Kuźnia wolności

Od ponad tygodnia w holu Instytutu Matematycznego Uniwersytetu Wrocławskiego eksponowana jest wyjątkowa wystawa. To opowieść o ludziach Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego w okresie komunistycznego zniewolenia, o niezłomnej, często heroicznej postawie wielu pracowników i studentów, ich zaangażowaniu w różne formy działalności opozycyjnej, o ich losach wpisanych w historię Polski.

Przygotowana została przez grupę byłych działaczy NZS, których zmobilizował i zachęcił do współpracy informatyk Piotr Krukowski – entuzjasta amator, pełen zapału i determinacji, by ten projekt doprowadzić do końca. „Szajka”, bo tak nazwał on grupę ludzi, którzy przy przygotowaniu wystawy pracowali, dotarła do wielu dokumentów, zgromadziła spory materiał faktograficzny i zdjęciowy, a profesjonalny warsztat badawczy zastąpił zapał i mocne postanowienie upamiętnienia ludzi i ich dzieła.  Udało im się jednak pokazać, że nie tylko na mapie Wrocławia, ale nawet całej Polski, Wydział MatFizChem był absolutnie wyjątkowy pod względem zaangażowania w walce z komuną i niezłomnej postawy w trudnych latach 1945–1956, a także w przełomowych momentach 1968 i 1976 roku, zwłaszcza w dekadzie lat osiemdziesiątych. Najbardziej zaangażowani w działalność podziemną pracownicy Politechniki Wrocławskiej, uważanej za bastion oporu, też wywodzili się z uniwersyteckiego Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii, jak chociażby fizyk dr Kornel Morawiecki (twórca Solidarności Walczącej, aktywny opozycjonista już od 1968 roku), matematyk prof. Andrzej Kisielewicz (działacz Solidarności Walczącej), fizyk Jan Pawłowski (twórca podziemnego kontrwywiadu), fizyk Marek Muszyński (przewodniczący RKS „Solidarności” Regionu Dolny Śląsk) czy dr Tomasz Wójcik (jego następca) itp.

Wystawa prezentuje zaangażowanie pracowników i studentów MatFizChemu w walkę o wolną Polskę, począwszy od maja 1946 roku, kiedy to w podnoszącym się z gruzów Wrocławiu młodzież szkolna i akademicka wzięła udział w manifestacjach z okazji rocznicy Konstytucji 3 Maja, a następnie w strajkach solidarnościowych z aresztowanymi studentami Krakowa. Działalność studentów i pracowników wydziału splata się w naturalny sposób z wydarzeniami w kraju wówczas i w latach następnych, które wyznaczane są przez daty: czerwiec i październik 1956 roku, marzec 1968 roku, czerwiec 1976 i maj 1977 roku, kiedy to powstaje Studencki Komitet Solidarności, poprzez różne inne formy aktywności opozycji przedsierpniowej, po karnawał „Solidarności” i okres stanu wojennego oraz lata późniejsze, aż do przełomu w 1989 roku. Wielu pracowników i studentów MatFizChemu zapisało chwalebne karty historii, lista ich nazwisk zamieszczonych na wystawie jest długa, choć zapewne niepełna. Podobnie jak lista tych osób, których dotknęły represje: internowanie, areszt, procesy sądowe i więzienie. Wielu z bohaterów tamtych lat odnalazło się po 1989 roku w polityce, w działalności samorządowej i w mediach. O tym wszystkim opowiada wystawa „Kuźnia wolności”. Jest to fascynująca historia nakreślona przez pracowników i studentów Wydziału Matematyki Fizyki i Chemii wpisana w dzieje Polski. Nie jest przesadą nazwanie jej chwalebną.

Wystawa przypomina fakty i ludzi z perspektywy studentów, bowiem dawni działacze NZS ją przygotowali, dlatego widoczne są wyraźne dysproporcje w opowieści na temat działalności ówczesnych organizacji studenckich, a ludzi po studiach, pracowników Wydziału MatFizChem i absolwentów, zatrudnionych np. na Politechnice Wrocławskiej czy w innych miejscach pracy.

