2023.

* * *

Barbara Ciruk (1956–2023) – dziennikarka i polityk, posłanka na Sejm IV kadencji. Absolwentka Wydziału Humanistycznego białostockiej filii Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 70. działaczka SZSP, od 1980 roku pracowała w TVP Białystok. W latach 1991–1992 należała do Unii Demokratycznej, w 2001 roku z ramienia SLD uzyskała mandat poselski, a w 2004 roku przeszła do utworzonej przez Marka Borowskiego Socjaldemokracji Polskiej. W latach 2005 i 2007 bez powodzenia startowała do Sejmu, a potem do Senatu. Zmarła 26 IV 2023.

* * *

Janusz Grzeszczuk (1940–2023) – lekkoatleta specjalizujący się w biegach średniodystansowych, mistrz i reprezentant Polski, honorowy członek AZS, trener. Absolwent WSWF w Poznaniu, zdobywca złotego medalu mistrzostw Polski seniorów w biegu na 800 m w 1965 roku, trzykrotny akademicki mistrz Polski, reprezentant Polski na letniej Uniwersjadzie i meczu międzypaństwowym z Wielką Brytanią. W latach 1966–1975 trener lekkiej atletyki w AZS Poznań. W latach 1974–1987 był członkiem zarządu AZS Poznań, w latach 80. także członkiem zarządu głównego AZS. Pomysłodawca i organizator zorganizowanych w Poznaniu akademickich mistrzostw świata w biegach przełajowych. Przebiegł maratony na pięciu kontynentach: trzy razy w Nowym Jorku, dwa razy w Chicago i Berlinie, a ponadto w Londynie, Paryżu oraz Super Maraton „Dwóch Oceanów”: Kapsztad, Ateny, Sydney, Buenos Aires. Zmarł 27 IV 2023.

* * *

Bp prof. Wiktor Wysoczański (1939–2023) – biskup starokatolicki, zwierzchnik Kościoła Polskokatolickiego w RP, ordynariusz diecezji warszawskiej, proboszcz misyjnej parafii polskokatolickiej Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Konstancinie-Jeziornie, profesor nauk teologicznych, w latach 1990–1996 i 2002–2008 rektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, wiceprezes Polskiej Rady Ekumenicznej, członek Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu RP i Polskiej Rady Ekumenicznej. Doktor honoris causa Uniwersytetu w Bernie, odznaczony Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 27 IV 2023.

* * *

Andrzej Bilik (1939–2023) – dziennikarz, publicysta, a także dyplomata. Absolwent Wydziału Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, dziennikarz Polskiego Radia (1961–1964), Telewizji Polskiej (stały korespondent w Brukseli i Paryżu), potem dyrektor Redakcji Programów Informacyjnych (1987–1989) i dyrektor generalny programów informacyjnych (1988–1990). Był wiceprzewodniczącym Rady Interwizji. Członek PZPR od 1970 roku, w latach 1962–1981 członek SDP, a od 1982 Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL. W latach 1965–1969 attaché prasowo-kulturalny Ambasady Polskiej w Algierze, a w latach 1995–1999 ambasador RP w Algierii. Uczestnik obrad Okrągłego Stołu, gdzie reprezentował stronę partyjno-rządową. W latach 1972–1980 był kontaktem operacyjnym SB o pseudonimach „AB” i „Bod”, a dokumentacja dotycząca jego osoby liczy pięć tomów, a jego nazwisko znalazło się na liście ujawnionych agentów i oficerów WSI. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 30 IV 2023.

MAJ 2023

* * *

Zbigniew Jakubek (1962–2023) – pianista, aranżer, kompozytor, związany z takimi gatunkami muzycznymi, jak: jazz, Fusion, muzyka akustyczna, pop. Absolwent Wydziału Jazzu Akademii Muzycznej w Katowicach. Zwycięzca Grand Prix Jazz Juniors 1964 i zdobywca wraz zespołem Walk Away głównej nagrody festiwalu Jazz nad Odrą 1985. Przez lata, wspólnie koncertując, przyjęli zaproszenia na wiele światowych festiwali, zagrali setki koncertów w ramach licznych tras koncertowych. Współpracował też z większością nazwisk polskiej sceny jazzowej lat 80. i 90. Oprócz działalności kojarzonej ze scena jazzową, od 1985 roku ma na koncie współpracę z wieloma znanymi nazwiskami polskiej sceny pop, Od 2003 roku wykładowca Instytutu Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego. Zmarł 1 V 2023.

* * *

Paweł Piotr Smoleński (1959–2023) – dziennikarz, reporter i pisarz, od 1989 roku dziennikarz „Gazety Wyborczej”. W latach 80. współpracował z pismami drugiego obiegu, publikował w paryskiej „Kulturze”, używał pseudonimu Tomasz Jerz. Autor książek o tematyce politologicznej, m.in. Pokolenie kryzysu, Salon patriotów, Pochówek dla rezuna, Irak. Piekło w raju, a także zbioru reportaży i esejów Izrael już nie frunie oraz subiektywnego słownika-przewodnika po Izraelu Bałagan. Alfabet izraelski. 27 grudnia 2002 roku opublikował w „Gazecie Wyborczej” artykuł Ustawa za łapówkę, czyli przychodzi Rywin do Michnika nt. słynnej afery Rywina. Laureat Nagrody Pojednania Polsko-Ukraińskiego, a także Nagrody im. Kurta Schorka za teksty poświęcone Irakowi, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 2 V 2023.

* * *

Eugeniusz Bedeniczuk (1961–2023) – lekkoatleta, trójskoczek, olimpijczyk z Barcelony w 1992 roku, nauczyciel w-f, trener. Absolwent warszawskiej AWF, finalista igrzysk olimpijskich w Barcelonie i mistrzostw Europy w Splicie w 1990 roku, zwycięzca zawodów Pucharu Europy grupy B w 1991 roku. Na mistrzostwach Polski seniorów na otwartym stadionie zdobył cztery medale w trójskoku, w tym złoto (1992), srebro (1991) i dwukrotnie brąz (1990 i 1993), a także trzy medale na halowych mistrzostwach Polski – złoto (1992) i dwukrotnie srebro (1990 i 1991). Był wielokrotnym rekordzistą Regionu Podlaskiego w trójskoku i rekordzistą w skoku w dal. Zmarł 2 V 2023.

* * *

Eugeniusz Stanisław Matyjas (1952–2023) – prawnik, działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL, w latach 1990–1994 wojewoda leszczyński. Absolwent prawa na Uniwersytecie Wrocławskim, do 1981 roku prezes wojewódzkiego Stowarzyszenia „Pax” w Lesznie. Od 1980 roku w „Solidarności”, delegat na I Krajowy Zjazd Delegatów w Gdańsku, internowany w stanie wojennym, po zwolnieniu współpracował z podziemiem, aresztowany w grudniu 1982 roku i skazany w kwietniu 1983 roku na dwa lata pozbawienia wolności z zawieszeniem. Organizował kolportaż prasy drugiego obiegu i współpracę ze strukturami „Solidarności” w Poznaniu i Wrocławiu, a także z Duszpasterstwami Ludzi Pracy. W okresie 1983–1986 był bezrobotny, następnie przez trzy lata pracował w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji w Lesznie. W latach 1990–1994 wojewoda leszczyński, później związany z biznesem, działał w SKL i AWS. Zmarł 6 V 2023.

* * *

Stanisław Lenartowicz (1939–2023) – reżyser animowanych filmów kombinowanych, rysunkowych i wycinankowych, ale także krótkometrażowych fabuł i dokumentów oraz widowisk telewizyjnych i programów poetyckich. Scenarzysta i autor opracowania plastycznego. Absolwentem Wydziału Reżyserii PWSFTv i T, większość filmów nakręcił w studiach Se-Ma-For i Anima-Pol. Pod jego kierunkiem w latach 90. XX wieku powstała, składająca się z kilkudziesięciu filmików, animacja do polskiej wersji Ulicy Sezamkowej. Poza twórczością dla dzieci zajmował się także realizacją autorskich filmów dla dorosłych. Odznaczony m.in. Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 7 V 2023.

* * *

Jerzy Szteliga (1953–2023) – działacz partyjny i polityk, poseł na Sejm II, III i IV kadencji. Absolwent wydziału filologicznego Leningradzkiego Uniwersytetu Państwowego, gdzie uzyskał też doktorat, a potem pracował na Politechnice Opolskiej. Od 1977 roku w PZPR, pełnił funkcje kierownicze w komitecie wojewódzkim partii z I sekretarzem włącznie (1989–1990). W 1990 roku został przewodniczącym rady wojewódzkiej SDRP, a potem w SLD. W latach 1993–2005 poseł z ramienia SLD. Był wiceprzewodniczącym komisji śledczej ds. afery Rywina. W 2006 postawiono mu zarzuty prokuratorskie przyjęcia korzyści majątkowej w wysokości 90 tys. zł, ale sąd oczyścił go z zarzutów. Zmarł 8 V 2023.

* * *

Krystyna Łubieńska (1932–2023) – aktorka teatralna, telewizyjna, radiowa i filmowa związana z teatrami dramatycznymi we Wrocławiu, Warszawie, Katowicach, Lublinie i z Teatrem Wybrzeże w Gdańsku, a także animatorka kultury. Jako dziecko była łączniczką i sanitariuszką w Powstaniu Warszawskim. Absolwentka Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych we Wrocławiu (dziś ASP), potem PWST. Odbyła dziesięciomiesięczne tournée w USA. Najdłużej występowała w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Na emeryturze zajęła się organizowaniem wieczorów poetyckich i innych wydarzeń artystycznych. Zmarła 10 V 2023.

* * *

Tadeusz Zaleski (1953–2023) – fizyk, absolwent fizyki na Uniwersytecie Gdańskim, doktor nauk fizycznych. Inicjator powołania pierwszego w Polsce Biura Informacji i Promocji na Uniwersytecie Gdańskim, którego był dyrektorem od 1991 roku, rzecznik prasowy Uniwersytetu Gdańskiego oraz założyciel i pierwszy redaktor naczelny „Gazety Uniwersyteckiej” na uczelni. W latach 1998–2001 rzecznik prasowy Komitetu Badań Naukowych i dyrektor Departamentu Informacji i Promocji KBN. Inicjator Bałtyckiego Festiwalu Nauki, pełnomocnik Rady Rektorów Województwa Pomorskiego ds. Bałtyckiego Festiwalu Nauki, twórca m.in. Kawiarni Naukowej, do której zapraszał prelegentów popularyzujących naukę. Organizator Targów Edukacyjnych „Zostań Żakiem” oraz stron internetowych poświęconych edukacji, np. „Przeglądu EUREKA” – Serwisu Informacji Naukowo-Technicznych popularyzujących wyniki prac naukowych. Wyróżniony nagrodą „Popularyzator nauki” serwisu PAP Nauka w Polsce. Zmarł 10 V 2023.

* * *

Wincenty Grabarczyk (1932–2023) – aktor teatralny i filmowy, absolwent Katowickiego Studia Dramatycznego, związany z Teatrem Kwadrat. Szerokiej publiczności znany z roli Jeremiasza w serialu Klan. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 13 V 2023.

* * *

Prof. Włodzimierz Śliwiński (1939–2023) – ekonomista, profesor zwyczajny na Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1993–1999 rektor tej uczelni. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, z którym związał całe zawodowe życie, pełniąc m.in. funkcję prodziekana Wydziału Nauk Ekonomicznych (1979–1981), dyrektora Ośrodka Studiów Amerykańskich UW (1981–1984), prorektora (1987–1993 i rektora. Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, austriackim Krzyżem Honorowym za Naukę i Sztukę I Klasy, francuskim Orderem Palm Akademickich oraz wyróżniony tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Nowojorskiego. Zmarł 13 V 2023.

* * *

Anna Helena Branicka-Wolska ps. „Późna” (1924–2023) – córka Adama hr. Branickiego, właściciela Pałacu w Wilanowie. Po wybuchu wojny prowadziła wraz z matką i siostrami szpital polowy, w styczniu wywieziona przez NKWD na Łubiankę, a następnie do obozu internowania w Krasnogorsku. W 1947 roku wróciła do Warszawy, ale była przez jakiś czas przetrzymywana w więzieniu przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Od 1948 roku pracowała w Bibliotece Instytutu Badań Literackich. Autorka książki Miałam szczęśliwe życie. Ostatnia z Branickich. Odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i francuską Legią Honorową za uratowanie francuskiego oficera Bernarda de Roqefeuila w czasie II wojny światowej. Zmarła 13 V 2023.

* * *

Krzysztof Mecner (1963–2023) – dziennikarz sportowy specjalizujący się w piłce siatkowej. W latach 1985–2001 dziennikarz „Sportu”, autor wielu publikacji i książek o tematyce sportowej, głównie dotyczących historii siatkówki, m.in. monografii 80 lat polskiej siatkówki, 90 lat polskiej siatkówki i Siatkówka na igrzyskach. W swoim dorobku ma także inne książki. m.in. biografię legendarnego Huberta Wagnera pt. Kat, którą napisał wspólnie z synem trenera Grzegorzem. Zmarł 14 V 2023.

