Do czego służy ławka?

Wydaje się oczywiste, że ławka służy do siedzenia. Bo do czego innego miałaby służyć? Można na niej odpocząć, zrelaksować się. Samotnie lub w towarzystwie rodziny, znajomych albo romantycznie we dwoje. W parku, ogrodzie, na spacerowym deptaku, górskiej trasie czy na leśnym dukcie. Okazuje się jednak, że ławka może także służyć do innych celów. W wyszukiwarce pod hasłem „ławka” pojawia się razem z przymiotnikiem „patriotyczna”. To ta ławka właśnie wzbudza ostatnio wiele emocji. Od świętego oburzenia po salwy śmiechu. Ze świecą szukać tego, kto popiera ten pomysł.

Ławka potocznie zwana „patriotyczną” podczas montażu

To, że przedmiot użytkowy, jakim jest parkowa czy ogrodowa ławka, można wykorzystać do celów promocyjnych bynajmniej nie zaskakuje. Znane są ławki upamiętniające sławne i cenione osoby. Można na takich ławkach usiąść np. obok Juliana Tuwima w Łodzi, prof. Heliodora Święcickiego w Poznaniu, prof. Henryka Raabego w Lublinie, Józefa Mehoffera w Turku, Władysława Bartoszewskiego w Szczecinie, Jana Karskiego na krakowskim Kazimierzu czy przysiąść się do Güntera Grassa w Gdańsku lub do dwóch wybitych matematyków, Stefana Banacha i Ottona Nikodyma na Krakowskich Plantach nieopodal wzgórza wawelskiego. To funkcjonalna forma pomnika, umożliwiająca „przebywanie w towarzystwie” znanego pisarza, rektora, sławnego uczonego, malarza czy polityka. Pozytywnie odbierana zarówno przez mieszkańców, jak i turystów.

Ławka upamiętniająca Jana Karskiego na krakowskim Kazimierzu

Ławka z figurami Stefana Banacha i Ottona Nikodyma została odsłonięta na krakowskich Plantach nieopodal wzgórza wawelskiego; upamiętnia ona 100. rocznicę dyskusji matematycznej, jaką odbyli naukowcy

Ławka służąca stricte rekreacji może równocześnie promować jakąś ideę, choć nie musi być ona deklarowana. Taka myśl przyświecała zapewne autorowi projektu finansowanego w ramach budżetu obywatelskiego w Warszawie, który polegał na umieszczeniu 666 tęczowych ławek w stolicy. Pomysłodawca Robert Buciak tłumaczył, że ławki służyć miałyby mieszkańcom do odpoczynku, spotkań towarzyskich, a także ożywiłyby okolicę. Projekt zakładał, że średni koszt postawienia jednej ławki w Warszawie to 2800 zł, zatem 666 ławek to łącznie prawie 1,9 mln zł. Dużo to, czy niewiele? To rzecz względna, wiadomo jednak, że skoro koszt ławki o podobnym standardzie waha się od pięciuset do tysiąca pięciuset złotych, to tanio nie jest. Ale to przecież nie są zwykłe ławki, tylko ławki tęczowe. Malowanie na kilka, a nie tylko jeden kolor, kosztuje.

Tęczowe ławki finansowane ze środków budżetu obywatelskiego zostały ustawione na osiedlach w Warszawie i Kielcach

Podobny pomysł pojawił się nieco wcześniej w Kielcach, ale tam mieszkańcy okazali się mniej tolerancyjni wobec tęczowych barw. Również w ramach budżetu obywatelskiego powstać miało dwadzieścia miejsc wypoczynku. W każdym miały być m.in. kosze do segregacji odpadów, stojaki na rowery, krzewy, a także ławki w kolorach tęczy. Jak się okazało, ten ostatni element wzbudził sporo emocji, i to nie tylko wśród mieszkańców, ale także niektórych radnych, którzy oceniali, że inwestycja „nie jest neutralna światopoglądowo”, mimo że w projekcie nie było nawet słowa o tym, że kolorowe ławki mają cokolwiek wspólnego ze środowiskiem LGBT czy promocją jakiekolwiek ideologii, a koszt ich zakupu to 1,5 tys. zł za sztukę. Ale sprzeciw wobec nich był tak duży, że do akcji wkroczyli wandale. Dewastacja ławek wywołała dyskusję, czy lepiej wciąż je naprawiać i ponosić dodatkowe koszty, czy raczej przemalować. Nie wiem, jak ta groteskowa historia się skończyła.