Lata 1978–1979 to czas powstawania różnorodnych grup i inicjatyw opozycyjnych, a Wrocław, w którym prym wiódł uniwersytecki MatFizChem, był jednym z najbardziej prężnych pod tym względem ośrodków. Oprócz Studenckiego Komitetu Solidarności, któremu sporo miejsca poświęcono na wystawie, działał Komitet Samoobrony Społecznej Ziemi Dolnośląskiej, czyli lokalna mutacja KSS KOR. Dołączyli do niego później: Jerzy Filak, Stanisław Huskowski, Aleksander Gleichgewicht i Jan Waszkiewicz, wszyscy z MatFizChem. Brak na wystawie informacji o Latającym Uniwersytecie, który przekształcił się w Towarzystwo Kursów Naukowych. Jego sygnatariuszami byli m.in. matematycy prof. Roman Duda i doc. Bolesław Gleichgewicht. Nie znalazła się też na wystawie informacja o „Biuletynie Dolnośląskim”, którego twórcą był Jan Waszkiewicz. Przejął potem redakcję tego czasopisma Kornel Morawiecki, a środowisko skupione wokół niego było jednym z najbardziej prężnych i twórczych wrocławskich grup opozycyjnych. Z „Biuletynem Dolnośląskim” związani byli m.in.: fizycy Jerzy Przystawa, Zbigniew Oziewicz, Jan Pawłowski oraz matematyk Wiesław Cupała.

Środowiska opozycyjne skupiały też Kluby Inteligencji Katolickiej i duszpasterstwa akademickie, o których wspomina wystawa. Coraz większym zainteresowaniem cieszyły się też organizowane co roku Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej, w których istotną rolę odgrywał fizyk Maciej Zięba, późniejszy znany dominikanin, oraz profesor Józef Łukaszewicz, rektor w latach 1981–1982. Niemniejsze znaczenie w środowisku wrocławskiej opozycji miało Duszpasterstwo Ludzi Pracy, w którym z kolei zaangażowany był fizyk Jerzy Przystawa, aktywny także w Komitecie Pomocy Internowanym i ich Rodzinom oraz w założonej przez siebie Oficynie Niepokornych.

Brak na wystawie informacji o działalności Regionalnego Komitetu Strajkowego „Solidarności”, który działał nieprzerwanie od 13 grudnia 1981 roku do roku 1990, co było ewenementem w skali kraju, a stało się to za przyczyną kolejnych, po wpadce Józefa Piniora w kwietniu 1983 roku, przewodniczących wywodzących się z MatFizChemu: fizyka Marka Muszyńskiego, astronoma Eugeniusza Szumiejki i chemika Tomasza Wójcika.

Oprócz wzmianki przy nazwiskach w wykazie osób, które uniknęły internowania, nie ma na wystawie choćby krótkiego akapitu na temat Radia RKS „Solidarność”, które założył i nim kierował matematyk Tadeusz Jakubowski (prywatnie mój mąż), a potem przejął po nim kierownictwo radia astronom Tadeusz Kozar, jest natomiast sporo o radiu NZS, które odegrało jednak dużo mniejszą rolę i miało znacznie mniejszy zasięg.

Podobnie oprócz adnotacji przy nazwiskach, nie ma informacji o pobraniu przez fizyka Stanisława Huskowskiego z NBP 80 mln zł „Solidarności” i zdeponowaniu ich u metropolity wrocławskiego abp. Henryka Gulbinowicza, a także o działalności skarbnika RKS Kazimierza Jerie (prywatnie mojego szwagra), który te pieniądze partiami z kurii pobierał, ukrywał w swoim mieszkaniu, przekazywał działaczom i je rozliczał.

Na wystawie powinno być także miejsce na szerszą niż tylko wzmianka przy nazwisku informację o podziemnym kontrwywiadzie, którego twórcą był fizyk Jan Pawłowski. Więcej o tym wyjątkowym przedsięwzięciu w skali nie tylko kraju, ale i nieznanego w państwach komunistycznych w artykule mojego i mojej siostry autorstwa na portalu Wszystko Co Najważniejsze Jan Pawłowski. Twórca podziemnego kontrwywiadu  [LINK].