* * *

Barbara Krupa-Wojciechowska (1930–2023) – lekarz, profesor nauk medycznych, specjalistka w dziedzinie diabetologii i nefrologii oraz nadciśnienia tętniczego. Absolwentka Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Gdańsku, z którą związała swoją karierę zawodową, uzyskując kolejne stopnie tytuły naukowe. Od 1989 roku profesor zwyczajny. Autorka i współautorka ponad 400 publikacji badawczych, a także licznych publikacji i artykułów dotyczących przemian społecznych i politycznych w Polsce. W latach 1983–1990 rektor gdańskiej Akademii Medycznej. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 15 V 2023.

* * *

Zbigniew Kaczmarek (1947–2023) – sztangista, brązowy medalista olimpijski, wielokrotny medalista mistrzostw świata i Europy. Pierwszy sukces osiągnął w 1969 roku, zdobywając brązowy medal w wadze lekkiej podczas mistrzostw świata w Warszawie. Następnie zdobywał złote medale na mistrzostwach świata w Columbus (1970) i Limie (1971). W 1972 roku uzyskał brązowy medal na igrzyskach olimpijskich w Monachium, w 1977 roku również brązowy mistrzostwach świata w Stuttgarcie, a rok później srebrny medal na mistrzostwach świata w Gettysburgu. Ponadto zdobył dziesięć medali na mistrzostwach Europy i pięciokrotnie mistrzostwo Polski. W 1981 roku wyjechał do RFN i uzyskał tam kilka tytułów mistrza kraju. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 15 V 2023.

* * *

Gorreti Maria Stanisława Podoska (1932–2023) – Wołynianka i Sybiraczka, córka kapitana Wojska Polskiego zamordowanego w Katyniu, zesłana do Kazachstanu, poprzez Iran i Indie trafiła do ośrodka dla Polaków w Tanzanii, niedaleko granicy z Kanię. Od 1959 roku siostra zakonna ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, była przełożona generalna. Po pierwszej profesji służyła niewidomym mieszkankom II piętra na Piwnej i jednocześnie uczyła się w czteroletnim Studium Muzyczno-Liturgicznym w Aninie. Po ślubach wieczystych brała udział w rocznym Studium dla Mistrzyń Junioratów zorganizowanym przez Wydział Spraw Zakonnych. Od 1975 roku była w Laskach. Należała do Domu św. Franciszka, a pracowała w wielu różnych działach: pomagała w bibliotece brajlowskiej, dyktowała książki niewidomym kopistkom, uczyła w szkole języka angielskiego, jakiś czas była wychowawczynią w internacie dziewcząt. Kapituła w 1995 roku wybrała s. Goretti na przełożoną generalną. Po zakończeniu tej posługi od 2001 roku była przez 9 lat kierowniczką placówki oświatowej dla dzieci niewidomych w Rabce-Zdroju. Ostatnie lata życia spędziła w Laskach. Zmarła 15 V 2023.

* * *

Kacper Tekieli (1984–2023) – alpinista, wspinacz, instruktor wspinaczki sportowej z tytułem nadanym przez Polski Związek Alpinizmu, prywatnie mąż Justyny Kowalczyk, multimedalistki w biegach narciarskich. Absolwent filozofii, podczas studiów zafascynował się górami, w sezonie 2007–2008 był piłkarzem klubu Otryt Lutowiska, po studiach kilka miesięcy spędził w górach Alaski i przez rok pracował w Murowańcu. W Tatrach przeszedł około 300 tras wspinaczkowych, w szczególności większość najważniejszych ścian górskich. W 2010 roku w niecałe pięć godzin wbiegł na wierzchołek Elbrusu, a w 2012 roku wraz z Przemysławem Pawlikowskim zajął 12. miejsce w IX Biegu Rzeźnika. Brał udział w wyprawach na Makalu i Broad Peak Middle, przeszedł ściany w Alpach, Dolomitach, Kolorado, a także najszybciej przebył diretissimę północnej ściany Mięguszowickiego Szczytu Wielkiego. Zaangażowany także w himalaizm, na jesieni 2016 roku wziął udział w tragicznej wyprawie na Shiviling, gdzie przeprowadził akcję ratunkową, w której wraz z Pawłem Karczmarczykiem dotarł do śmiertelnie rannego Łukasza Chrzanowskiego i próbował udzielić mu pomocy. Latem 2018 roku zorganizował ekspedycję mającą na celu wytyczenie nowej drogi na Broad Peak. W roku 2019 odniósł kolejne istotne sukcesy w górach Europy. Samotnie i bez użycia liny pokonał drogą północno-wschodnią ścianę Eigeru Laupera w czasie 37 godz. i 28 min. Zamierzał zdobyć wszystkie czterotysięczniki. W ramach wspinaczki na Jungfrau w Szwajcarii spadł podczas zejścia z lawiną. Zmarł 17 V 2023.

* * *

Bronisław Surmiak (1933–2023) – aktor teatralny, telewizyjny i filmowy, związany z Teatrem Kwadrat (1986–2000), wcześniej należał do zespołów teatrów Ateneum, Dramatycznego, Popularnego, Rozmaitości czy Teatru na Woli. Absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Jana Pawła II. Zagrał m.in. w popularnych serialach, jak Polskie drogi, Zmiennicy, Graczykowie czy Lokatorzy. Zmarł 22 V 2023.

* * *

Bolesław Biega ps. „Bill” (1923–2023) – żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, dowódca kompanii w batalionie „Kiliński”, bohater najsłynniejszego powstańczego zdjęcia (13 sierpnia z ręką na temblaku, bo odniósł rany podczas ataku na Pocztę Główną, wziął ślub z poznaną w 1939 roku i również walczącą w powstaniu 16-letnią sanitariuszką Alicją Treutler ps. „Lilly”; zamiast obrączek mieli kółka od firanki), a ich małżeństwo przetrwało 75 lat). Zmarł 24 V 2023.

* * *

Riad Haidar (1953–2023) – lekarz, polityk i samorządowiec, poseł Koalicji Obywatelskiej. Urodził się w Syrii, absolwent Akademii Medycznej w Lublinie, przez wiele lar był ordynatorem Oddziału Neonatologicznego Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Białej Podlaskiej, później w szpitalu powiatowym w Parczewie, wieloletni szef sztabu WOŚP w Białej Podlaskiej. W latach 2000–2019 członek SLD, przez dwie kadencje od 2010 do 2018 roku radny Sejmiku Województwa Lubelskiego, a od 2019 roku poseł na Sejm wybrany z list SLD. Zmarł 25 V 2023.

* * *

Maciej Kujawski (1953–2023) – aktor teatralny, filmowy i dubbingowy. Absolwent PWST w Warszawie. Występował w Tatrze na Woli w Warszawie, a od 1986 roku w Teatrze Kwadrat. Znany z seriali Lokatorzy i Na Wspólnej. Od 2002 roku użyczał głosu dla Kubusia Puchatka w produkcjach Disneya, dubbingował też różne postaci w polskich animacjach. Zmarł 25 V 2023.

* * *

Mirosława Masłowska (1943–2023) – lekarka, polityk i działaczka samorządowa, posłanka na Sejm V i VI kadencji. Absolwentka Pomorskiej Akademii Medycznej, pracowała w Miejskim Szpitalu Dziecięcym jako chirurg dziecięcy, następnie w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, gdzie pełniła m.in. funkcję dyrektora. W 2002 roku przeszła na emeryturę. Od 1993 roku należała do Porozumienia Centrum, a następnie przystąpiła do PiS. W latach 1998–2005 była radną Szczecina, w wyborach samorządowych kandydowała z ramienia PiS i PO. W latach 2005–2011 była posłanką wybraną z list Prawa i Sprawiedliwości. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 29 V 2023.

* * *

Edward Czernik (1941–2023) – lekkoatleta, skoczek wzwyż, olimpijczyk z Tokio w 1964 roku,  karierę sportową rozpoczynał w MKS Zryw w 1958 roku, a zakończył z rekordem życiowym na poziomie 2,20 metra. Po zakończeniu kariery sportowej był nauczycielem wychowania fizycznego oraz trenerem skoku wzwyż. Najpierw zajmował się tym w Polsce, a w 1986 roku zdecydował się wyjechać z kraju i trafił do Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Zmarł 31 V 2023.

CZERWIEC 2023

* * *

Mieczysław Piotrowski „Dučin” (1958–2023) – lider Solidarności Polsko-Czechosłowackiej, od lat 70. związany z ruchem studenckim, organizator działalności przerzutowej poligrafii i wydawnictw podziemnych przez granicę, organizator i uczestnik spotkań przedstawicieli opozycji z Polski i Czechosłowacji, współorganizator Festiwalu Niezależnej Kultury Czechosłowackiej w 1989 roku. Współorganizator i rzecznik generalny Stowarzyszenia Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka, współzałożyciel i członek Rady Fundacji Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej. Od 1991 roku Mieczysław Piotrowski pełnił funkcję starszego inspektora w gabinecie wojewody w Urzędzie Wojewódzkim we Wrocławiu, a następnie był rzecznikiem prasowym Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej oraz KGHM Polska Miedź SA. Zmarł 7 VI 2023.

* * *

Barbara Borys-Damięcka (1937–2023) – reżyser teatralna i telewizyjna, od 2007 roku senator VII, VIII, IX i X kadencji z ramienia Platformy Obywatelskiej, marszałek senior Senatu X kadencji. Absolwentka Wydziału Organizacji Produkcji Filmowej PWSTiF w Łodzi. W latach 1958–1993 zawodowo związana z Telewizją Polską, reżyserował i realizowała przedstawienia Teatru Telewizji, współtworzyła takie programy, jak m.in. Tele-Echo oraz większość programów telewizyjnych Kabaretu Starszych Panów. W okresie 1997–2007 pełniła funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Teatru Syrena w Warszawie. Prywatnie żona aktora Damiana Damięckiego i matka aktora Grzegorza Damięckiego. Zmarła 9 VI 2023.

* * *

Tadeusz Kadenacy (1947–2023) – działacz opozycji niepodległościowej, redaktor pism drugoobiegowych w kraju i na emigracji, współpracownik Studenckiego Komitetu Solidarności w Krakowie. W latach 70. XX wieku był lektorem języka angielskiego na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Był publicystą, członkiem Rady Wydawniczej wydawnictwa KOS. W październiku 1981 roku wyjechał na Zachód. W Paryżu, a potem w Londynie współpracował z pismem „Puls”, wydawnictwami Editions Spotkania oraz Polonia Book Fund Ltd. Był redaktorem wydawanego w Londynie niepodległościowego pisma „Libertas”. Od 1983 roku pełnił funkcję zagranicznego przedstawiciela Liberalno-Demokratycznej Partii Niepodległość. W 1991 roku wrócił do Polski. Mieszkał w Krakowie. Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarł 10 VI 2023.

* * *

Marek Makuch (1954–2023) – muzyk, gitarzysta basowy, w latach 80. związany z zespołem Bajm, z którym nagrał dwie pierwsze płyty Bajm i Martwa woda. Ostatnio występował także w grupie Old Klezmer Trio, która wykonywała covery muzyki klezmerskiej w języku jidysz oraz współpracował z Młodzieżowym Domem Kultury w Puławach, gdzie pojawiał się m.in. na imprezach charytatywnych. Zmarł 12 VI 2023.

* * *

Br. Elizeusz Janikowski (1954–2023) – konsekrowany pustelnik, który przez 23 lata mieszkał samotnie w pustelni na Wzgórzu Cierniak w Kotlinie Kłodzkiej; był 11 pustelnikiem mieszkającym w tym miejscu, kontynuując tradycję pustelniczą sięgającą 1853 roku. Skończył szkołę ogrodniczą i przez krótki czas pracował w zawodzie. Przez kolejne lata mieszkał w klasztorach w Zakopanem, Przemyślu, Krakowie i Częstochowie. Pracował również jako opiekun osób niepełnosprawnych. Mieszkając w pustelni pomagał okolicznym mieszkańcom w różnych pracach w zamian za posiłek i niewielkie datki „co łaska”, a także pisał ikony. 12 maja złożył śluby wieczyste podczas Mszy św., której przewodniczył bp Marek Mendyk. Zmarł 13 VI 2023.

* * *

Krzysztof Klęczkowski (1972–2023) – muzyk i aktor, grał na klawiszach i komponował. Występował w wielu zespołach, na wielu scenach, między innymi u boku Andrzeja „Piaska” Piasecznego, w latach 90. Występował w zespole Vivid. Jako aktor wcielał się w role drugoplanowe w serialach M jak miłość, Klan, Ojciec Mateusz i Samo życie. Zmarł 13 VI 2023.

* * *

Małgorzata Krupecka USJK (1962–2023) – historyk, archiwistka, rzecznik Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego. W 1986 roku ukończyła filologię polską na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, rok później wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego (szarych urszulanek). Autorka opracowań oraz tekstów publicystycznych, współautorka scenariusza filmu Nic większego jak świętość. Od 2002 roku zaangażowana w badania najnowszej historii sióstr urszulanek SJK. Współpracowała z „Przewodnikiem Katolickim”, a od 2007 roku z poznańskim oddziałem IPN. W latach 1994–2001 mieszkała w Taizé, tworząc z s. Bożeną Kolczyńską pierwszy urszulański duet w ekumenicznej wspólnocie. Zmarła 14 VI 2023.