Żadnych natomiast emocji nie budzą ławki solarne, które pojawiły w parkach i na placach zabaw różnych miast, m.in. miejscowości wypoczynkowych. Pomysł jest prosty, do ławki przymocowany jest panel fotowoltaiczny, dzięki któremu staje się ona doskonałym źródłem naturalnej energii, z którego można korzystać bez ograniczeń. Doposażenie ławki w router Wi-Fi i ładowarki indukcyjne sprawia, że oprócz funkcji rekreacyjnej ławka umożliwia darmowe ładowanie urządzeń mobilnych, a także korzystanie z internetu.

Ławka solarna umożliwiająca darmowe ładowanie urządzeń mobilnych i skorzystanie z internetu

Ławka została wykorzystana przez twórców serialu Ranczo, jako stałe miejsce spotkań miejscowych pijaczków, skąd wygłaszali swoje zapadające w pamięć, kultowe sentencje. Ławka jako agora.

Kadr ze słynną ławeczką z serialu Ranczo

Edukacyjną a zarazem pomnikową funkcję miały natomiast pełnić multimedialne Ławki Niepodległości. To projekt Ministerstwa Obrony Narodowej w celu uczczenia stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Wybrano go w drodze konkursu spośród zgłoszonych 26 ofert. Wygrała Marta Rosiak, reprezentująca firmę Betonovo. Według zwycięskiego projektu przewidziano instalację stu ławek z siedziskiem stylizowanym na wykonanie z cegły. Po zmroku widoczny był podświetlony napis „Niepodległa” pisany ręką Józefa Piłsudskiego.  Umieszczona była też inskrypcja: „Ławka Niepodległości pamięci wybitnych patriotów, dowódców i mężów stanu oraz czynu zbrojnego żołnierza polskiego w stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości”, logo MON, lokalnego samorządu oraz Programu Służymy Niepodległej, a także fotokod QR na komórki i tablety.

Ławka Niepodległości

Urządzenia elektroniczne zamontowane w ławce zawierały dźwiękowe materiały edukacyjne: Marsz Pierwszej Brygady, fragment Depeszy Józefa Piłsudskiego notyfikującej powstanie niepodległego Państwa Polskiego z 16 listopada 1918 roku, do wyboru jedno nagranie obejmujące informację historyczną, tekst źródłowy odnoszący się do szlaków historycznych związanych z poszczególnymi częściami Polski i materiał odnoszący się do lokalnych tradycji oręża polskiego związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Koszt jednej takiej ławki wynosił 30 tys. zł, z czego ministerstwo sfinansowało 80 proc. w formie dotacji. Łącznie na ten cel przeznaczono 4,2 mln zł. Ławki miały siedziska podgrzewane zimą, dzięki czemu były funkcjonalne przez cały rok. Można się zastanawiać, czy była najwłaściwsza forma upowszechniania wiedzy historycznej związanej ze stuleciem odzyskania przez Polskę niepodległości, niemniej owe ławki spełniały założone cele. Koszt, choć niemały, ale rocznica wyjątkowa, a i funkcjonalność ławek można ocenić pozytywnie.

Niestety „patriotyczne” ławki, które w liczbie szesnastu pojawiły się z początkiem września w stolicach województw, takich walorów nie przedstawiają. Chyba trudno dopatrzeć się w nich jakichkolwiek pozytywów. Stały się obiektem drwin, śmieje się z nich cała Polska.