Z plansz na wystawie możemy dowiedzieć się, jakie stanowisko wobec Okrągłego Stołu miał wrocławski NZS, ale o tym, że do bojkotu częściowo wolnych wyborów wezwał RKS kierowany przez Tomasza Wójcika, a także Solidarność Walcząca, założona i kierowana przez Kornela Morawieckiego, już nie. Podobnie nie ma najmniejszej wzmianki na temat apelu o udział w czerwcowych wyborach jawnie działającej Regionalnej Komisji Wykonawczej „Solidarności”, instytucji konkurencyjnej wobec podziemnego RKS, w którym czołową rolę odgrywał fizyk Ludwik Turko.

Nie znajdziemy też informacji o Ruchu na rzecz Demokratycznych Wyborów w NSZZ „Solidarność”, założonym przez Jerzego Przystawę. To jego nacisk sprawił, że kierowana przez prof. Andrzeja Wiszniewskiego Komisja Wyborcza „Solidarności” Regionu Dolny Śląsk, w której miałam zaszczyt pracować, przyjęła regulamin wyborczy według demokratycznych zasad, obowiązujących w 1981 roku. Zespołem, który opracowywał ów regulamin, kierował Tomasz Wójcik, a ja byłam jego członkiem, więc te spory i ostatecznie przyjęte rozwiązania znam od środka.

To tylko niektóre fakty, te przywołane z pamięci. Zapewne badania prowadzone przez profesjonalnych historyków, mających dostęp do archiwów, wydobyły ich znacznie więcej.

Mimo tych braków i niedociągnięć amatorsko przygotowana wystawa stanowi przełom, pokazuje bowiem, jak wielki wkład w działalność opozycyjną mieli ludzie wywodzący się z Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego.

W uroczystym otwarciu wystawy, które odbyło się w sobotnie przedpołudnie 6 maja w Instytucie Informatyki, wzięło udział ponad 60 osób, a wśród nich wojewoda dolnośląski chemik Jarosław Obremski, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego fizyk prof. Robert Olkiewicz oraz dwaj z trójki dziekanów wydziałów powstałych z MatFzChemu: prof. Tomasz Jurdziński – dziekan Wydziału Matematyki i Informatyki, oraz prof. Michał Tomczak – dziekan Wydziału Fizyki i Astronomii. Było ciepło serdecznie i wspominkowo.

Oprócz licznych anegdot z czasów konspiry, które przywoływali zabierający głos dyskutanci, jak choćby to, że oprawione podziemnie wydane książki w okładki dzieł Lenina uniknęły zarekwirowania podczas rewizji dokonanej przez Służbę Bezpieczeństwa, była okazja do uzupełnienia informacji zamieszczonych na planszach.

Zabierając głos przypomniałam o „Liście 33” w obronie uwięzionych działaczy KSS KOR, który powstał z inicjatywy matematyka prof. Stanisława Hartmana (pisałam o nim szerzej w tekście pt. Mąciciele [LINK]).

Przy mikrofonie troje spośród pięciu członków Kancelarii; od prawej Tadeusz Jakubowski, Maria Dębowska i Kazimierz Jerie, a przy stole Piotr Krukowski

Mój mąż Tadeusz Jakubowski przypomniał natomiast o powołanej przez nieżyjącego dziś fizyka Jerzego Czyżewskiego pięcioosobowej Kancelarii do obsługi podziemnego RKS, w której zasiadał. Zaprosił do zabrania głosu obecnych na sali dwóch jej członków, fizyków Kazimierza Jerie i Marii Dębowskiej. Była okazja do przypomnienia historii 80 mln zł (przypominam przy okazji teksty mojej siostry Marii Wanke-Jerie 80 milionów to też moja historia [LINK], 80 milionów to też moja historia (II) [LINK], 80 milionów to też moja historia (III) [LINK]).