* * *

Bogdan Jerzy Urbankowski (1943–2023) – poeta, eseista, dramaturg i filozof. Absolwent polonistyki i filozofii na Uniwersytecie Warszawskim, doktor nauk humanistycznych. Twórca i teoretyk Nowego Romantyzmu, potem związany z nurtem niepodległościowym opozycji, współredaktor wielu pism i wydawnictw podziemnych. Stypendysta Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku i Editions Dembowski w Paryżu. Po wprowadzeniu stanu wojennego jako działacz „Solidarności” usunięty z pracy w Polskim Radiu. Z powodów politycznych usuwany kolejno z pracy w Teatrze im. Szaniawskiego w Płocku i z redakcji miesięcznika „Poezja”. W latach 1986–1988 współpracował z miesięcznikiem „Wiara i odpowiedzialność”,  publikował w berlińskim „Poglądzie”, łódzkim „Przedświcie”, „Tu Teraz” (podziemne pismo nauczycieli), piśmie „Słowo podziemne”, a przede wszystkim w wydawnictwach KPN. Był doradcą ds. kultury i wychowania w MON w rządzie Jana Olszewskiego. Od 2010 roku przewodniczący Rady Programowej Związku Piłsudczyków i prezes warszawskiego oddziału ZLP. Autor ponad 50 książek – dramatów, esejów i zbiorów poezji. Od 2017 roku stały publicysta krakowskiego miesięcznika „Wpis”. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Wolności i Solidarności oraz Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 15 VI 2023.

* * *

Zofia Melechówna (1926–2023) – aktorka teatralna i filmowa, pracowała w teatrach w Warszawie, Olsztynie, Bielsku Białej i Rzeszowie. Od 1958 roku pracowała w Teatrze im. Wiliama Horzycy w Toruniu. Zagrała w filmach Zabicie ciotki i Owoce miłości. Odznaczona Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarła 15 VI 2023.

* * *

Hanna Zembrzuska (1934–2023) – aktorka teatralna i filmowa, absolwentka Wydziału Aktorskiego PWST w Warszawie. Zadebiutowała w 1957 roku w warszawskim Teatrze Ateneum, grała na deskach teatrów warszawskich: Ateneum (1957–1959), Narodowego (1959–1969), Polskiego (1969–1975), Na Woli (1983–1986), Teatru Kwadrat (1976-1983 i 1986–2012) oraz w Teatrze Nowym w Łodzi. Zagrała role w 50 przedstawieniach teatralnych. W latach 50. i 60. wystąpiła w pięciu filmach na dużym ekranie, zagrała także w 20 spektaklach Teatru Telewizji i występowała w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia. Prywatnie żona Jana Kobuszewskiego (w 2007 roku otrzymała od Prezydenta medal za długoletnie pozycie małżeńskie z okazji jubileuszu 50-lecia). Zmarła 16 VI 2023.

* * *

Ks. prof. Michał Dróżdż (1958–2023) – teolog, filozof i medioznawca, specjalista w dziedzinie filozofii mediów i komunikacji, teorii dziennikarstwa, filozofii kultury i aksjologii komunikowania. Dziekan Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Doktorat obronił na Uniwersytecie Leopolda Franciszka w Innsbrucku, a stopień doktora habilitowanego nauk o mediach i komunikacji społecznej nadał mu Uniwersytet Katolicki w Rużomberku. Współzałożyciel kierunku dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, a także inicjator organizowanej co roku na UPJPII Międzynarodowej Konferencji Etyki Mediów. Etyce mediów poświęcił wiele wykładów, książek i programów radiowych. Był zaangażowany w pracę V Synodu Diecezji Tarnowskiej i Komisji ds. Mediów. Był głównym autorem synodalnego dokumentu na temat mediów, w którym nakreślił ich rolę i zadania na przyszłość. W 2021 roku został wybrany członkiem Rady Programowej Telewizji Polskiej na czteroletnią kadencję. Zmarł 16 VI 2023.

* * *

Ryszard Połomski (1933–2023) – muzyk, wieloletni szef zespołu muzycznego Klubu Dziennikarza we Wrocławiu. U zarania Teatru Pantomimy Henryka Tomaszewskiego był korepetytorem zespołu. Zmarł 16 VI 2023.

* * *

Wojciech Wiejak (1958–2023) – pilot, ratownik tatrzański, jeden z twórców Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, który lotnictwu sanitarnemu poświęcił 40 lat. Przysięgę ratowniczą złożył w 1986 roku, jako pilot śmigłowca Mi-2, a później W3-A Sokół w Tatrach wziął udział w blisko 260 wyprawach ratunkowych oraz zwiózł ze stoków ponad 230 kontuzjowanych narciarzy. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 16 VI 2023.

* * *

Jolanta Wadowska-Król (1939–2023) – lekarz pediatra, w latach 1974–1981 uratowała przed zachorowaniem lub śmiercią na ołowicę setki dzieci mieszkających w Katowicach i okolicach. Absolwentka Wydziału Lekarskiego Śląskiej Akademii Medycznej. Pracowała w poradni w katowickiej dzielnicy Szopienice, gdzie działała Huta Metali Niezależnych. U swoich małych pacjentów wykryła objawy zatrucia metalami ciężkimi. Przebadała 4,5 tys. dzieci. Wyniki badań opublikowała w rozprawie doktorskiej w 1974 roku i była naciskana przez władze PZPR, by wycofała się z tych działań. Nie ustąpiła, doprowadziła do masowego leczenia dzieci i likwidacji domów stojących najbliżej komina huty. Laureatka wielu nagród, doktor honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. Zmarła 18 VI 2023.

* * *

Piotr Golema (1960–2023) – dyplomata, urzędnik państwowy, radca-minister, od 2017 do 2019 roku konsul generalny w Hamburgu. Absolwent szkół muzycznych I i II stopnia, potem Wydziału Nauk Społecznych KUL. W latach 1988–1990 pracował w Szczecińskim Wydawnictwie Diecezjalnym „Ottonianum”, pełniąc funkcję publicysty i sekretarza redakcji w czasopiśmie „Kościół nad Odrą i Bałtykiem”. W latach 1989–1991 asystent na Wydziale Nauk Politycznych Uniwersytetu Szczecińskiego. Rozpracowywany przez SB. Od 1991 roku pracownik w MSZ, przebywał na placówkach w Kolonii, Monachium, Berlinie i Hamburgu, gdzie zajmował stanowiska do spraw konsularnych. W 2004 roku uczestniczył w programie studyjnym w zakresie polityki bezpieczeństwa, organizowanym przez amerykańsko-niemieckie centrum studiów bezpieczeństwa im. George’a Marshalla w Niemczech. Od sierpnia 2016 roku pełnił obowiązki kierownika Konsulatu Generalnego RP w Hamburgu, a w 2017 roku został powołany na konsula generalnego. W latach 2019–2021 pełnił funkcję kierownika wydziału konsularnego Ambasady RP w Berlinie, potem pracował w Departamencie Polityki Europejskiej MSZ. Zmarł 18 VI 2023.

* * *

Krzysztof Olesiński (1953–2023) – basista rockowy, w latach 1979–1980 i 1992–2003 członek zespołu Maanam. W 1980 roku przeszedł do jazzowej formacji Laboratorium, z którą nagrał trzy płyty oraz muzykę do spektaklu Krol Ubu. Po powrocie do reaktywowanego zespołu Maanam nagrywa wiele płyt, programów telewizyjnych, gra wiele koncertów w Polsce i zagranica, między innymi: w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii, Niemczech oraz na misji pokojowej w Bośni i Hercegowinie. Występował na festiwalach w Opolu, w Sopocie i w Jarocinie na Europejskim Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach. Współpraca trwała do 2003 roku. W 2006 wyjechał do Londynu, gdzie przebywał do śmierci, pełniąc funkcję Dyrektora Artystycznego Telewizji Polskiej TVPL. Zmarł 18 VI 2023.

* * *

Maria Bojarska (1953–2023) – pisarka, teatrolog i krytyk teatralny, historyk teatru, muzyk. Autorka m.in. biografii Mieczysławy Ćwiklińskiej, piąta i ostatnia żona Tadeusza Łomnickiego, o którym napisała książkę Król Lear nie żyje. W latach 1998–2002 felietonistka miesięcznika „Zwierciadło”. Zmarła 19 VI 2023.

* * *

Krystyna Froelich-Przybylska (1934–2023) –  aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa, debiutowała w 1954 roku na deskach Teatru Powszechnego w Łodzi. Rok później ukończyła studia w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Na początku związała się z Teatrem Dramatycznym w Częstochowie i Teatrem Ziemi Pomorskiej Bydgoszcz-Toruń, potem występowała w łódzkich teatrach i warszawskich teatrach. Zagrała w popularnych serialach, takich jak: M jak miłość, Rodzina Leśniewskich, Na sygnale, Dom, Plebania, Psie serce, Rozmowy o miłości, Klan, Ojciec Mateusz, Na Wspólnej. Po raz ostatni pojawiła się na ekranie w Asymetrii w 2020 roku. Zmarła 23 VI 2023.

* * *

Mjr Miron Borejsza ps. „Błysk” (1929–2023) – żołnierz podziemia niepodległościowego na Lubelszczyźnie, w czasie okupacji niemieckiej był łącznikiem w Armii Krajowej. W 1946 roku żołnierz drużyny dywersyjnej WiN dowodzonej przez Stefana Ochnio „Kiemlicza”, operującej w powiecie puławskim. W grudniu 1946 roku aresztowany przez UB i osadzony w więzieniu na Zamku w Lublinie, skąd został zwolniony w wyniku amnestii z lutego 1947 roku. Przez wiele lat aktywnie brał udział w spotkaniach kombatanckich, edukacyjnych i patriotycznych, przywracających pamięć o Żołnierzach Wyklętych. Zmarł 24 VI 2023.

* * *

Jakub Ulewicz (1967–2023) – aktor teatralny, filmowy i serialowy. Absolwent Wydziału Aktorskiego PWST w Krakowie. Debiutował w1991 roku w roli Kopyrdy w spektaklu Ferdydurke Witolda Gombrowicza na scenie Teatru Nowego w Poznaniu. Występował w teatrach: Nowym w Poznaniu (1989–1993), Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu (1993–1998), Polskim w Poznaniu (1998–2004). Od roku 2004 roku aktor Teatru Polskiego w Bydgoszczy. Zagrał w ponad 50 filmach i serialach. Zmarł 24 VI 2023.

* * *

Irena Siła-Nowicka (1913–2023) – działaczka społeczna, przed wojną studiowała na Uniwersytecie Warszawskim. Podczas okupacji niemieckiej wraz z mężem Władysławem Siłą-Nowickim  pomagała w ukryciu się, zatrudniała do opieki nad córkami oraz zorganizowała fałszywe dokumenty młodej Żydówce Barbarze Nowak, która dzięki temu wsparciu przeżyła okupację. Po wojnie zaangażowana w działalność podziemia antykomunistycznego. Odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Zmarła 24 VI 2023.

* * *

Grzegorz Tucki (1973–2023) –  wspinacz i działacz społeczny, animator i popularyzator wspinaczki wśród dzieci, absolwent krakowskiej AWF. Był wychowawcą i twórcą klasy o profilu wspinaczkowym w Gimnazjum nr 3 w Jaworznie, dzięki niemu w dwóch szkołach w Jaworznie powstały ściany wspinaczkowe, powołał do istnienia Uczniowski Klub Sportowy „K-2” i opiekował się dziesiątkami wychowanków. Pracował społecznie w Komisji Wspinaczki Sportowej Polskiego Związku Alpinizmu, zajmował się przede wszystkim popularyzacją wspinaczki wśród dzieci, np. realizował projekt „Wspinanie to wyzwanie”. Autor i pomysłodawca projektu „W górę”  oraz Pucharu Dzieci i Dzieci Młodszych. Program „W górę” pozwolił wielu dzieciom rozpocząć wspinaczkę i uczestniczyć w darmowych zajęciach sportowych na ścianie wspinaczkowej w wielu miejscach w Polsce.  Zmarł 27 VI 2023.

* * *

Andrzej Piotrowski (1933–2023) –  trener lekkoatletyki, twórca sukcesów polskich lekkoatletek podczas igrzysk olimpijskich w Tokio. Absolwent warszawskiej AWF. Szkoleniowiec w warszawskich klubach sportowych Syrena i Ogniwo. Od 1958 trener reprezentacji Polski, uczestniczył w przygotowaniach lekkoatletek do igrzysk olimpijskich w Rzymie w 1960 roku i mistrzostw Europy w 1962 roku. W grupie jego zawodniczek były m.in. Ewa Kłobukowska i Irena Kirszenstein. Podczas mistrzostw Europy w 1966 roku jego zawodniczki zdobyły siedem medali. Do 1968 roku był kierownikiem  szkolenia grupy konkurencji kobiecych w Polskim Związku Lekkiej Atletyki. W 1985 roku wyjechał do Meksyku, gdzie także pracował jako trener, potem był zatrudniony w meksykańskim komitecie olimpijskim, był także doradcą w tamtejszym ministerstwie sportu. Zmarł 29 VI 2023.

* * *

Józef Kozioł (1939–2023) –  ekonomista i polityk, w latach 1985–1988 wiceprezes Rady Ministrów, w latach 1988–1989 minister ochrony środowiska i zasobów naturalnych, poseł na Sejm PRL IX kadencji. Absolwent SGPiS w Warszawie, doktor nauk ekonomicznych, pracował jako nauczyciel akademicki tej uczelni. W latach 1953–1956 członek ZMO, od 1959 roku członek ZSL (w czasach III RP PSL). W latach 1982–1983 wiceminister rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a w okresie 1989–1990 minister stanu w Kancelarii Prezydenta PRL/RP Wojciecha Jaruzelskiego. W 1991 roku współtworzył Spółdzielczy Bank Rozwoju „Samopomoc Chłopska” i został jego wiceprezesem.  W latach 1994–2000 i 2001–2005 prezes zarządu Banku Ochrony Środowiska, a w okresie 2005–2012 prorektor Wyższej Szkoły Rozwoju Lokalnego w Żyrardowie. Był członkiem honorowego Komitetu Poparcia Waldemara Pawlaka w wyborach prezydenckich w 2010 roku. Odznaczony Krzyżem  Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 29 VI 2023.