Ławka potocznie zwana „patriotyczną” stanęła na placu koło Dworca Głównego we Wrocławiu

Ławka z Polską Flagą, bo taka jest oficjalna nazwa, to pięciotonowa konstrukcja w kształcie konturów Polski, w której skryta jest nieduża ławka, mieszcząca najwyżej trzy osoby. Aby na niej usiąść, trzeba wejść na pomalowany na niebiesko podest po czterech stopniach, a przed upadkiem z niej, w razie zbyt mocnego wychylenia się, chroni zamocowany z przodu łańcuch. Konstrukcja wykonana jest z nietrwałej dykty pomalowanej na biało-czerwono, a całość – mam wrażenie – nie spełnia wymogów bezpieczeństwa. Dlatego zapewne każda ławka wyposażona jest w piętnastopunktowy regulamin użytkowania, którego lektura nasuwa skojarzenia z filmami Barei. Boki można zrywać, gdy się to czyta.

Regulamin korzystania z ławki „Z POLSKĄ FLAGĄ” 

Jak się okazuje, ławka w Poznaniu nie wytrzymała ulewnego deszczu i zeszła z niej cała farba. Z innej oderwał się łańcuch… Nieestetyczne, niefunkcjonalne, nietrwałe i… bardzo drogie. Koszt jednej ławki wynosi 100 tys. zł, a szesnaście sztuk to w sumie 1,6 mln zł. Projekt przygotowała i wykonała działająca na zlecenie Banku Gospodarstwa Krajowego agencja Hackett Hamilton, wyłoniona do obsługi reklamowej w postępowaniu przetargowym w lutym 2022 roku.

Aby usiąść na ławce „Z POLSKĄ FLAGĄ” trzeba wejść po stopniach na podest

Całość została sfinansowana ze środków BGK i – jak wyjaśnia Anna Czyż, rzeczniczka prasowa banku – „instalacje są częścią akcji reklamowej, która promuje Polskę i polskie inwestycje wspierane przez BGK na terenie całego kraju. BGK wspiera w tej chwili 11 tysięcy inwestycji o łącznej wartości 60 mld zł. 3 tysiące projektów o wartości 15 mld zł jest w trakcie realizacji lub wkrótce się rozpocznie. Tego typu instalacje są elementem scenografii podczas planowanych wydarzeń BGK i zostały ustawione pilotażowo”. Konia z rzędem temu, kto dopatrzy się w tym projekcie choć cienia promocji polskich inwestycji. A więc w najmniejszym stopniu nie realizuje on deklarowanego celu. W takim razie jaki on jest?

Na tytułowe pytanie: „Do czego służy ławka?” w tym przypadku można tylko odpowiedzieć, że do marnotrawienia publicznych pieniędzy. I to dużych pieniędzy.

Prof. Stanisław Żerko skomentował na Twitterze ustawienie innej, jeszcze nieco droższej, bo kosztującej 109 tys. zł, ławki na pl. Axentowicza w Krakowie, słowami: „Najpiękniejsze przewały mają miejsce w samorządach…”. Jak się okazuje, na zrewitalizowanym placu Axentowicza w królewskim mieście stanęło 11 takich ławek, a za ich zainstalowanie miasto zapłaciło 1,2 mln zł.

Ławka na pl. Axentowicza w Krakowie kosztowała 109 tys. zł

Ale to nic wobec kosztu ławki na krakowskim pl. Biskupim. Tam okrągłości jeszcze więcej, ale cena przyprawia o zawrót głowy. Owa okrąglutka ławeczka kosztowała, bagatela, 228 tys. zł, za co również zapłaciło miasto, które tę instalację zamówiło.

Ławka na pl. Biskupim w Krakowie kosztowała 228 tys. zł

Jedyna różnica, że na tych krakowskich ławkach przynajmniej można wygodnie usiąść i nie będą one demontowane (choć niezmiernie kosztowne jest to siedzenie na drewnianych okrągłościach), w przeciwieństwie do tzw. „patriotycznej”, która się do niczego nie nadaje. Ci, którzy na niej siadają, jak np. moja siostra, to dla „pośmieszkowania” tylko. Już wiadomo, że Ławki z Polską Flagą zostaną zdemontowane 30 listopada. Będą więc „zdobić” miasta przez trzy miesiące, a więc jeden dzień ich obecności w przestrzeni publicznej kosztuje polskiego podatnika 17 582 zł. Codziennie przez 91 dni. A co? Widać bogaci jesteśmy, skoro nas na to stać.

Ławka w ofercie sprzedaży za 1098 zł

Ławka w ofercie sprzedaży firmy Puczyński [LINK]