Dobrze, że była możliwość poprawienia czterech z 18 prezentowanych plansz, które zostały ponownie wydrukowane i na jednej z nich znalazła się krótka informacja na temat „Listu 33”. Przy ekspozycji wystawy w kolejnych miejscach, czyli w Instytucie Matematycznym, na Wydziale Fizyki i Astronomii, a potem w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Wrocławskiego już są eksponowane te nowe, poprawione plansze.

Wystawa nie zamyka badań nad historią opozycyjnej działalności ludzi i środowisk Wydziału MatFizChem Uniwersytetu Wrocławskiego, a raczej je otwiera. Historia ta zasługuje na profesjonalne opracowanie, na solidną monografię wydaną przez Instytut Pamięci Narodowej. Może ta wystawa stanie się do tego inspiracją.

W każdym razie Piotrowi Krukowskiemu i jego „szajce” należą się wielkie słowa uznania. Chapeau bas!

Małgorzata Wanke-Jakubowska

Absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego, z wykształcenia matematyk teoretyk, specjalista public relations, przez 27 lat była pracownikiem Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu i przez 18 lat rzecznikiem prasowym tej uczelni. Po studiach pracowała w Instytucie Matematycznym Uniwersytetu Wrocławskiego na stanowisku naukowo-dydaktycznym; jej zainteresowania naukowe dotyczyły algebry ogólnej.

Możesz również polubić…

7 komentarzy

  1. jerzpolski@wp.pl' jurek pisze:

    Bardzo miło wspominam prof. Marczewskiego, który prowadził z nami zajęcia na pierwszym roku, a potem został odsunięty od zajęć dydaktycznych (za poparcie studentów w 1968) i zajął się jedynie pracą naukową.

  2. Maria WANKE-JERIE pisze:

    Wystawa jest początkiem przywracania pamięci o tych, którzy walczyli, a właściwie wywalczyli nam wolność. Cieszy zapowiedź, że wystawa będzie eksponowana dłużej niż planowano, a jeszcze bardziej, iż powstanie jej wersja elektroniczna, co umożliwi uzupełnienie o wszystkie pominięte tu wątki. Środowisko pracowników, studentów i absolwentów Wydziału Matematyki Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego stanowiło główny trzon opozycji antykomunistycznej we Wrocławiu, a Wrocław był najsilniejszym ośrodkiem w całej Polsce. Dopiero teraz, po latach, zdaję sobie sprawę jak było ono wyjątkowe. Wówczas, w latach osiemdziesiątych wydawało mi się, że taka jest cała Polska, a to było tylko moje najbliższe otoczenie. Chwała inicjatorom i wykonawcom tej wystawy. Jej tytuł „Kuźnia wolności” jest przysłowiowym strzałem w dziesiątkę, bo to tutaj na Wydziale Mat-Fiz-Chem wykuwała się nasza, czyli naszej Ojczyzny, wolność. Chwała bohaterom!

  3. m.poradalabuda@gmail.com' Małgorzata Porada-Labuda pisze:

    Dzielę się kopią listu pożegnalnego matematyka Profesora Stanisława Hartmana do studentów. List pożegnalny, choć nigdzie nie wyjechał. Objął go zakaz kontaktów ze studentami, których poparł podczas strajków w marcu 1968 roku. Tak to tłumaczył 20 listopada 1968 na Radzie Wydziału Matematyki , Fizyki i Chemii „pomarcowy” rektor Uniwersytetu prof. Włodzimierz Berutowicz: „w pewnych wypadkach konieczne jest odsunięcie od pracy z młodzieżą pracowników, którzy nie gwarantują realizacji planów dydaktyczno-wychowawczych zgodnych z polityką władz państwowych”. Coś Wam to przypomina?
    A teraz list Profesora Hartmana z 1 listopada 1968 roku
    ”Do moich słuchaczy, studentów II roku matematyki Uniwersytetu Wrocławskiego
    Moje wykłady na Uniwersytecie zostały przerwane z dniem dzisiejszym w sposób, który nie pozwala mi ani na dokończenie rozpoczętego fragmentu kursu, ani stanąć przed Wami choćby jeszcze raz, aby się z Wami pożegnać.
    Byłem opiekunem Waszego roku. Niewiele doznaliście ode mnie opieki. Ale Wasze sprawy były mi bliskie i przeżyliśmy razem trudne chwile. Wasze troski i Wasze sądy, również w sprawach codziennych, obchodzą nas bardziej niż może się Wam wydawać, kiedy widzicie nas przy tablicy lub w fotelu egzaminatora. Wasze powodzenia nas cieszą, zmartwienia niepokoją. Ankieta, na która odpowiadaliście niedawno w mojej obecności, była badana z wielka uwagą.
    Moja działalność wychowawcza nie znalazła uznania. W rzeczywistości nie wychowywałam Was nigdy inaczej, jak tylko wykładając Wam matematykę. Zawsze uważałam, że kto uczy, ten także przez to samo wychowuje.
    Wierzę w potężne działanie matematyki na psychikę, bo matematyka kształci myśl jasną, krytyczną, kontrolującą i uczy cenić prawdę, która sama o sobie świadczy i której nie patronuje żaden autorytet.
    Wierzę, że jeśli nasza nauka przejmie Was taką właśnie uczciwością myślenia i czcią dla prawdy, to będziecie dobrymi ludźmi i dobrymi Polakami.
    Kończąc to nieformalne wystąpienie przed Wami, pierwsze i ostatnie, życzę Wam wielu sukcesów na studiach i wiele przyjemności z poznawania matematyki, i pozdrawiam Was.
    Stan. Hartman”

    Dodam, że prof. Hartman przesunięty do pracy w PAN, aby studentów nie demoralizował demoralizowania młodzieży nie zaprzestał. Latami uporczywie wspierał, rozpowszechniał, dom na spotkania udostępniał. I to w takim stopniu, że 6 stycznia 1982 roku kolejne władze uznały, że „pozostawanie na wolności obywatela Hartmana Stanisława Zygmunta (…) zagrażałoby bezpieczeństwu państwa i porządkowi publicznemu (…)” i postanowiły go znowu odosobnić. Tym razem w Zakładzie Karnym.

    Taka to historia. Wszystko jest zapamiętane.

  4. gabriellawit@gmail.com' gabriel pisze:

    Co to jest RKS?

  5. Małgorzata Wanke-Jakubowska pisze:

    Dyskusja na temat tego tekstu toczyła się też w mediach społecznościowych. Poniżej przytaczam najciekawsze wpisy na Facebooku pod zapowiedzią:

    Ryszard Cach
    A do kiedy można tę wystawę oglądać?

    Maria Wanke-Jerie
    Do końca wakacji, powędruje z Instytutu Matematycznego na Chemię, potem do Instytutu Fizyki, a następnie będzie eksponowana w Bibliotece Uniwersyteckiej.

    Beata Maciejewska
    Miałam przyjemność pracować z matematyczką, Małgorzata Porada-Labuda, która jest dla mnie wzorem obywatelskiego zaangażowania. Chętnie zobaczę wystawę

    Małgorzata Porada-Labuda
    No, co Ty, co Ty! Ja tam skromna szeregowa. Wychowana przez ten Wydział i atmosferę, która tam panowała. Nasi Profesorowie to były wielkie postacie.
    Ja mam nadzieję, że na wystawie będzie też o latach przedsolidarnościowych. O stanowisku Rady Wydziału w ’68, o latach 70. Też pójdę zobaczyć.

    Małgorzata Wanke-Jakubowska
    Jest sporo o 1968 roku, aż dwie plansze. Jest też o czasach najtrudniejszych, czyli latach 1945-1956. Ale wystawa pomija niektóre fakty, przygotowywali ją działacze NZS i patrzyli na historię z perspektywy studentów. Te pominięte omawiam w linkowanym tekście.

    Małgorzata Porada-Labuda
    Ja też z perspektywy studentki. W końcu tylko deczko starsza jestem od tych z NZS. Każdy ma swój czas i swoje najważniejsze momenty

    Beata Maciejewska do Małgorzaty Porady-Labudy
    Nie jesteś szeregową. I wiem, co mówię, jestem praktykującą historyczką

    Krzysztof Kawalec
    Tylko tego wydziału? Ciekawe!