* * *

Prof. Joanna Muszkowska-Penson (1921–2023) –  lekarka i nauczyciel akademicki, profesor nauk medycznych, żołnierz ZWZ, więźniarka Ravensbrück, działaczka opozycji w okresie PRL, blisko współpracowała z Lechem Wałęsą. W 1940 roku została żołnierzem Związku Walki Zbrojnej, w 1941 zatrzymania i osadzona na Pawiaku, w latach 1941–1945 więźniarka obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. Absolwentka łódzkiej Akademii Medycznej, specjalizowała się w zakresie nefrologii i chorób wewnętrznych, w latach 1950–1980 zatrudniona w Klinice Chorób Nerek Akademii Medycznej w Gdańsku, potem ordynator oddziału internistycznego szpitala wojewódzkiego. Wspierała strajkujących w 1980 roku, po wprowadzeniu stanu wojennego ukrywała w swoim mieszkaniu Piotra Dyka. W latach 80. osobista lekarka i tłumaczka Lecha Wałęsy. Aresztowana w 1984 roku za kolportaż wydawnictw drugiego obiegu, zwolniona po kilku dniach. W latach 1991–2006 na emigracji w Glasgow. W 2006 roku wróciła do Polski i podjęła pracę w biurze Lecha Wałęsy. Odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 30 VI 2023.

LIPIEC 2023

* * *

Maciej Skupiński (1985–2023) –  pierwszy polski mistrz świata w muay thai, trener sztuk walki. Jednym z propagatorów tajskiego boksu w Polsce, a w 2003 roku został mistrzem świata muay thai federacji IFMA. Zmarł 2 VII 2023.

* * *

Bogdan Miś (1936–2023) –  matematyk, dziennikarz i popularyzator nauki. Absolwent matematyki na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1958–1961 pracował jako operator i programista przy pierwszym polskim komputerze i napisał pierwszą polską grę komputerową „Kółko i krzyżyk”. Był asystentem  na Wydziale Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego i na Wydziale Elektroniki Politechniki Warszawskiej, pracował w Instytucie Matematycznym PAN i w uczelniach prywatnych. Członek PZPR od 1969 roku do jej rozwiązania, lektor KC PZPR. Od 1967 roku zajmował się dziennikarstwem, współpracował z agencjami, pismami i rozgłośniami radiowymi; m.in. był autorem cyklu felietonów o informatyce publikowanych w „Życiu i Nowoczesności”. W latach 1992–1996 zorganizował i redagował polską edycję miesięcznika  „PC Magazine”, był redaktorem naczelnym „Informatyki”, potem kierował działem matematyki i informatyki w „Wiedzy i Życiu”. Członek Komitetu Prognoz „Polska 2000 plus” przy Prezydium PAN. Współpracował z serwisem racjonalista.pl. Zmarł 2 VII 2023.

* * *

Paweł Kopeć (1973–2023) –  taternik, alpinista i himalaista, był jednym z trzech Polaków, którzy 2 lipca 2023 roku zdobyli Nanga Parbat. Był członkiem Świętokrzyskiego Klub Alpinistycznego, członkiem programu Polski Himalaizm Zimowy oraz należał do kadry Polskiego Związku Alpinizmu. W swoim wspinaczkowym CV miał m.in. zdobycie Manaslu (8163 m n.p.m). Zginął podczas zejścia z Nanga Parbat. Zmarł 3 VII 2023.

* * *

Henryk Frankiewicz (1938–2023) –  działacz opozycji antykomunistycznej. W czasie strajku w 1970 roku w Gdańskiej Stoczni Remontowej wybrany delegatem do zakładowej komisji strajkowej, był łącznikiem między Stocznią Gdańską a Gdańską Stocznia Remontową. Od września 1980 roku członek NSZZ „Solidarność” Gdańskiej Stoczni Remontowej, przewodniczący Komisji Zakładowej w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Transportu i Sprzętu Budownictwa Komunalnego. Po wprowadzeniu stanu wojennego internowany (od 13 grudnia 1981 roku do 22 listopada 1982 roku), przebywał w ośrodku odosobnienia w Strzebielinku. Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności. Zmarł 3 VII 2023.

* * *

Andrzej Cugier (1956–2023) –  kulturysta, mistrz Europy w kulturystyce z 1986 roku, założyciel pierwszej siłowni w Lesznie, która działała przy Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej „Leszczynko”. W 1984 roku po raz pierwszy zdobył tytuł Mistrza Polski w kategorii do 70 kg. W 1985 został powołany do kadry Polski. W tym samym roku został wicemistrzem Polski, a na Mistrzostwach Europy w Madrycie zajął 12 miejsce. W 1986 wywalczył złoty medal na Mistrzostwach Europy w Warszawie. W 1988 roku zdobył brązowy medal Mistrzostw Polski. W 1991 roku zajął 8 miejsce na Mistrzostwach Świata w Kulturystyce, a w 1991 drugie miejsce w Pucharze Polski. Zmarł 3 VII 2023.

* * *

Płk Józef Małek ps. „Tygrys” (1923–2023) –  architekt, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej w czasie okupacji niemieckiej, po II wojnie światowej zaangażowany w działalność podziemia antykomunistycznego, partyzant oddziału Antoniego Hedy „Szarego”. Brał udział w akcjach sabotażowo-dywersyjnych Związku Odwetu Związku Walki Zbrojnej. Odpowiadał za wykonywanie wyroków sądu Polskiego Państwa Podziemnego na konfidentach. W 1942 roku został dowódcą bojówki operacyjnej obwodu AK „Dolina Iłży”. Od wiosny 1943 roku należał do bojówki do specjalnych poruczeń „Baszta” Komendy Okręgu w oddziałach Kedywu. Po wojnie walczył w szeregach Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, brał udział w rozbiciu więzienia w Kielcach oraz w Radomiu w 1945 roku. Potem podjął studia na Politechnice Wrocławskiej, po roku aresztowany przez UB, torturowany i skazany na karę śmierci (dzięki interwencji Ormian – oficerów Armii Czerwonej wyrok zamieniono na 15 lat więzienia, potem uniewinniony i zwolniony). Ukończył studia i pracował jako architekt. Po 1989 roku działał w Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Odznaczony Srebrnym Orderem Virtuti Militari. Zmarł 12 VII 2023.

* * *

Kaya Mirecka-Plos (1924–2023) –  pisarka, projektantka mody, działaczka społeczna w USA. W czasie wojny zesłana na roboty do hotelu w Jeleniej Górze. Po wojnie trafiła do Teatru Żołnierza Polskiego przy II Korpusie. Lata powojenne spędziła za granicą, głównie w Anglii, gdzie skończyła studia i zdobyła tytuł magistra Działu Mody na prestiżowej uczelni. Doktorat obroniła na Uniwersytecie w Heidelbergu w Niemczech. Po 15 latach pobytu za granicą, pod koniec 1957 roku, wróciła do kraju. Pracowała jako projektantka mody, była inicjatorką założenia firmy Moda Polska. Pod koniec lat 60. aresztowana przez SB i zmuszona do wyjazdu do USA, gdzie została prezesem Amerykańskiej Rady Kultury Polskiej, a w 1991 roku dyrektorem wykonawczym Amerykańskiego Centrum Kultury Polskiej w Waszyngtonie, gdzie urządziła Gabinet Jana Karskiego i stworzyła stypendium jego imienia. Działaczka charytatywna, współpracowała z Fundacją Jolanty Kwaśniewskiej „Porozumienie bez barier”, fundując wakacje i stypendia w USA. Odznaczona Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderem Ecce Homo. Była Damą Orderu Uśmiechu. Zmarła 13 VII 2023.

* * *

Płk Kazimierz Klimczak ps. „Szron” (1914–2023) –  pułkownik Wojska Polskiego w stanie spoczynku, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz Armii Krajowej, najdłużej żyjąc uczestnik powstania warszawskiego i najstarszy mężczyzna w Polsce. Od 1936 roku służył w Wojsku Polskim, ukończył szkołę podoficerów instruktorów i rozpoczął służbę w Brodnicy. Brał udział w walkach Armii „Pomorze” w kampanii wrześniowej. Ranny w bitwie nad Bzurą trafił do Szpitala Ujazdowskiego na leczenie. Jako inwalida wojenny nawiązał kontakt ze Związkiem Walki Zbrojnej, podczas powstania warszawskiego walczył na Woli w szeregach Obwodu Ochota AK. Do 1946 roku służył w pułku samochodowym Ludowego Wojska Polskiego jako dowódca plutonu transportowego. Był działaczem Związku Inwalidów Wojennych RP. W 2017 roku awansowany do stopnia pułkownika. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 14 VII 2023.

* * *

Wojciech Walkiewicz (1938–2023) –  kolarz, trener i działacz kolarski. W latach 1958–1963 był zawodnikiem i trenerem w klubie Prim Ełk. W latach 1965–1973 szef wyszkolenia w Polskim Związku Kolarskim, od 1973 roku trener kadry, autor sukcesów na mistrzostwach świata w 1973 i 1974 roku, m.in. Ryszarda Szurkowskiego i Janisza Kowalskiego. Pracował jako szef szkolenia z olimpijską kadrą Meksyku (1979–1980), trener kolarstwa w Seatle, szef szkolenia w olimpijskiej kadrze Brazylii (1987–1988), trener kolarstwa i wykładowca The Wingate Institute (Narodowego Centrum Wychowania Fizycznego i Sportu) w Izraelu (1988–1992). W 1996 roku został prezesem Polskiego Związku Kolarskiego, pełnił też funkcje w kolarskich organizacjach międzynarodowych, w latach 2005–2009 był wiceprezesem Polskiego Komitetu Olimpijskiego, w następnej kadencji wiceprezesem, a od 2009 roku zasiadał w prezydium PKOl. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 16 VII 2023.

* * *

 

Lech Jęczmyk (1936–2023) –  tłumacz, eseista, publicysta, znawca literatury science fiction, działacz niepodległościowy. Publikował m.in. w „Fantastyce” i „Frondzie”, tłumacz m.in. Hellera, Vonneguta, Bergera i Dicka. Absolwent rusycystyki na Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1959–1963 pracownik biblioteki Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, w następnych latach kierownik redakcji w Wydawnictwie „Iskry”, kierownik r działu literatury anglojęzycznej w „Czytelniku”, redaktor naczelny „Fantastyki”, kierownik publicystyki w TVP1, zastępca redaktora naczelnego tygodnika „Spotkania”. W latach 1981–1984 działał w „Solidarności” Międzywydawniczej; autor, redaktor i kolporter podziemnych czasopism „BMW”, „Wyzwolenie”, „Vacat” i „Sprawa”. W latach 1981–1989 działał w Duszpasterstwie Środowisk Twórczych, a w 1982–1984 w Ruchu Politycznym Wyzwolenie. W latach 1985–1992 członek zarządu Polskiej Partii Niepodległościowej. Związany z ugrupowaniami prawicowymi bez powodzenia kandydował do Sejmu i na prezydenta Warszawy. Zmarł 17 VII 2023.

* * *

Sylwia Gaj (1965–2023) –  aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. ukończyła wydział aktorski łódzkiej filmówki. W latach 2005–2007 związana była z Teatrem Nowym w Łodzi. Gaj zagrała także pomniejsze role w serialach Klan, Na Wspólnej, Plebania, Fala zbrodni czy Na dobre i na złe. Swoją największą rolę filmową zagrała jeszcze jako studentka, w Spowiedzi dziecięcia wieku (1985) Marka Nowickiego. Zmarła 17 VII 2023.

* * *

Krystyna Kunowska-Prędecka ps. „Krysia” (1926–2023) –  sanitariuszka i kolporterka batalionu „Odwet” podczas Powstania Warszawskiego. W czasie wymarszu z Warszawy zachorowała na szkarlatynę i trafiła jako jeniec do stalagu, potem przeniesiona do głównego obozu Mulberg/Zeithein, gdzie przebywała aż do wyzwolenia obozu przez wojska sowieckie.  Zmarła 18 VII 2023.

* * *

Maria Reimann (1982–2023) –  aktorka, pisarka, tłumaczka, antropolog kultury, autorka książki Nie przywitam się z państwem na ulicy. Związana z Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, jedną ze współzałożycielek Interdyscyplinarnego Zespołu Badań nad Dzieciństwem UW. Zajmowała się szeroko rozumianymi relacjami międzyludzkimi. Interesowała się również zdrowiem i medycyną. Była osobą niedowidzącą. Zagrała w takich filmach jak Wytrwałość czy Anatomia. Zmarła 20 VII 2023.

* * *

Arkadiusz Loska (1974–2023) –  dziennikarz radiowy i telewizyjny, związany ze stacjami telewizyjnymi TVN24, Nsport, TVS. Prowadził także audycje radiowe w Radiu eM, Radiu Plus i Radiu Top. Ostatnio był reporterem TVN24. Zmarł 21 VII 2023.