    Ludwik Turko
    Jako aktywny obserwator i uczestnik wydarzeń owych lat, wciąż zdrów na ciele i umyśle, z całym przekonaniem stwierdzam, że konstatacja „ludzie tego (znaczy MFCh) wydziału dominowali” nie odpowiada stanowi faktycznemu. Nie odpowiada ani na poziomie SKS (Studencki Komitet Solidarności), ani na poziomie NZS. Członkowie SKS są zresztą dobrze, miejscami wręcz nadwymiarowo. udokumentowani http://www.sks.wroclaw.pl/ , każdy może tam zajrzeć i wyłuskać tych nielicznych z MFCh. Podobnie z NZS lat 80′. W słynnej uniwersyteckiej 12-ce kojarzę z MFCh wyłącznie Olka Gleichgewichta, być może też Staszka Huskowskiego, chociaż oni to raczej z pokolenia SKS. W 12-ce najbardziej widoczni byli fil.-hist. i poloniści. Nie warto tworzyć nowych mitów. Nieuchronnie prowadzą do podziałów. Chociaż samą wystawę z przyjemnością obejrzę, gdy dotrze w moje okolice. Moja uwaga nie dotyczyła wystawy, której jeszcze nie widziałem, ale tylko i wyłącznie Twego komentarza „ludzie tego wydziału dominowali”. Od pewnego czasu jestem uczulony na różne dziwne użycia takich słów jak większość, wszyscy itp. Ty akurat takich zwrotów nie używasz, ale reakcja uczuleniowa zostaje.

    Aleksander Gleichgewicht do Ludwika Turki
    Na NZS byłem za stary. W pierwszej fazie działalności SKS nie można mówić o dominacji, ale na pewno o znacznej roli studentów i świeżych absolwentów mat-fiz–chem, z wielką przewagą „fiz” i chyba przy nieobecności „chem”. Wymienię z pamięci (zapewne nie wszystkich): Huskowski, Filak, Adamkiewicz, Rospond, Ochman, Klimek, Sobczyk, Kocik, Gleichgewicht. Z biegiem czasu rosła rola filologii polskiej, która od połowy 1978 roku zaczęła nadawać ton pracom Komitetu.

    Władysław Daleczko do Aleksandra Gleichgewichta
    W 1981 już nie Mat.-Fiz.- Chem. (i Astronomia), ale Politechnika, to m. in. Jurek Pietraszko.

    Aleksander Gleichgewicht do Władysława Daleczki
    Dzielny Jurek Pietraszko działał później w SW, moje wspomnienie dotyczyło SKS.

  6. Małgorzata Wanke-Jakubowska pisze:

    Zainteresowanie tekstem „Kuźnia wolności” przerosło moje oczekiwanie, dotyczyło bowiem dość wąskiego środowiska, jakim są ludzie związani z dawnym Wydziałem Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Ale widać, że skala zaangażowania w działalność antykomunistyczną w czasach PRL była tak duża, że zainteresowanie było większe niż sądziłam.

    Bo istotnie, gdy przyjrzeć się tylko wykazowi nazwisk ludzi związanych z „Solidarnością” i NZS w latach 80., które znalazły na jednej z plansz wspomnianej wystawy, to jest on imponujący.

    1. Zbigniew Bereszyński, absolwent matematyki, internowany
    2. doc. Krystyna Bukietyńska(+), chemik, internowana
    3. Krystyna Chmieleńska, chemik, internowana
    4. Wiesław Chudoba, student matematyki, NZS, internowany
    5. dr Wiesław Cupała, matematyk, rotmistrz Pomarańczowej Alternatywy, zaplecze SW,
    internowany
    6. doc. Jerzy Czyżewski(+), fizyk, pełnomocnik ds. organizacyjnych przewodniczącego RKS, twórca i szef Kancelarii RKS, internowany, aresztowany
    7. prof. Roman Duda, matematyk, internowany
    8. Paweł Falicki, absolwent informatyki, członek władz SW, aresztowany
    9. Jerzy Filak, absolwent fizyki, aresztowany
    10. Aleksander Gleichgewicht, absolwent fizyki, internowany
    11. Alicja Jakubiszyn, absolwentka matematyki, internowana, aresztowana
    12. prof. Stanisław Hartman(+), matematyk, internowany
    13. Stanisław Huskowski, absolwent fizyki, zaplecze RKS, internowany
    14. Ryszard Kaczoruk, absolwent matematyki, zaplecze RKS i SW, internowany, aresztowany
    15. Stanisław Kaszczyszyn, fizyk, internowany
    16. Piotr Kolbusz, student fizyki, internowany
    17. dr Aleksander Koll, chemik, internowany
    18. Piotr Krukowski, student informatyki, NZS, internowany, aresztowany
    19. Piotr Medoń, absolwent fizyki, członek władz SW, aresztowany
    20. dr Kornel Morawiecki(+), fizyk, członek RKS, założyciel SW, aresztowany, wydalony z PRL
    21. Józef Łaszkiewicz, absolwent matematyki, podziemny drukarz, zaplecze RKS, aresztowany
    22. Daniela Łuczak, studentka fizyki, aresztowana
    23. Marian Oziewicz, fizyk, zaplecze SW, internowany
    24. dr Zbigniew Oziewicz(+), fizyk, zaplecze SW, internowany
    25. Jerzy Peisert, absolwent fizyki, zaplecze SW, internowany
    26. Urszula Pohl, studentka matematyki, NZS, internowana
    27. doc. Jerzy Przystawa(+), fizyk, zaplecze SW i RKS, internowany
    28. Jan Sobczyk, fizyk, doktorant, internowany
    29. Kazimierz Suszyński, absolwent matematyki, zaplecze SW i RKS, internowany
    30. Wanda Szuszkiewicz, absolwentka matematyki, zaplecze RKS, aresztowana
    31. doc. Ludwik Turko, fizyk, przewodniczący strajku na UWr, zaplecze RKS, internowany, aresztowany
    32. dr Jan Waszkiewicz(+), matematyk, uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej, aresztowany
    33. Jerzy Wieliszewski, student fizyki, aresztowany
    34. Zbigniew Woźniak, student informatyki, NZS, zaplecze SW, podziemny drukarz, aresztowany
    35. dr Bohdan Aniszczyk, absolwent matematyki, zaplecze RKS
    36. Marek Berdowski, student informatyki, NZS, podziemny drukarz, zaplecze SW
    37. Leszek Bielak, absolwent matematyki, zaplecze RKS
    38. Monika Bolanowska (z d. Waszkiewicz), studentka matematyki, podziemny drukarz, zaplecze RKS
    39. Wojciech Bolanowski, student chemii, podziemny drukarz, zaplecze RKS
    40. Andrzej Borowiec, pracownik Instytutu Fizyki, współzałożyciel SW
    41. Maria Dębowska, fizyk, członek podziemnej Kancelarii RKS
    42. Marek Dmochowski, absolwent matematyki, zaplecze RKS
    43. Arkadiusz Dobrowolski, absolwent matematyki, zaplecze RKS
    44. Małgorzata Dobrowolska, absolwentka matematyki, redaktor naczelna „Z Dnia na Dzień”, współpracownik SW
    45. dr Józef Dudek(+), matematyk, udostępniał mieszkanie dla podziemia
    46. Michał Gabryel, absolwent fizyki, zaplecze SW
    47. doc. Bolesław Gleichgewicht(+), matematyk, współprzewodniczący strajku na UWr
    48. dr Ewa Gorzkowska, absolwentka fizyki, szefowa biura RKS, redaktor „Z Dnia na Dzień”
    49. dr Ewa Gurbiel, informatyk, zaplecze RKS