* * *

Zygmunt Cybulski (1935–2023) –  chemik, nauczyciel akademicki i polityk, profesor Uniwersytetu Przyrodniczo-Technologicznego w Bydgoszczy, poseł na Sejm II kadencji i senator V kadencji. Absolwent chemii na WSP w Gdańsku, był stypendystą Fundacji Humboldta, kilka lat pracował na uczelniach w Niemczech, gdzie się habilitował, a potem został profesorem ART w Bydgoszczy. Specjalizował się w chemii ciała stałego i chemii nieorganicznej. Był prezesem Federacji Związków Nauczycielstwa Polskiego Szkół Wyższych i Nauki, członkiem prezydium OPZZ, przewodniczącym Komisji Nauki OPZZ. W latach 1953–1985 był członkiem PZPR, w okresie 1995–1999 należał do SdRP, a potem do SLD. Odznaczony Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 21 VII 2023.

* * *

Mjr Piotr Karpowicz ps. „Rybka” (1928–2023) –  doktor matematyki, wieloletni wykładowca Politechniki Gdańskiej i Koszalińskiej, autor licznych patentów oraz publikacji naukowych i historycznych. Ostatni żołnierz Uderzeniowych Batalionów Kadrowych i Armii Krajowej Okręgu Wilno, harcerz Szarych Szeregów, a w 1944 roku uczestnik operacji „Ostra Brama”, będącej częścią tzw. powstania wileńskiego, bohater dwóch powstań. Aresztowany przez NKWD w styczniu 1945 roku, torturowany i skazany na 10 lat łagrów w Norylsku o zaostrzonym rygorze. W 1953 roku brał udział w powstaniu łagierników w Norylsku, skazany na karę śmierci, w ostatniej chwili uniknął rozstrzelania przez NKWD. W latach 80. działacz „Solidarności”, awansowany w 2021 roku na stopień majora. Był członkiem Związku Żołnierzy NSZ i Związku Sybiraków. Odznaczony Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Zmarł 23 VII 2023.

* * *

Halina Sobolewska ps. „Zofia” (1928–2023) –  aktorka teatralna i filmowa, w czasie wojny sanitariuszka Powstania Warszawskiego. Jako uczennica tajnych kompletów gimnazjalnych od 1942 roku zaangażowała się w działalność konspiracyjną w ramach II Obwodu „Żywiciel” Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej. W czasie Powstania Warszawskiego była sanitariuszką w zgrupowaniu „Żyrafa”, a także pełniła funkcję telefonistki oraz robiła spis broni i amunicji. Po powstaniu wyszła z Warszawy drogą przez obozy przejściowe w Pruszkowie i Skierniewicach, a podczas ewakuacji udało jej się zbiec. Po wojnie ukończyła Wydział Aktorski na PWST w Warszawie. Występowała na deskach teatrów w Łodzi, Toruniu, Kielcach, Radomiu i Gnieźnie. Zagrała m.in. w takich filmach jak Syzyfowe prace i Księga wielkich życzeń. Zmarła 24 VII 2023.

* * *

Kazimierz Szydełko (1921–2023) –  założyciel Ochotniczej Straży Pożarnej W Nowej Wsi Lubińskiej przed 70 laty, gdzie przez 25 lat był sołtysem. Wojnę spędził na przymusowych robotach pod Smoleńskiem. Zajmował się również rzeźbiarstwem i malarstwem – był współautorem ołtarzy w kościołach w Sobinie i podlubińskiej Gorzycy. Zmarł 24 VII 2023.

* * *

Roman Dyląg (1938–2023) –  muzyk jazzowy i kompozytor, grający na kontrabasie. Studiował muzykologią na Uniwersytecie Jagiellońskim teorią muzyki na Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, gdzie uzyskał absolutorium. W marcu 1963 roku wyemigrował do Szwecji. Od 1956 roku grał muzykę jazzową związany z zespołami Hot-Club Melomani, Jazz Bellevers, The Wreckers, a także z Andrzejem Kurylewiczem i Krzysztofem Komedą, uczestniczył w festiwalach Jazz Jamboree i akompaniował solistom zagranicznym. Podczas pobytu w Szwecji w latach 1963–1978 akompaniował wielu amerykańskim solistom, grał w Paryżu i w Norwegii, a także grał i nagrywał z wieloma szwedzkimi muzykami. W latach 1978–1980 przebywał w Berlinie, a w 1980 roku przeniósł się do Szwajcarii, gdzie grał z lokalnymi i zagranicznymi muzykami. Grał też z polskimi muzykami: Krzysztofem Komedą, Zbigniewem Namysłowskim, Michałem Urbaniakiem, Urszulą Dudziak, Wojciechem Karolakiem, Andrzejem Trzaskowskim i Andrzejem Dąbrowskim. Wystąpił również na Sopot Molo Jazz Festiwal w 50-rocznicę II Festiwalu w Sopocie w 2007 roku. Zmarł 24 VII 2023.

* * *

Walentyna Słonecka ps. „Wala” (1928–2023) –  harcerka Szarych Szeregów, łączniczka i sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim, po upadku powstania wspierała kolegów walczących na Sadybie. Zmarła 30 VII 2023.

* * *

Adam Drąg (1949–2023) –  wokalista, autor tekstów, kompozytor, działacz NSZZ „Solidarność”. Muzyczną karierę rozpoczął w wieku 16 lat jako perkusista i gitarzysta w zespole szkolnym, w trakcie studiów na Politechnice Gdańskiej grał w zespole Waganty. W latach 1972–1974 popularność zdobyły jego piosenki: Połoniny Niebieskie, Ech Muzyka, Muzyka, Muzyka, Rzeki To Idące Drogi, Piosenka bez tytułu, Wpław, Chyba Już Czas Wracać Do Domu. Był także wielokrotnym laureatem Giełdy w Szklarskiej Porębie. Jeden z założycieli i członek zespołu Wały Jagiellońskie, z którym odniósł sukces na Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie (Grand Prix) oraz na Krajowym Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu (Nagroda Dziennikarzy). W latach 1980–1984 zaangażował się w działalność w NSZZ Solidarność. Współorganizował m.in. I Festiwal Piosenki Prawdziwej Zakazane Piosenki  w 1981 roku w Gdańsku. W latach 1987–1990 prowadził (razem z Januszem Telejko) w Piwnicy Świdnickiej we Wrocławiu prywatny Teatr Dla Dzieci Żyrafa. Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności (2014) oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 30 VII 2023.

* * *

Andrzej Zieniewicz (1949–2023) –  literaturoznawca, specjalista z zakresu literatury XX wieku, ale także studiów nad formami z pogranicza fikcji i autobiografii. Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim, z którym związał całą karierę naukową. Jako wykładowca gościł na uniwersytetach w Paryżu, Stambule, Ankarze, Pradze, Ołomuńcu i Lwowie. Jego pobyt w Turcji zaowocował założeniem Wydziałów Filologii Polskiej na uniwersytetach w Ankarze i Stambule. Zmarł 31 VII 2023.

* * *

Andrzej Glazer (1950–2023) –  aktor filmowy i serialowy. Absolwent Wydziału Aktorskiego PWSFTviT w Łodzi. Zadebiutował przed kamerą, jako Kazimierz III Wielki, w serialu Znak orła, rok później zagrał w filmie Bestia Jerzego Domaradzkiego. Wystąpił w kilkudziesięciu polskich filmach (m.in. w Vinci, Mroku, Smoleńsku) oraz serialach takich, jak Barwy szczęścia (rola Ignacego Ferleja), Na dobre i na złe, Na Wspólnej, M jak miłość, Ojciec Mateusz, Mamuśki czy Na sygnale. Zmarł 31 VII 2023.

* * *

 

 

Krzysztof Adam Wolf (1960–2023) –  działacz „Solidarności” w Hucie Warszawa, po wprowadzeniu stanu wojennego związany z Międzyzakładowym Robotniczym Komitetem „Solidarności”, Radiem „Solidarność” i Solidarnością Walczącą. W latach 1985–1989 uczestniczył w nadawaniu audycji Radia „Solidarność”, był kolporterem i organizatorem druku podziemnych pism „Przegląd Wiadomości Agencyjnych” oraz „CDN – Głos Wolnego Robotnika”. Za udział w manifestacjach i kolportaż ulotek był wielokrotnie zatrzymywany. 19 września 1987 roku zatrzymany, a w trakcie próby ucieczki dotkliwie pobity i oskarżony o czynną napaść na funkcjonariusza MO. Został skazany na rok pozbawienia wolności oraz karę grzywny. Osadzony go w Zakładzie Karnym w Barczewie i zwolniono warunkowo w maju 1988 roku. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Wolności i Solidarności oraz Krzyżem Solidarności Walczącej. Zmarł 1 VIII 2023.

* * *

Jerzy Gwizdała (1957–2023) –  ekonomista, wiceprezydent Gdańska w latach 1991–1998, rektor Uniwersytetu Gdańskiego (2016–2020). Absolwent Wydziału Ekonomiki Transportu Uniwersytetu Gdańskiego, związany zawodowo z tym wydziałem, ale równocześnie pracował też na uczelniach niepublicznych. W latach 1991–1998 wiceprezydent Gdańska. Od 2011 roku na stanowisku profesora nadzwyczajnego UG. Na Uniwersytecie Gdańskim pełnił funkcje dyrektora administracyjnego (1991–1998), kanclerza (2008–2016) i rektora (2016–2020). Był też m.in. dyrektorem Centrum Bankowości Korporacyjnej Kredyt Banku i przewodniczącym Rady Rektorów Województwa Pomorskiego. Po oskarżeniu o plagiat ustąpił z funkcji rektora we wrześniu 2020 roku, a rok później rada dyscypliny pozbawiła go tytułu doktora habilitowanego nauk ekonomicznych. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 5 VIII 2023.

* * *

Stanisław Michnowski ps. „Marian” (1918–2023) –  geofizyk, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz „Orła Białego” i Armii Krajowej, powstaniec warszawski, członek Sodalicji Mariańskiej. Podczas wojny obronnej 1939 roku ochotnik w Grupie Operacyjnej „Dubno”, walczył z Niemcami w bitwach pod Kamionką Strumiłową i Rawą Ruską. Od stycznia 1942 roku łącznik-wywiadowca w organizacji wojskowej Polska Niepodległa na terenie Skarżyska-Kamiennej. Od lutego 1943 roku starszy strzelec podchorąży w Podobwodzie „Morwa” Radomsko-Kieleckiego Okręgu Armii Krajowej. W lipcu 1944 roku wstąpił do Plutonu 1745 10. kompanii „Kordian” w Rejonie Pruszków Obwodu „Obroża” Warszawskiego Okręgu AK. Podczas Powstania Warszawskiego walczył w Lasach Sękocińskich. Jesienią 1945 roku wznowił studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Od 1954 roku aż do przejścia na emeryturę w 1990 roku, pracował w Zakładzie Geofizyki PAN, gdzie m.in. kierował Pracownią Elektryczności Atmosfery. Doktorat uzyskał w roku 1972, zaś tytuł docenta w 1984 roku. Od 1969 roku działał w Międzynarodowym Komitecie Elektryczności Atmosfery, później Międzynarodowej Komisji Elektryczności Atmosfery (International Commission on Atmospheric Electricity – ICAE) przy Światowej Unii Geofizycznej; w 2014 roku został wyróżniony godnością członka honorowego ICAE. Przez wiele kadencji był członkiem Polskiego Komitetu Ochrony Odgromowej. Był twórcą Oddziału Fizyki Wnętrza Ziemi i Przestrzeni Okołoziemskiej Polskiego Towarzystwa Geofizycznego, którego pracami kierował przez wiele lat. Rozbudował obserwatorium geofizyczne w Świdrze, zorganizował stacje badań na Spitsbergenie oraz dwie stacje elektryczności atmosfery w Wietnamie. Jest autorem ponad 120 publikacji naukowych oraz kilku monografii. Wybitnie zasłużony w działalności na rzecz odbudowy Sodalicji Mariańskiej w Polsce po II wojnie światowej. Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Armii Krajowej oraz wieloma innymi odznaczeniami. Zmarł 7 VIII 2023.

* * *

Adam Kawa (1942–2023) –  poeta, autor tekstów, m.in. do piosenki Andrzeja Zauchy Wymyśliłem Ciebie. Studiował historię, filologię rosyjską i filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim, później pracował w Krajowej Agencji Wydawniczej. Współtworzył grupę poetycką „Teraz”, w której byli m.in. Adam Zagajewski, Julian Kornhauser, Jerzy Piątkowski, Stanisław Stabra czy Józef Baran. W 1973 roku otrzymał od Ministerstwa Kultury Stypendium Twórcze im. Tadeusza Borowskiego. Był wyróżniony za książkę poetycką Sonety do Gienki. W kolejnych latach wydał jeszcze kilka tomików z sonetami. Zmarł 21 VIII 2023.

* * *

Irena Woźniacka (1945–2023) –  piosenkarka, gwiazda festiwali w Opolu i Kołobrzegu. Debiutowała w 1965 roku jako wokalistka jazzowa. W 1968 roku wystąpiła na Studenckim Festiwalu Jazzowym  „Jazz nad Odrą”, w latach 1971–1974 śpiewała w zespołach Waganci i Czerwono-Czarni, potem jako solistka. Największą popularność przyniosły recitale na Festiwalu Piosenki Żołnierskiej, gdzie zdobyła Srebrny Pierścień (1972) i oraz trzykrotnie Złoty Pierścień (1974, 1977, 1984). Zmarła 22 VIII 2023.

* * *

Barbara Małys-Wysiadecka ps. „Baśka – Bomba” (1923–2023) –  żołnierz Kobiecych Patroli Minerskich Związku Odwetu Kedywu Okręgu Armii Krajowej, minerka z Powstania Warszawskiego. 20 sierpnia 1944 roku wraz z dwiema koleżankami-minerkami uzbrajała minę na wysokości trzeciego piętra ściany gmachu PAST-y. Tego dnia PAST-a została zdobyta. Po powstaniu wywieziona do stalagu 344 w Lamsdorfie, a następnie do obozu w Zeithein. Po wojnie represjonowana przez UB, zatrzymana i osadzona w więzieniu na Koszykowej. Po zwolnieniu poświęciła się pracy zawodowej jako pielęgniarka. Zmarła 23 VIII 2023.

* * *

Eugeniusz Patyk (1937–2023) –  polityk, senator III kadencji. Absolwent WSP w Opolu, pracował jako nauczyciel, był dyrektorem Szkoły Podstawowej nr 3 w Głogowie, a w latach 1969–1998 dyrektorem I LO w Głogowie. Należał do ZNP. W 1993 roku uzyskał mandat senatora z ramienia SLD. W latach 1998, 2002, 2006 i 2010 uzyskiwał mandat radnego Rady Miejskiej Głogowa. W 2012 roku wykluczony z SLD, w 2014 roku uzyskał mandat radnego z ramienia lokalnego komitetu. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 23 VIII 2023.

Stefania Bajer (1927–2023) –  działaczka konspiracji niepodległościowej w czasie II wojny światowej, harcerka „Szarych Szeregów” i żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego, więźniarka Ravensbrück i obozu  Neuengamme w podobozie Salzgitter-Bad przy pracy w fabryce amunicji. Odzyskała wolność15 kwietnia 1945 roku, gdy obóz został wyzwolony przez Anglików. Zmarła 23 VIII 2023.

* * *

Andrzej Kasprzak (1946–2023) –  koszykarz, reprezentant Polski, olimpijczyk. Wychowanek Lublinianki, w 1972 oku zajął drugie miejsce na liście najlepszych strzelców polskiej ligi z łączną liczbą 873 zdobytych punktów. W 1974 roku uplasował się w tej kategorii na piątym miejscu (804), w 1968 na szóstym (415 punktów), natomiast w 1969 (362) i 1970 (384) był dziesiąty. Wieloletni reprezentant Polski, dwukrotnie uczestniczył w Igrzyskach Olimpijskich: w 1968 roku w Meksyku i w 1972 roku w Monachium. W barwach biało-czerwonych rozegrał 98 spotkań, notując 461 punktów. Zmarł 24 VIII 2023.

* * *

Andrzej Precigs (1949–2023) –  aktor teatralny, filmowy i głosowy, reżyser dubbingu i samorządowiec. Pasjonował się sportem, grał w piłkę nożną, siatkówkę i hokeja. W latach szkolnych grał na fortepianie, skrzypcach i gitarze w zespole, który sam założył. Absolwent Wydziału Aktorskiego PWSFTviT w Łodzi. Występował na deskach teatrów w Łodzi i w Warszawie. Od 1971 roku występował na dużym i małym ekranie. Zagrał w ponad stu filmach i serialach, m.in. w takich produkcjach, jak: Polskie drogi, Lalka, Nad Niemnem, Gry uliczne, Klan, M jak miłość, Ojciec Mateusz, Czas honoru, Wojenne dziewczyny… Reżyserował dziewięć produkcji dubbingowych i sam wystąpił w sześciu. W latach 2006–2014 był radnym gminy Brwinów z ramienia PO i został członkiem lokalnych władz tej partii. Zmarł 26 VIII 2023.

* * *

Zbigniew Pawłowicz (1943–2023) –  lekarz, specjalista w dziedzinie chirurgii, polityk, senator VII kadencji i poseł na Sejm VIII kadencji. Absolwent Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi, ma specjalizację drugiego stopnia z zakresu chirurgii ogólnej, w 1973 roku uzyskał stopień doktora. Od 1984 roku ordynator w Wojskowym Szpitalu Klinicznym w Bydgoszczy, następnie zastępca komendanta i komendant szpitala. Od 1996 roku dyrektor Regionalnego Centrum Onkologii w Bydgoszczy. Pomysłodawca i inicjator powstania w Bydgoszczy Parku Aktywnej Rehabilitacji i Sportu PARIS. W latach 2007–2011 senator z ramienia Platformy Obywatelskiej, a w kadencji 2015–2019 poseł wybrany z listy PO. Zarejestrowany przez WSW jako TW „Pawlik” w kwietniu 1977 roku i w grudniu tego samego roku wyrejestrowany. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy orzekł, że jego oświadczenie lustracyjne, w którym zaprzeczył współpracy ze służbami specjalnymi PRL, jest prawdziwe. Zmarł 26 VIII 2023.

* * *

Stanisław Papież (1965–2023) –  dziennikarz i polityk, poseł na Sejm IV i V kadencji. Absolwent teologii na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Pracował jako dziennikarz, był publicystą politycznym i teologicznym „Naszego Dziennika”. Działał m.in. w krakowskim stowarzyszeniu Klub Fides et Ratio (którego był współzałożycielem, prezesem i wiceprezesem) oraz w Katolickim Stowarzyszeniu Dziennikarzy. W latach 2001–2005 poseł na Sejm wybrany z listy Ligi Polskich Rodzin, mandat posła V kadencji objął w listopadzie 2006 roku, zastępują Marka Kotlinowskiego powołanego w skład Trybunału Konstytucyjnego. W kolejnych wyborach parlamentarnych i europejskich bez powodzenia ubiegał się o mandat. Zmarł 26 VIII 2023.

* * *

Marian Marcinkowski (1939–2023) –  sportowiec i działacz sportowy, rugbysta, fundator poznańskich koziołków. grał w rugby najpierw w Posnanii (w latach 1958–1962), następnie w AZS WSWF (1962 r.), a później w Polonii (1963–1977), z którą zdobywał złote medale mistrzostw Polski w 1971, 1974, 1975, 1976 roku oraz Puchar Polski w 1971 i 1975 roku. Był wiceprezesem Posnanii, wieloletnim członkiem zarządu i prezydium klubu, a także członkiem zarządu Polskiego Związku Rugby. Był współwłaścicielem zakładu rzeźnickiego. Zmarł 31 VIII 2023.

* * *

Mjr Stanisław Turski ps. „Czarnocki” (1929–2023) –  żołnierz Brygady Świętokrzyskiej NSZ, działacz opozycji antykomunistycznej w latach 80., wieloletni prezes Okręgu Górnośląskiego Związku Żołnierzy NSZ. służył w szeregach Brygady Świętokrzyskiej NSZ w oddziale kpt. „Stepa”. W październiku 1944 roku został oddelegowany do placówki NSZ w Wiślicy jako łącznik i kolporter prasy podziemnej. W 1945 roku wyjechał na Śląsk i do emerytury prowadził prywatny zakład krawiecki. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Wolności i Solidarności i wielu innymi odznaczeniami. Zmarł 31 VIII 2023.

* * *

Zdzisław Zaczyk (1926–2023) –  śpiewak operowy, tenor, uczeń Ady Sari. Debiutował 16 lutego 1954 r. na scenie Operetki Warszawskiej, gdzie zagrał w pierwszej premierze, inaugurującej działalność nowej placówki. Wystąpił w licznych spektaklach, tworząc niezapomniane kreacje. W ostatnich latach przebywał wraz żoną w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Zmarł 1 IX 2023.

* * *

Andrzej Wilk (1943–2023) –  aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, od 1965 roku związany z wrocławskim Teatrem Polskim i sceną Kameralną. Absolwent krakowskiej PWST. Zagrał w ponad dwudziestu filmach, m.in. w takich produkcjach, jak: Sól ziemi czarnej, Zaraza, Uciec jak najbliżej, Zasieki, Wielki Szu. Były to przeważnie epizody i role drugoplanowe. Był także angażowany do Teatru Telewizji, w którym pojawił się wielokrotnie, przeważnie w klasyce. Grał również w popularnych serialach, takich, jak: Przyłbice i kaptury oraz Królowa złodziei. Zmarł 3 IX 2023.

* * *

Teresa Stanek ps. „Mitsuko” (1929–2023) –  harcerka Szarych Szeregów, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego, po wojnie działaczka „Solidarności” i prezes Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy AK. W czasie okupacji uczęszczała na tajne komplety do Gimnazjum i Liceum im. bł. Kingi w Kielcach. W Szarych Szeregach przekazywała meldunki, była łączniczką i sanitariuszką. Jako żołnierz AK brała udział w akcjach małego sabotażu, uczestniczyła w przygotowaniach akcji „Burza”, kolportowała materiały konspiracyjne. Po wojnie studiowała archeologię i historię, pracowała w wydawnictwach „Czytelnik” i PWN. W 1980 roku wybrana wiceprzewodniczącą „Solidarności” w PWN. Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 5 IX 2023.

* * *

Paweł Sanakiewicz (1954–2023) –  aktor filmowy, serialowy i dubbingowy. Absolwent PWST w Krakowie,  w teatrach krakowskich, lubelskich i kieleckich. Uwielbiany przez dzieci, udzielał głosu, wcielając się w główną postać, w takich produkcjach, jak Potwory i spółka, Księżniczka i żaba, Auta czy w serialu Nowe szaty króla. Występował też w filmach i serialach dla dorosłych, m.in. Czego się boją faceci, czyli seks w mniejszym mieście, Na Wspólnej, Chopin. Pragnienie miłości, Klan. Zmarł 8 IX 2023.

* * *

Stanisław Grudzień (1923–2023) –  żołnierz 2 Korpusu gen. Władysława Andersa. Brał udział w kampanii włoskiej w 5. Batalionie Strzelców Karpackich 3. Dywizji Strzelców Karpackich. Walczył m.in. o Loreto i Ankonę, gdzie został ranny.  Po wojnie mieszkał w Leeds Wielkiej Brytanii. Zmarł 8 IX 2023.

* * *

Cezary Kussyk (1936–2023) –  aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. Absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, od 1969 roku związany z Teatrem Polskim we Wrocławiu, gdzie zagrał ponad 60 ról. Występował też na scenach teatrów w Poznaniu, Szczecinie i Opolu oraz w spektaklach Teatru Telewizji, filmach i serialach, a także w radiu. Znany z takich produkcji, jak: Miejsce na ziemi, Farba, Sąsiedzi, Pora mroku, Wielki tydzień czy Rojst. Zmarł 9 IX 2023.

* * *

Jacek Kisielewski (1970–2023) –  dziennikarz radiowy i telewizyjny, ostatnio radiowej Trójki. był wydawcą programów informacyjnych i publicystycznych Programu Trzeciego. Pracował także w Studiu Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia oraz Informacyjnej Agencji Radiowej. Był dziennikarzem radiowym i telewizyjnym. Przez kilkanaście lat pracował i współpracował z TVP SA. Jako reporter, prezenter, wydawca. Poza pracą dziennikarską miał także pasję prowadzenia imprez muzycznych. Był klubowym didżejem. Zmarł 9 IX 2023.

* * *

Rafał Paczkowski (1962–2023) –  muzyk, kompozytor, realizator dźwiękowy. Absolwent reżyserii dźwięku na Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Realizował muzykę do takich filmów, jak: Trzy kolory Krzysztofa Kieślowskiego, Tajemniczy ogród Agnieszki Holland, Przedwiośnie Filipa Bajona oraz Bandyta Macieja Dejczera, a także dźwięk wielu albumów polskich wykonawców. Komponował muzykę do piosenek dla dzieci, na wielu płytach brał czynny udział jako muzyk grający na instrumentach klawiszowych. Zmarł 9 IX 2023.

* * *

Jerzy Orzeł (1953–2023) –  działacz „Solidarności”, represjonowany w stanie wojennym, polityk, przedsiębiorca, poseł na Sejm X kadencji, były wojewoda tarnowski. Absolwent zarządzania finansami a AGH w Krakowie, pracował jako elektronik utrzymania ruchu w Zakładzie Przetwórstwa Hutniczego w Bochni. W 1980 roku wybrany przewodniczącym KZ NSZZ „Solidarność”, a po wprowadzeniu stanu wojennego organizował strajk w zakładzie pracy, za co został skazany na 3,5 roku więzienia. W 1989 roku uzyskał mandat posła na Sejm z poparciem Komitetu Obywatelskiego, był członkiem OKP. Członek-założyciel Porozumienia Centrum, z którego wystąpił w 1991 roku. W latach 1991–1994 wojewoda tarnowski. W 1996 roku otrzymał koncesję na zorganizowanie lokalnej rozgłośni radiowej w Bochni. Prowadził firmę z zakresu doradztwa, był dyrektorem zarządu spółki prawa handlowego, a w 2009 roku został dyrektorem zakładu opieki zdrowotnej w Dąbrowie Tarnowskiej. Zmarł 9 IX 2023.

* * *

Witold Szmidt ps. „Morgan” (1926–2023) –  żołnierz Armii Krajowej Okręgu Radomsko-Kieleckiego, Obwodu Końskie, oddziału dywersyjno-partyzanckiego „Wilki”, weteran 3 Dywizji Strzelców Karpackich 2 Korpusu Polskiego gen. Andersa, uczestnik bitwy pod Monte Cassino. Po wojnie zamieszkał w Wielkiej Brytanii, gdzie założył rodzinę. Jako prezes Związku Karpatczyków 3DSK w Londynie propagował etos polskiego żołnierza, który walczył niemal na wszystkich frontach II wojny światowej. Zmarł 12 IX 2023.

* * *

Bp Jan Wieczorek (1935–2023) –  pierwszy biskup gliwicki, ustanowiony ordynariuszem po utworzeniu diecezji w 1992 roku. Święcenia kapłańskie przyjął 22 czerwca 1958 roku w Opolu z rąk bp. Franciszka Jopa, a sakry biskupiej 16 sierpnia 1981 roku udzielił mu bp Alfons Nossol. W latach 1981–1992 był biskupem pomocniczym diecezji opolskiej. Od 25 marca 1992 roku do 31 grudnia 2011 roku, gdy przeszedł na emeryturę, był ordynariuszem diecezji gliwickiej.  Tworzył od podstaw struktury nowej diecezji, powołując do życia wiele instytucji i dzieł, w tym Kurię Diecezjalną. Zmarł 13 IX 2023.

* * *

Piotr Adam Mierzewski (1950–2023) –  lekarz, urzędnik państwowy, działacz opozycyjny w PRL. W czasie protestów z grudnia 1970 roku był sanitariuszem w pogotowiu w Gdyni. Ukończył studia medyczne. W latach 1975–1984 starszy asystent Zakładu Biostatyki i Informatyki Instytutu Medycyny Społecznej Akademii Medycznej w Gdańsku, a od 1985 roku pracował w Klinice Nefrologii Dziecięcej AM w Gdańsku. W latach 80. sekretarz Sekcji Służby Zdrowia i członek sekcji krajowej NSZZ „Solidarność”, współpracując blisko z Aliną Pieńkowską. Internowany w maju 1982 roku w więzieniach w Iławie i Kwidzynie; zwolniony w lipcu 1982 roku. Działał aktywnie w podziemnej „Solidarności”. W latach 1989–1992 podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej z rekomendacji Aliny Pieńkowskiej. W latach 1992–1993 dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia. Od 1994 do 2011 roku pracował w Departamencie Zdrowia Publicznego w Radzie Europy. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 13 IX 2023.

* * *

 

Władysław Koziarz ps. „Ryś” (1926–2023) –  żołnierz Armii Krajowej, łącznik, zwiadowca oraz kolporter prasy podziemnej. Ulokowany przez wywiad AK w niemieckim zakładzie pracy pełnił funkcję wywiadowcy-informatora, przekazując cenne informacje o ilości i uzbrojeniu wrogich wojsk. Zmarł 17 IX 2023.

* * *

Ryszard Jedliński (1953–2023) –  szczypiornista, medalista mistrzostw świata w 1982 roku w piłce ręcznej, olimpijczyk z Moskwy z 1980 roku. Reprezentował barwy takich klubów jak: Wisła Płock (1966–1972), AZS Warszawa (1972–1980), Warszawianka (1980–1982) i VFL Fredenbeck (1982–1983). W drużynie narodowej wystąpił 151 razy. Po zakończeniu kariery pracował jako trener w Polsce oraz Niemczech. Zmarł 17 IX 2023.

* * *

Joanna Kubisa (1963–2023) –  hipoterapeutka, współzałożycielka i wieloletnia prezeska Fundacji Stworzenia Pana Smolenia, partnerka zmarłego w 2016 roku satyryka i aktora Bohdana Smolenia. Zmarła 18 IX 2023.

* * *

Por. Zbigniew Kłopocki (1927–2023) –  aktor teatralny i filmowy, związany z Teatrem im. Ludwika Solskiego w Tarnowie, a także weteran i porucznik Armii Krajowej. Wykreował blisko 200 ról, występując na deskach teatrów we Wrocławiu, Bielsku-Białej, Gnieźnie, Gorzowie Wielkopolskim, Jeleniej Górze, Opolu czy Wałbrzychu. Występował w Teatrze Telewizji, a także na dużym ekranie, m.in. w filmach: Oko proroka, Przeklęte oko proroka oraz Mój Nikifor. Odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarł 21 IX 2023.

* * *

Tadeusz Olszański (1929–2023) –  dziennikarz sportowy, sprawozdawca z sześciu igrzysk olimpijskich, publicysta i tłumacz, specjalizujący się w tematyce sportowej i węgierskiej. Absolwent Wydziału Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Przez wiele lat kierował działem sportowym „Sztandaru Młodych”, był zastępcą redaktora naczelnego „Sportowca”, zastępcą redaktora naczelnego redakcji sportowej TVP, kierował także działem olimpijskim wydawnictwa Krajowej Agencji Wydawnicze Przez cztery lata do 1990 roku był dyrektorem Ośrodka Kultury Polskiej w Budapeszcie, a w latach 1990–1994 korespondentem Polskiego Radia i Telewizji na Węgrzech i Jugosławii. Następnie do końca swojej kariery dziennikarskiej współpracował z tygodnikiem „Polityka”. Szerzył ideę fair play. Autor kilku książek i kilkudzisięciu tłumaczeń, m.in. przekładu Chłopców z placu broni. W 1963 roku był pomysłodawcą nagrody dla najbardziej dżentelmeńskiego sportowca. Wówczas został nim bokser Zbigniew Pietrzykowski. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, otrzymał nagrodę Fair Play UNESCO za książkę Czysta Gra (współautor Jan Lis), w 2021 roku uznany za najlepszego dziennikarza prasowego z okazji 100-lecia „Przeglądu Sportowego”. Zmarł 24 IX 2023.

* * *

Płk Otton Hulacki (1921–2023) –  lwowiak, sybirak, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, o Anakondę i Bolonię, jeden z ostatnich żyjących żołnierzy 6. Pułku Pancernego Dzieci Lwowskich 2 Korpusu Polskiego. W młodym wieku wstąpił do organizacji „Orląt” funkcjonującej przy Związku Strzeleckim. W listopadzie 1939 roku został zaprzysiężony jako członek Służby Zwycięstwu Polski. W kwietniu 1940 roku został deportowany razem z matką i rodzeństwem do Kazachstanu. W marcu 1942 roku wstąpił do Armii Polskiej na Wschodzie; służył w 6. Pułku Pancernym „Dzieci Lwowskich”, gdzie ukończył szkołę podoficerską. W 1944 roku został przydzielony do dowództwa 2. Brygady Pancernej 2. Korpusu Polskiego. Po wojnie pozostał w Wielkiej Brytanii. Działał w organizacjach kombatanckich. Zmarł 24 IX 2023.

* * *

Abp Stanisław Szymecki (1922–2023) –  arcybiskup senior, metropolita białostocki w latach 1993–2000, w kadencji 1968–1978 rektor Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie. Święcenia diakonatu otrzymał w 1947 roku z abp. Angelo Giuseppe Roncallego (późniejszego papieża Jana XXII) w kaplicy Seminarium Polskiego w Paryżu, a kilka miesięcy później święcenia kapłańskie. W 1948 roku wrócił do Polski i podjął posługę w diecezji katowickiej. Był wikariuszem w parafii w Brzezinach Śląskich (1948–1949) i kapelanem bp. Stanisława Adamskiego (1949–1957). Święcenia biskupie otrzymał w 1981 roku od papieża Jana Pawła II w Kaplicy Sykstyńskiej na Watykanie. W latach 1981–1993 był biskupem kieleckim, a w latach 1993–2000 – arcybiskupem metropolitą białostockim. Był delegatem Konferencji Episkopatu Polski do współpracy ze stałą Interdykasterialną Komisją Rozmieszczenia Kapłanów w Świecie, konsultorem kongregacji Edukacji Katolickiej i członkiem Komisji Duchowieństwa Episkopatu Polski. Zmarł 26 IX 2023.

* * *

Prof. Michał Głowiński (1934–2023) –  filolog i historyk literatury, literaturoznawca i językoznawca, pisarz, profesor nauk humanistycznych, autor przenikliwej analizy języka Marca ’68, współtwórca Towarzystwa Kursów Naukowych w czasach PRL. W czasie okupacji był jednym żydowskich dzieci uratowanych z getta przez zespół Ireny Sendlerowej, umieszczony w zakładzie opiekuńczym Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Marii Panny w Turkowicach. Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Od 1958 roku związał się z Instytutem Bań Literackich PAN. W 1978 roku uzyskał tytuł profesora, był członkiem Komitetu Nauk o Literaturze, członkiem korespondentem, a potem członkiem rzeczywistym PAN. Pisał o twórczości Julina Tuwima, Bolesława Leśmiana i powieści młodopolskiej, współautor Zarysu teorii literatury i Słownika terminów literackich, opisał zjawisko nowomowy w systemie komunistycznym. Autor podręczników dla studentów polonistyki, prozy wspomnieniowej i esejów. Doktor honoris causa czterech uniwersytetów, odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, uhonorowany licznymi nagrodami literackimi, czterokrotnie nominowany do Nagrody Nike. Zmarł 29 IX 2023.

* * *

Lucjan Józefowicz (1935–2023) –  kolarz torowy, wielokrotny mistrz Polski, uczestnik igrzysk olimpijskich z Tokio (1964), a następnie trener. Czternastokrotnie zdobywał mistrzostwo Polski. Ponadto był też wicemistrzem Polski na 4000 m indywidualnie i drużynowo oraz brązowym medalistą w tandemach. Siedmiokrotnie startował w mistrzostwach świata. Po zakończeniu kariery sportowej pracował jako trener w łódzkich klubach. Zmarł 29 IX 2023.

* * *

Ryszard Morawski (1933–2023) –  malarz batalistyczny, rysownik, projektant zabawek oraz twórca figurek żołnierzy polskich wojsk z różnych epok. Absolwent malarstwa na ASP w Warszawie. Malarstwo związane tematycznie z wojskiem uprawiał od ponad pół wieku. Jego liczne obrazy olejne i gwasze zdobią prywatne kolekcje w kraju i za granicą. Zmarł 29 IX 2023.

PAŹDZIERNIK 2023

* * *

Janusz Grudziński (1961–2023) –  muzyk rockowy grający na instrumentach klawiszowych i gitarze. W 1982 roku dołączył do zespołu Kult, z którym związany był do końca września 2020 roku. Członek Akademii Fonograficznej Związek Producentów Audio-Video (ZPAV), pisał muzykę filmową , m.in. do seriali Rodzina zastępcza. Zmarł 2 X 2023.

* * *

Małgorzata Daniszewska (1955–2023) – dziennikarka, redaktorka naczelna miesięcznika „Zły” i czasopisma „Art & Business”, właścicielka i wydawca tygodnika „Nie”, wdowa po Jerzym Urbanie, z którym była związana przez 30 lat. Zmarła 3 X 2023.

* * *

Zbigniew Bodnar (1954–2023) –  dziennikarz radiowy, nauczyciel, działacz opozycyjny w czasach PRL. Absolwent Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uczestniczył w strajku ogłoszonym po wprowadzeniu stanu wojennego, wydawał i kolportował podziemne pisma oraz pracował w podziemnym Radiu „Solidarność”. W wolnej Polsce był dziennikarzem Radia Zachód w Gorzowie Wielkopolskim, a następnie szefem tej stacji. Przygotowywał audycje o tematyce społecznej i historycznej. Uległ wypadkowi podczas wycieczki rowerowej, mimo reanimacji nie udało się go uratować. Zmarł 3 X 2023.

* * *

Prof. Aleksander Roniker (1941–2023) –  naukowiec, nauczyciel akademicki, działacz sportowy, koszykarz, dwukrotny mistrz Polski w tej dyscyplinie. Związany z warszawską AWF, pracował też na stanowisku profesora w Ahmadu Bello University w Nigerii. W latach 1995–2013 rektor Wyższej Szkoły Turystyki i Rekreacji im. Mieczysława Orłowicza. Prezesem AZS, wiceprezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego odpowiedzialny za sprawy międzynarodowe i medycynę sportu oraz członek Rady Naczelnej Polskiej Izby Turystyki. Autor ponad 60 publikacji oraz podręczników akademickich. W młodości uprawiał koszykówkę – był mistrzem Polski w 1962 i 1967 roku. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, medalem Kalos Kagathos oraz medalem za Zasługi dla Turystyki. Zmarł 3 X 2023.

* * *

Andrzej Koziara (1957–2023) –  dziennikarz, fotograf, filmowiec i dokumentalista, w latach 19878–1981 perkusista zespołu Bajm, grający z Beatą Kozidrak. Był zastępcą redaktora naczelnego „National Geographic Polska”, był także naczelnym „Tropami Discovery Chanel” oraz korespondentem wojennym w Kaukazie i byłej Jugosławii. W przeszłości pracował także dla kanadyjskich i amerykańskich czasopism. Był także wykładowcą na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie prowadził zajęcia z fotografii na studiach podyplomowych. Zmarł 5 X 2023.

* * *

Katarzyna Miernicka (1964–2023) –  aktorka, instruktorka wschodnich tai chi i qigong. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, a tuż po studiach w latach 1987–1999 była związana z Teatrem Ateneum. Wystąpiła w spektaklach Teatru Telewizji m.in. Spadek na życzenie, Niech żyje miłość, Amadeusz. Grała też epizodyczne role w serialach, m.in. w takich produkcjach jak W labiryncie, Awantura o Basię czy Klan. Po 12 latach odeszła z zawodu. Zmarła 4 X 2023.

* * *

Henryk Samelski (1930–2023) –  Żołnierz Wyklęty, łącznik oddziału WiN walczącego na terenie Lubelszczyzny. W maju 1949 roku został zatrzymany przez UB i osadzony w areszcie w Tomaszowie Lubelskim, skąd wywieziono go i więziono na Zamku w Lublinie. Zmarł 6 X 2023.

* * *

Ireneusz Kania (1940–2023) –  eseista, tłumacz i poliglota, przełożył kilkadziesiąt książek z kilkunastu języków, przede wszystkim romańskich i azjatyckich. Absolwent romanistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim, Od 1981 roku skupiał się na pracy literackiej, przede wszystkim przekładach. Aktywny jako tłumacz od lat 70., początkowo języka portugalskiego. Tłumaczył lub w różnym stopniu opanował m.in. także: hebrajski, chiński i sankskryt, angielski, niemiecki, francuski, rosyjski, rumuński, włoski, szwedzki. W latach 1983–1988 prowadził prywatny kurs klasycznego języka tybetańskiego oraz w latach 90. zajęcia z przekładu literackiego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był też eseistą, specjalistą w dziedzinie tybetologii, buddyzmu i kabały. W 2001 opublikował autorski zbiór esejów pt. Ścieżka nocy. Uprawiał wyczynowo podnoszenie ciężarów. Odznaczony rumuńskim Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Kulturalnej. Zmarł 9 X 2023.

* * *

Andrzej Karol Stawiarski (1956–2023) –  dziennikarz, fotograf, działacz opozycji antykomunistycznej, w wykształcenia geolog górniczy. W latach 80. dokumentował ważne wydarzenia historyczne związane z historią Krakowa i „Solidarności”, związany z Duszpasterstwem Ludzi Pracy przy kościele św. Maksymiliana Marii Kolbego w Mistrzejowicach. Współpracował z Tajną Komisją Robotniczą Hutników „Solidarności” Huty im. Lenina. Wykonywał zdjęcia dla potrzeb krakowskiej konspiracyjnej prasy, m.in. „Hutnika”. Jego prace fotograficzne były wykorzystywane do tworzenia edukacyjnych, niezależnych wystaw eksponowanych m.in. w kościele w Mistrzejowicach. Uczestnik Marszy Szlakiem I Kompanii Kadrowej, za udział, w których był zatrzymywany, przesłuchiwany i karany grzywną. Jako dziennikarz pracował w „Czasie Solidarności” i „Gazecie Wyborczej”, był redaktorem naczelnym i wydawcą „Miesięcznika Kapitałowego” i „Naszego Rynku Kapitałowego”. Współtworzył duże wystawy fotograficzne, m.in. „Papieski Kraków”, „Kraków – portret miasta”. Był pomysłodawcą Krakowskiej Witryny Fotograficznej – cyklu spotkań krakowskich fotografów prasowych, oraz nauczycielem akademickim w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II. Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności, Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Zmarł 9 X 2023.

* * *

Zofia Urbanyi-Krasnodębska (1934–2023) –  muzyk, dyrygent, profesor zwyczajny, wykładowca Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Absolwentka studiów w zakresie dyrygentury symfoniczno-operowej na Akademii Muzycznej w Warszawie oraz w latach 1961–1971 wykładowca na tej uczelni w klasie zespołów operowych i dyrygentury chóralnej. Dyrygent chóru w Teatrze Wielkim w Warszawie. W latach 1972–1980 dyrygent chóru w Operze Wrocławskiej. Od 1980 roku wykładowca na Akademii Muzycznej we Wrocławiu, w 1993 roku uzyskała tytuł profesora sztuki muzycznej. W 1979 poprowadziła światowe prawykonanie opery Vivaldiego La Verita in Cimento oraz sześć innym premier operowych. Autorka utworów chóralnych do tekstów Norwida i Baczyńskiego. W 1986 założyła we Wrocławiu chór Szumiący Jesion, którym kierowała do 1996 roku, a w 1988 roku zainicjowała działalność koncertową Chóru Akademii Muzycznej Feichtinum. Prywatnie matka Macieja Świrskiego. Odznaczona Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Zmarła 10 X 2023.

* * *

Stanisław Radwan (1939–2023) –  kompozytor, reżyser, aktor, scenarzysta, przez wiele lat związany z Piwnicą pod Baranami. Absolwent Państwowej Wyższej szkoły Muzycznej w Krakowie, jeszcze jako student był kierownikiem muzycznym w krakowskim Teatrze Rozmaitości. Po zakończeniu edukacji odbył staż kompozytorski z muzyki elektronicznej w Paryżu. W latach 1974–1976 był kierownikiem muzycznym w Teatrze Ateneum w Warszawie, a w 1977 roku rozpoczął wieloletnią współpracę ze Starym Teatrem w Krakowie. W dekadzie lat 80. był jego dyrektorem naczelnym i artystycznym, wielokrotnie nagradzany za kompozycje do spektakli teatralnych i filmów oraz działalność na rzecz środowisk artystycznych. Zasłynął jako kompozytor wielu produkcji, jego muzykę można usłyszeć m.in. w filmach Szyfry Wojciecha Jerzego Hasa, Weselu Andrzeja Wajdy, Bliznie Krzysztofa Kieślowskiego, Spisie cudzołożnic Jerzego Stuhra czy w Rysie Michała Rosa. Prywatnie był mężem Doroty Segdy. Odznaczony m.in. Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a także tytułem doktora honoris causa Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Zmarł 14 X 2023.

* * *

Maciej Trojanowski (1951–2023) –  chemik z wykształcenia, dziennikarz telewizyjny, prezenter, prowadzący w TVN program „Nie Do Wiary”, w którym poruszano tematy niewyjaśnionych zjawisk. Absolwent chemii na Politechnice Warszawskiej, pracował jako przedstawiciel międzynarodowych koncernów. Wiedza ze studiów przydała się w realizacji programów w Polsacie i TVN. Zmarł 18 X 2023.

* * *

Zbigniew Łęcki (1933–2023) –  aktor teatralny, przez ponad trzydzieści lat związany z teatrami ziemi opolskiej, występował też na deskach teatrów w Łodzi i Warszawie. Absolwent Wydziału Aktorskiego w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Zagrał ponad sto ról, także w spektaklach Teatru Telewizji, a szerokiej publiczności zapadł w pamięć rolą szkolnego kolegi Stefana Karwowskiego w serialu Czterdziestolatek. Współpracował m.in. z Agnieszką Holland, która reżyserowała w 2008 roku spektakl Aktorzy prowincjonalni. Zmarł 19 X 2023.

* * *

Wojciech Korda (1944–2023) –  muzyk, wokalista rockowy, gitarzysta, kompozytor, współtwórca muzyki do pierwszej polskiej rock-opery Naga, współzałożyciel Niebiesko-Czarnych. Wraz z żoną Adą Rusowicz występował w zespole Ada i Korda&Horda. Zmarł 21 X 2023.

* * *

Jan Stangryciuk-Black (1922–2023) –  kombatant, strzelec pokładowy 300 Dywizjonu Bombowego „Ziemi Mazowieckiej”. W 1934 roku wyemigrował z rodziną do Argentyny. W 1942 roku wieku 19 lat zgłosił się na ochotnika do Polskich Sił Zbrojnych i został przewieziony do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął szkolenie jako strzelec pokładowy w samolotach bombowych. Podczas lotu szkoleniowego jako jedyny przeżył katastrofę lotniczą, ale uległ ciężkim poparzeniom. Po kilkumiesięcznym leczeniu był przez kilka miesięcy instruktorem strzelców pokładowych w Szkocji. Od listopada 1944 roku latał jako tylny strzelec w bombowcach Lancaster w 300. Dywizjonie Bombowym „Ziemi Mazowieckiej” w załodze por. pilota Jana Konarzewskiego. Po wojnie przyjął nazwisko żony (Black) i osiedlił się w Londynie. Przez dwanaście lat Pracował w fabryce wyrobów gumowych. Odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych, Medalem Lotniczym oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 22 X 2023.

* * *

Barbara Petrozolin-Skowrońska (1937–2023) –  historyk, dziennikarka, autorka artykułów, książek i scenariuszy słuchowisk radiowych, w latach 90. redaktor naczelna „Encyklopedii PWN”, wydawca „Encyklopedii Warszawy”, od wielu lat była związana ze Stowarzyszeniem Dziennikarzy Polskich. Absolwentka historii na Uniwersytecie Warszawskim, współpracowała z „Kulturą”, „Literaturą”, „Mówią Wieki” i z „Nowymi Książkami”. Autorka książek, m.in. Przed nocą, Król Tatr z Mokotowskiej 8. Portret Tytusa Chałubińskiego. Współpracowała z Pracownią Dziejów Inteligencji Instytutu Historycznego PAN. Przez 10 lat była przewodniczącą Komisji Historycznej w Towarzystwie Przyjaciół Warszawy. Prywatnie mama red. Krzysztofa Skowrońskiego. Zmarła 22 X 2023.

* * *

 

Mirosław Obłoński (1938–2023) –  autor tekstów, piosenkarz, artysta Piwnicy pod Baranami. Absolwent historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na Festiwalu Polskiej Piosenki Opole 1964 roku otrzymał I nagrodę wraz z Piwnicą pod Baranami. Od 1973 roku współpracownik Redakcji Rozrywki OTV Kraków. W 1985 roku uzyskał eksternistyczny dyplom aktora. Pracował jako koordynator pracy artystycznej, redaktor programowy i zastępca dyrektora teatrów w Opolu i Krakowie. Zmarł 23 X 2023.

* * *

Wanda Półtawska (1921–2023) –  lekarka, doktor nauk medycznych specjalizująca się w psychiatrii, profesor nadzwyczajny Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, harcerka, niestrudzona obrończyni życia i świętości małżeństwa, w czasie wojny więźniarka niemieckiego obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, bliska przyjaciółka Jana Pawła II, jedna najbardziej wpływowych kobiet w Kościele. Przed II wojną światową działała w harcerstwie, podczas okupacji pełniła funkcję łączniczki. Aresztowana za działalność konspiracyjną, została wywieziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, gdzie poddano ją torturom pseudomedycznym eksperymentom. Po wojnie uczestniczyła w pracach Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. W latach 1955–1997 wykładała medycynę pastoralną na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, w okresie 1964–1972 pracowała w Poradni Wychowawczo-Leczniczej przy Katedrze Psychologii UJ, założycielka Instytutu Teologii Rodziny, którym kierowała przez 33 lata, szkoląc młode małżeństwa, narzeczonych i księży. Wygłaszała wykłady w Instytucie Studiów nad Małżeństwem i Rodziną przy Papieskim Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Inicjatorka upamiętnienia Polek, więźniarek Ravensbrück i ofiar niemieckich lekarzy. Przez 10 lat była radną rady miejskiej Krakowa, członkiem Zespołu Wspierania Radia Maryja w Służbie Bogu, Kościołowi, Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu, inicjatorką i autorką Deklaracji wiary podpisanej  przez 4 tys. lekarzy, propagatorką nauczania Jana Pawła II o małżeństwie i rodzinie. Autorka blisko 400 publikacji z zakresu psychiatrii, ochrony życia nienarodzonego, chorych i starszych, problematyki małżeństwa i rodziny, a także książek autobiograficznych, m.in. I boję się snów – wspomnienia z Ravensbrück czy Beskidzkie rekolekcje Dzieje przyjaźni księdza Karola Wojtyły z rodziną Półtawskich. Odznaczona Orderem Orła Białego, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą, Krzyżem Komandorskim papieskiego Orderu świętego Grzegorza Wielkiego, uhonorowana tytułem doktora honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Notre Dame Pontifical Catechetical Institute w Arlington w Virginii. Zmarła 24 X 2023.

* * *

Barbara Stesołowicz-Biały (1936–2023) –  aktorka teatralna i filmowa, związana z wieloma teatrami m.in.: Teatrem Dolnośląskim, Teatrze im. Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim, Teatrze Rozmaitości we Wrocławiu, Teatrze Bagatela i Teatrze Ludowym w Krakowie. Była zasłużonym członkiem ZASP. Widzowie zapamiętali ją z ról w filmach Morderca zostawia ślad, Dulscy, Wysokie loty, Pobojowisko oraz w serialu Czterej pancerni i pies. Zmarła 24 X 2023.

* * *

Daniel Adamski (1965–2023) –  aktor filmowy i asystent reżysera, przez wiele lat związany z TVP i kinem. Zagrał w wielu polskich serialach i filmach. Wystąpił w pierwszym odcinku serialu Ojciec Mateusz, znany także z Apetytu na miłość, czy z filmu Mój dług. Głównie pracował jako kierownik planu. To on pracował przy produkcjach takich jak Piłsudski, czy Ryś. Zmarł 27 X 2023.

* * *

Danuta Frey (1945–2023) –  dziennikarka i pisarka, autorka kryminałów, przez kilka dekad lat pracowała w dziale prawnym „Rzeczpospolitej”. Absolwentka Wydziału Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka kilkunastu powieści kryminalnych, m.in. Zabawa w chowanego, Broszka z zielonych kamieni, Fiat z placu Teatralnego, Dama ze strusim piórem czy Morderstwo przy Klonowej. Zmarła 28 X 2023.