    50. Ewa Huskowska (+), chemik, zaplecze RKS
    51. dr Tadeusz Jakubowski, matematyk, tajny współprzewodniczący strajku na UWr członek RKS i podziemnej Kancelarii RKS, organizator i pierwszy szef podziemnego Radia „Solidarność” we Wrocławiu
    52. Zdzisław Jarzębowski, student informatyki, zaplecze SW
    53. dr Kazimierz Jerie, fizyk, członek podziemnej Kancelarii RKS, kasjer 80 mln zł, którymi dysponował RKS
    54. dr Adam Jezierski, chemik
    55. Barbara Keller, chemik
    56. Beata Kiełbasa, studentka chemii
    57. dr Andrzej Kisielewicz, absolwent matematyki, zaplecze SW
    58. dr Tadeusz Kozar, astronom, współpracownik, potem szef podziemnego Radia „Solidarność”
    59. dr Helena Krupicka(+), informatyk, zaplecze RKS
    60. Grzegorz Kusz(+), absolwent matematyki, podziemny drukarz, zaplecze SW
    61. Małgorzata Kusz, absolwentka matematyki, podziemny drukarz, zaplecze SW
    62. Jerzy Lisowski, student chemii, NZS
    63. Jarosław Łuczak, student informatyki, NZS, podziemny drukarz, zaplecze SW
    64. Jan Małachowski, absolwent matematyki, zaplecze SW
    65. Klaudiusz Małachowski, absolwent matematyki, zaplecze SW
    66. Grzegorz Mielczarek, absolwent matematyki, NZS
    67. Marek Muszyński, absolwent fizyki, członek RKS, przewodniczący RKS w latach 1983–1986
    68. dr Tadeusz Nadzieja(+), matematyk, zaplecze RKS
    69. Jarosław Obremski, student chemii, NZS
    70. Marta Ostern(+), chemik, prowadziła salon dyskusyjny w swoim mieszkaniu, w którym spotykali się opozycjoniści z różnych organizacji i intelektualiści
    71. Jerzy Otfin, absolwent matematyki, zaplecze RKS
    72. dr Jan Pawłowski(+), absolwent fizyki, twórca podziemnego kontrwywiadu, zaplecze SW
    73. Jerzy Pietraszko(+), absolwent matematyki, zaplecze SW
    74. Jerzy Sokolnicki, chemik
    75. dr Lech Stefan, absolwent matematyki, zaplecze RKS
    76. Stanisław Strzelecki, chemik, zaplecze RKS
    77. dr Wojciech Sysło(+), fizyk, zaplecze RKS
    78. Eugeniusz Szumiejko(+), absolwent astronomii, twórca Ogólnopolskiego Komitetu Oporu NSZZ „Solidarność”, członek podziemnej Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej, członek RKS, przewodniczący RKS w latach 1986–1988
    79. dr Barbara Radomska(+), chemik
    80. Bożenna Szechińska(+ ), absolwentka fizyki
    81. Małgorzata Wanke-Jakubowska, matematyk, zaplecze RKS
    82. Maria Wanke-Jerie, matematyk, zaplecze RKS
    83. dr Agnieszka Wojciechowska-Waszkiewicz(+), matematyk, zaplecze RKS
    84. dr Andrzej Vogt, chemik
    85. Marek Wolf, fizyk

    A przecież to dalece nie wszyscy, bo warto wspomnieć choćby prof. Jana Rzewuskiego, autora słynnej uchwały Rady Wydziału MAtFizChem, popierającej studentów w 1968 roku, jedynej takiej w Polsce, czy wielu innych niezłomnych w najtrudniejszych czasach.

    Jest możliwość odkurzenia ich z niepamięci i uhonorowania, bowiem rektor Uniwersytetu Wrocławskiego przyznaje raz do roku (w 2023 będzie wyjątkowo dwukrotnie, w czerwcu i w grudniu) nagrodę „Wrocławska Wolność”. Wniosek o nagrodę może składać Senat Uniwersytetu Wrocławskiego, Rada Wydziału, grupa co najmniej pięciu pracowników lub laureat takiej nagrody. Termin zgłoszenia podczas czerwcowej uroczystości już minął, a następny zostanie dopiero ogłoszony. Wystarczy poszukać pod hasłem „Zgłoszenia do odznaki Wrocławskiej Wolności” i wypełnić wniosek. Przywróćmy bohaterów zbiorowej pamięci.

    Wszystkim Czytelnikom raz jeszcze dziękuję za głosy w dyskusji i zainteresowanie tematem.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *